به گزارش ايرنا شناسايي چند كتيبه مهم اورارتويي از جمله «كيله شين» و «عين الروم » در ساير مناطق اشنويه توسط كارشناسان ميراث فرهنگي باعث شده است تا جويندگان آثار باستاني و تاريخي از اين منطقه به عنوان بهشت باستان شناسي ياد كنند.
در طول تاريخ جويندگان زيادي از «ولفرام كلايس» باستان شناس شهير آلماني گرفته تا افراد سودجو براي پيداكردن اشياي قديمي در اين منطقه به كاوش و حتي حفاري هاي غيرمجاز پرداخته اند اما حاصل «هيچ» بوده است.
دژ قلاتگاه مربوط به دوره اورارتوها بوده و در فروردين 1347 با شماره ثبت 811 به عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است اما سودجويان به تخريب و حفاري هاي شبانه در اين قلعه باستاني پرداخته اند و در يكي از موارد حتي از دستگاه هاي سنگين راه سازي و بيل مكانيكي استفاده كرده بودند كه با دخالت نيروهاي حفاظت ميراث فرهنگي مجبور به فرار شدند.
انتشار تصاويري از حفاري هاي غيرمجاز و تخريب ديواره هاي قلعه قلاتگاه در فضاي مجازي، موجي از نگراني را در ميان علاقه مندان به ميراث فرهنگي منطقه ايجاد كرده اما موقعيت خاص قلاتگاه و گسترده بودن اين محوطه به مساحت بيش از 20 هكتار باعث شده است تا حفاظت از اين بناي تاريخي بسيار مشكل باشد.
حفاري هاي غيرمجاز در قلاتگاه تا جايي بازتاب داشت كه محمدمهدي شهرياري، استاندار آذربايجان غربي به ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي استان دستور داد تا ضمن تهيه گزارشي از آخرين وضعيت اين قلعه مهم اورارتويي، نسبت به حراست از آن تا زمان آغاز كاوش هاي رسمي تمهيدات لازم را بيانديشند.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان غربي نيز روز گذشته/جمعه/ در حاشيه سفر خود به اين قلعه باستاني به خبرنگار ايرنا گفت: امسال چهار ميليارد ريال اعتبار از سوي فرمانداري اشنويه براي تعيين حريم سايت قلاتگاه و دعوت از هياتي براي اين منظور به اشنويه مصوب شده بود اما اين اعتبار تاكنون تخصيص داده نشده است.
جليل جباري افزود: مجوز سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري براي شروع عمليات تعيين عرصه و حريم هم اخذ شده است تا از حفاري غيرمجاز در اين محوطه جلوگيري شود.
وي همچنين با تاكيد بر اينكه چيزي عايد اين حفاران غيرمجاز نمي شود، افزود: در روز گذشته/11 آبان 1397/ و با حضور سرپرست هيات كاوش محوطه تاريخي قلاتگاه اشنويه، اين حفاري هاي غيرمجاز پوشش داده شد تا از تخريب ديوارهاي سنگي اين بناي باستاني جلوگيري شود.
فرماندار اشنويه نيز گفت: براي تعيين حريم و نقشه مغناطيسي دژ قلاتگاه اين شهرستان چهار ميليارد ريال از سوي سازمان برنامه و بودجه آذربايجان غربي اختصاص يافته است.
اسعد خضري افزود: اين اعتبار به صورت اسناد خزانه بوده و براي تبديل آن به پول نقد رايزني هايي صورت گرفته و قرار است 2 ميليارد ريال از اين مبلغ به صورت نقدي در اختيار تيم كاوش قرار گيرد.
وي اضافه كرد: علاوه بر اين اعتبارات، نماينده مردم اشنويه و نقده در مجلس شوراي اسلامي براي تخصيص 10 ميليارد ريال اعتبار جهت كاوش و حفاظت از اين قلعه قول مساعد داده زيرا نگهداري از اين قلعه تاريخي نيازمند اعتبارات سالانه است.
سرپرست هيات كاوش قلاتگاه اشنويه هم طي روزهاي اخير در گفت و گو با خبرنگاران اظهار داشت: در قلاتگاه جز خشت و سنگ اشياي ديگري براي حفاران وجود ندارد و اين قلعه تنها يك بناي تاريخي است.
حميد خطيب شهيدي افزود: حفاران تا به امروز وارد يك ديوار اورارتويي شده‌اند، سنگ‌ها را خالي كرده اند و به رديف‌هايي خشتي رسيده‌اند.
