به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ خودروهای سواری تك سرنشین یا كامیون های بدون بار كه تنها طول جاده ها را می پیمایند تا محموله های خود را به مقصد برسانند، محموله هایی كه در «دبه»، «پیت»، «مشك» و ... ریخته می شود و تا نزدیكی های مرز یا دریا می رسانند و از آنجا بر دوش مردم، به وسیله لنج و یا سوار بر اسب و قاطر به آن طرف مرزها حمل می شود. البته این پدیده به یك یا چند شهر محدود نمی شود و از تمام شهرهای مرزی به نوعی سوخت قاچاق می كنند. خودروهای سواری، اتوبوس و كامیون هایی كه به هزار و یك ترفند از شهرهای دیگر سوخت گیری می كنند و آن را برای قاچاق به طرف مرزها می برند.
گزارش های رسمی از میزان قاچاق انواع سوخت در كشور آماری ارایه نمی دهند اما اطلاعات به دست آمده از نواحی مرزی از رونق قاچاق بنزین، گازوییل و انواع دیگر سوخت ها حكایت دارد. قاچاق هایی كه گاهی به صورت كاروانی اتفاق می افتد و تعداد زیادی از خودروها هماهنگ شده و در تاریكی های شب حركت می كنند به طوری كه معمولاً چراغ نخستین خودروی جلویی و آخرین خودروی انتهایی كاروان روشن است بقیه خودروها در میان این 2 خودرو و پشت سر هم با چراغ خاموش حركت می كنند. البته در سال های گذشته در بسیاری از تصادف های جاده ای و برخورد خودروها به منازل كنار جاده ها رد پای خودروهای حامل سوخت قاچاق به چشم می خورد.
با توجه به این مسایل قاچاق سوخت در كشور را نمی توان در یك عامل دید بلكه مجموعه ای از عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دست به دست هم داده اند تا سرمایه ملی كشور را به قیمتی بسیار كمتر از قیمت واقعی آن به آن سوی مرزها هدایت كنند.
قاچاق سوخت در استانی همچون هرمزگان در سال های گذشته به نحوی بوده است كه حجت الاسلام میرزا حسین معتمدی فر امام جمعه میناب در جلسه ای در 1392 خورشیدی مساله قاچاق سوخت را معضلی برای این استان دانست و گفت: «یكی از دغدغه ها و دل نگرانی های ما در سطح استان پدیده قاچاق سوخت است كه توسط عده ای دلال، سود جو و قاچاقچی این سرمایه ملی از مرزهای خاكی عبور و از طریق مرز دریایی به كشورهای حوزه خلیج فارس قاچاق می شود».
البته در همان زمان جاسم جادری استاندار هرمزگان ضمن تشریح مسایل و مشكلات پدیده قاچاق سوخت در هرمزگان، عنوان كرد: «در مبارزه با قاچاق سوخت باید به مقوله های اجتماعی همانند مشكل بیكاری توجه ویژه ای داشته و برای رفع آن اهتمام و برنامه ریزی لازم را داشته باشیم».
بنابراین یكی از عوامل تشدید قاچاق سوخت در سال های گذشته را باید فقر اقتصادی و اجتماعی در نواحی مرزی دانست كه باعث شده تا عده ای به سبب نداشتن شغل مناسب و البته سودآور بودن، به این پدیده شوم روی آورند. مساله ای كه از آن زمان تا كنون همچنان حضوری پررنگ در این استان و دیگر استان های مرزی دارد.
تفاوت قیمت بنزین و گازوییل در ایران با برخی كشورهای همسایه نیز یكی دیگر از عوامل افزایش قاچاق سوخت شده است. هرچند در روزهای گذشته «محمود واعظی» رییس دفتر رییس جمهوری پس از پایان جلسه هیات دولت و در جمع خبرنگاران گفته است: «با توجه به تفاوت نرخ بنزین در ایران - كه به ازای هر لیتر 1000 تومان است - با كشورهای همسایه كه از 6 تا 9 هزار تومان است، بنزینی كه در واقع متعلق به مردم است، روزانه به میزان زیادی قاچاق می شود. از طرف دیگر بحث محدودیت های واردات و بحث های زیست محیطی و وارونگی هوا هم وجود دارد كه همه اینها را در كمیته ای بررسی می كنیم. از این رو نخستین اقدامی كه برای نظارت بیشتر و مقابله با قاچاق مواد سوختی انجام می دهیم، احیای دوباره كارت سوخت است تا از این طریق بر خودروهایی كه از بنزین استفاده می كنند، نظارت بیشتری داشته باشیم».
