به گزارش خبرنگار ايرنا خليج گرگان تنها خليج درياي خزر در محدوده جغرافيايي ايران است كه به دليل پسروي زياد آب و كم تواني در اجراي طرح هاي مناسب و كارشناسي فاصله چنداني با خشكيدن ندارد.
ثبت اين خليج در سال 1354 به همراه تالاب ميانكاله و لپوي زاغمرز در استان مازندران به عنوان نخستين مجموعه تالاب بين‌المللي جهان در فهرست تالاب‌هاي كنوانسيون رامسر ثابت كرد اين خليج و نواحي اطراف آن يك مجموعه ارزشمند زيست محيطي است.
خليج گرگان كه از لحاظ اقتصادي و اكولوژيكي داراي اهميت بوده و در تكثير آبزيان، ماهيان استخواني و غضروفي و جذب پرندگان مهاجر زمستاني نقش مهمي دارد اينك گرفتار مشكل جديدي با عنوان بوي تعفن شده كه سلامت ساكنان همجوار را هم به خطر انداخته است.
تابستان گذشته گزارشي با عنوان 'چنگ جلبك ها روي گلوي خليج گرگان' در خروجي خبرگزاري جمهوري اسلامي منتشر شد كه مورد توجه جدي متوليان قرار نگرفت و در ادامه كم توجهي ها اينك تهديدي اساسي و چالش جديد فراروي خليج گرگان و جوامع مسكوني پيرامون آن در حال شكل گيري است.
ورود انواع آلاينده ها ناشي از فعاليت هاي مستقر در نوار ساحلي از جمله سكونتگاه ها، طرح هاي گردشگري و فعاليت هاي كشاورزي خليج گرگان را هر روز بيش از روز قبل آلوده مي كند كه هم اينك به سادگي در ساحل و پهنه آبي آن آلودگي قابل مشاهده بوي آب را تغيير داده و گندابي شدن آن به مشام مي رسد.
مشكل تهديد جلبك ها و بوي بد ناشي از مرگ و زوال آبزيان در فصول گرم سال نمود و بازخورد بيشتري دارد و صنعت اكوتورسيم و پروژه ملي گردشگري آشوراده تنها جزيره ايراني خزر را در كنار اين جزيره را تحت تاثير قرار مي دهد.
فرماندار بندرتركمن در خصوص آخرين وضعيت خليج گرگان به خبرنگار ايرنا گفت: شيب زمين شناختي بستر خزر و جريانات آبي پهنه بزرگ ترين درياچه جهان سبب شده تا رسوبات دريايي به بخش جنوب شرقي دريا و خليج گرگان بريزد كه با انباشت رسوبات اين كانال مسدود و دالان آبي چپاقلي نيز كارآيي موثر خود را از دست داده است.
به گفته الياس هيوه چي؛ سد سازي در مناطق بالادست و جريان نداشتن منابع آب شيرين از طريق رودخانه ها نيز به بحراني شدن وضعيت خليج گرگان و تالاب ميانكاله افزوده است.
وي موثرترين تاثير گذاري بر خليج گرگان را پسروي آب خزر بيان كرد و افزود: نداشتن تبادل آبي بين خليج گرگان و درياي خزر موجب ماندابي شدن باقيمانده آب و بوي بد شده كه ادامه اين مشكل علاوه بر به باد دادن گردشگري آشوراده، كوچ و مهاجرت اجباري ساكنان شهرستان هاي بندرگز، بندرتركمن و گُميشان را نيز در پي خواهد داشت.
به گزارش ايرنا آشوراده تنها جزيره ايراني درياي خزر است كه چشم انداز آن اجراي طرح ملي گردشگري و افزايش جاذبه هاي ديدني براي جذب هر چه بيشتر گردشگر و رونق اقتصادي خطه شمال كشور است.
فرماندار بندرگز نيز معتقد است كه در شرايط كنوني، آب خليج گرگان راكد بوده و هيچ تبادل آبي بين آن و درياي خزر انجام نمي شود.