اين اورارتوشناس شهير و كاشف كتيبه «ميرگه‌كاروان» در خصوص انجام حفاري هايي در اين قلعه، گفت: ديوارهاي اورارتويي معمولاً از 2 طرف با سنگ‌هاي بزرگ و در ميانه هم با رديف‌هايي از خشت يا چينه درست شده است و حفاران غيرمجاز، مغز ديوار كه سنگ‌هاي كوچك دارد را تخليه كرده اند و به خشت‌ها رسيده‌اند.
سرپرست هيات كاوش محوطه تاريخي قلاتگاه اشنويه گفت: در ساير آثار اورارتويي كشور از جمله «دژ بسطام» هيچ يك از خشت‌ها سالم نمانده اما در قلاتگاه هر چهار رديف خشت بكار رفته در ديوار قلعه - حداقل آن قسمتي كه حفاران كنده‌اند - سالم مانده است.
خطيب شهيدي گفت: اين قلعه متعلق به قرن نهم پيش از ميلاد بوده و سنگ‌هاي استفاده شده در آن بسيار بزرگ و در بيشتر موارد تراش خورده است.
وي تاكيد كرد: اسناد تاريخي نشان مي دهد كه در اين تپه به جز اين ديوارها و اتاقك‌هاي نيمه ويران، هيچ گنجي پنهان نشده است و هيچ عتيقه‌اي يافت نخواهد شد.
به گفته وي اگر قلاتگاه آنجايي است كه «سارگن» در موردش چنين گفته كه «من آنجا را غارت كردم و بعد تمام چوب‌هاي سقف‌هايش را درآورده و آتش زده و از بيخ و بن بركندم»، پس 700 سال پيش از ميلاد مورد تاخت و تاز قرار گرفته و سپس تبديل به يك ويرانه متروكه شده است و نمي‌تواند ديگر چيز به دردبخور براي كسي داشته باشد.
وي افزود: اين قلعه و ساير قلعه هاي اورارتويي كه بيشتر در بلندي ها ساخته شده بود، پس از اضمحلال بلااستفاده شده است.
شهيدي گفت: به زودي و با عقد تفاهم‌نامه‌اي مابين ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان غرب و فرمانداري و بر اساس مجوز پژوهشگاه ميراث فرهنگي كشور، تعيين عرصه و حريم محوطه تاريخي قلاتگاه اشنويه انجام مي‌گيرد.
رييس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اشنويه نيز گفت: امسال در قسمتي از اين قلعه، تونلي به طول 10 متر توسط افراد سودجو حفر شده بود كه اين تونل با حضور كارشناسان در روز گذشته ترميم شد.
موسي خضري افزود: در صورت انجام كاوش و لايه برداري خاكي كه اين قلعه در زير آن تدفين شده، اين قلعه مي تواند به يكي از جاذبه هاي گردشگري اين شهرستان و محلي براي مطالعه و كاوش هاي باستان شناسي تبديل شود.
وي يادآور شد: هزينه هاي كاوش باستان شناسي در اين مجموعه تنها به هزينه هاي تعيين حريم و مطالعات ختم نمي شود و پس از كاوش و لايه برداري بايد اعتباراتي براي نگهداري از اين بناي تاريخي در نظر گرفته شود.
خضري گفت: اگر اعتبارات نگهداري براي اين مجموعه باستاني بي نظير اختصاص نيابد در مدت چند سال و بر اثر بارش برف و باران فرسايش مي يابد يا بر اثر حفاري هاي غيرمجاز افراد سودجو از بين مي رود.
به گزارش ايرنا محوطه و قلعه تاريخي قلاتگاه تنها يكي از 105 اثر تاريخي ثبت شده اشنويه در فهرست آثار ملي است؛ آثاري كه صيانت از آنها نيازمند مشاركت هاي مردمي و تلاش شبانه روزي مسوولان است.
3020/3072
مهاباد- ايرنا- قلعه تاريخي قلاتگاه يا «ريكاوا» يادگار هزاره اول قبل از ميلاد در اشنويه بوده كه برخي از نقاط آن طي سال ها و ماه هاي اخير توسط حفاران غيرمجاز تخريب شده است؛ اقدام مخربي كه جز رنج، حاصلي براي اين افراد سودجو نداشت و بررسي هاي علمي هم نبود اشياي تاريخي در محوطه اين بناي باستاني را تاييد مي كند.