همچنین «علی مؤیدی خرم آبادی» رییس ستاد مركزی مبارزه با قاچاق كالا و ارز در نشست خبری كه در حاشیه «نشست دبیران كمیسیون های برنامه ریزی هماهنگی و نظارت بر مبارزه قاچاق كالا و ارز استان ها» برگزار شد در مورد نقش احیای كارت سوخت در میزان قاچاق سوخت گفت: «اگر می خواهیم از تاراج سرمایه سوخت جلوگیری شود، یكی از گام های اولیه احیای كارت سوخت است».
بنابراین به نظر می آید كه تصمیم بر احیای كارت سوخت شده تا از قاچاق سوخت جلوگیری شود اما در كنار این طرح نباید به آسیب های آن نیز بی تفاوت بود زیرا حافظه جمعی به یاد می آورد زمانی كه دولت نهم اقدام به سهمیه‌بندی بنزین كرد، در عمل 2 نرخ در بازار به وجود آمد. امری كه در این میان ناگفته پیدا بود اینكه هر زمان كالایی با 2 نرخ عرضه شود، موجبات فساد و سودجویی فراهم می كند. بنابراین با اینكه هدف از اجرای سهمیه‌بندی بنزین و واگذاری كارت‌های سوخت كاهش قاچاق و پایین‌آوردن مصرف سوخت بود اما این اتفاق خود عاملی برای افزایش قاچاق شد و در كنار آن به بازار سیاه بنزین هم دامن زد.
پرداخت یارانه برای سوخت و نوسان شدید نرخ ارز یكی دیگر از مهم ترین عوامل افزایش جذابیت برای قاچاقچیان است كه سبب شده یك شكاف قیمتی میان سوخت توزیعی در كشور با همسایگان ایجاد شود؛ موضوعی كه قاچاقچیان از آن استقبال می كنند زیرا باعث شده تا سوختی كه آنها به خارج از مرزها قاچاق می كنند با بهایی بسیار بیشتر از داخل به فروش برسد. در این میان، نوسان شدید نرخ ارز نیز در ماهای گذشته فاصله قیمت سوخت در ایران با دیگر كشورها را بسیار زیاد كرده است كه این اتفاق نیز خود باعث گسترش قاچاق آن می شود.
مؤیدی خرم آبادی در نشست خبری خود، همین اختلاف قیمت را عامل اصلی قاچاق سوخت دانست. رییس ستاد مركزی مبارزه با قاچاق كالا و ارز با بیان این كه تا این اختلاف قیمت وجود داشته باشد، همچنان شاهد به تاراج رفتن بخش عظیمی از سرمایه مردم خواهیم بود، افزود: «باید توازنی بین قیمت های داخلی سوخت با قیمت كشورهای همسایه ایجاد شود تا جلوی این پدیده گرفته شود».
با توجه به تمام این مسایل قاچاق سوخت معضلی است كه در كشور وجود دارد و با ارایه ندادن آمارهای رسمی نمی توان صورت مساله را پاك كرد. بنابراین ارایه ارهكارهایی همچون طرح افزایش قیمت بنزین و گازوئیل با هدف رسیدن این قیمت ها به قیمت های منطقه ای، احیای دوباره كارت سوخت و هر طرح دیگری در این زمینه باید كارشناسی شده و برنامه ریزی انجام شود تا بتوانند چاره ای برای این معضل پیدا كنند.
پژوهشم9370**9131
تهران- ایرنا- قاچاق سوخت در سال های اخیر در بیشتر نواحی مرزی كشور روند رو به رشدی داشته است و بخش قابل توجهی از بنزین و گازوئیل با قیمتی بسیار نازل تر به خارج از مرزها فرستاده و چوب حراج بر سرمایه های ملی كشور زده می شود.