حسين احمدي اظهار داشت: به سبب ورود فاضلاب رشد جلبك زياد شده و اين گونه هاي گياهي با استفاده بيش از اندازه اكسيژن، مرگ موجودات ريز داخل خليج گرگان را رقم زده اند كه بوي بد آب يكي از نتايج آن است.
به گفته وي، بوي بد آب در شب و هنگام وزش باد از دريا به مناطق ساحلي و شهر بندرگز مي رسد كه موجب آزار و اذيت شهروندان و گردشگران شده است.
فرماندار بندرگز با تاكيد بر بهبود تنفس هوا و تبادل آبي بين خليج گرگان و درياي خزر، گفت: براي رفت و برگشت مناسب آب بين اين دو پهنه و جلوگيري از گندابي شدن، بايد با تخصيص اعتبار كافي كانالهاي خوزيني و چپاقلي را هرچه زودتر لايروبي كرد.
وي اظهار كرد: از ديگر سو طرح مباحثي همچون احتمال خالي شدن آب خليج گرگان به دليل لايروبي كردن كانال ها بدون تكيه بر مستندات و تحقيقات علمي مورد پذيرش نيست اما اگر اين اتفاق هم رخ دهد خطرات كنوني خليج گرگان كمتر از تهديدات ناشي از خالي شدن آب آن نيست.
به گفته احمدي، طرح مسائلي همچون تخليه آب خليج گرگان بر اثر لايروبي كانال هاي خوزيني و چپاقلي هنگامي قابل بررسي است كه از سوي دانشمندان و محققان نيز مطرح شود كه تاكنون چنين چيزي شنيده نشده است.
در همين رهگذر مديركل دفتر سواحل و تالاب‌هاي سازمان حفاظت محيط زيست به ايرنا گفت: زيستگاه هاي حوزه تالاب ميانكاله و خليج گرگان تنها اكوسيستم ساحلي سالم خزري در كرانه هاي جنوبي درياي خزر است كه عزم و اراده ملي براي حفاظت از آن ضرورت دارد.
شهرام فداكار نسبت به هر گونه اقدام عجولانه در لايروبي تالاب ميانكاله هشدار داد و گفت: توپوگرافي بستر تالاب و دريا نشان مي‌دهد كه براي لايروبي تنگه چپاقلي 2 طرح و ايده وجود دارد كه اجراي يكي از طرحها منجر به تخليه آب تالاب به دريا و خشك شدن خليج و ديگري به سرازير شدن آب دريا به تالاب بدون در نظر گرفتن تراز اكولوژيك و شوري مناسب خواهد شد.
وي تاكيد كرد: خليج گرگان بايد با مخلوطي از آب شيرين بالادست و آب شور دريا پُر شود و نبايد در اجراي طرح هاي احياي آن دريا توسعه يافته و تالاب به بخشي از دريا تبديل شود.
همچنين مشاور نجات خليج گرگان با بيان اين كه افزايش ميزان نيترات و فسفات در آب خليج گرگان به رشد جلبك ها منجر شده است، گفت: مكانسيم اكولوژيكي حيات جلبك ها در برخي از ساعات شبانه روز باعث مي شود به علت مرگ برخي از موجودات زنده اين خليج بوي تعفن گرفته و محيط را آلوده كند.
دكتر داودرضا عرب اظهار داشت: هرچند احياي مجدد چرخه هاي آبي بين خزر و خليج گرگان باعث كاهش اين بوها مي شود اما احتمال دارد به دليل تغيير تركيب آب و تداخل آب شور و شيرين، تبعات تغييرات كيفي آب محسوس تر شود.
اين استاد دانشگاه بيان كرد: طبق بررسي هاي صورت گرفته در صورت لايروبي كانال هاي حوزه خليج گرگان، چرخه آب آن با درياي خزر حدود 340 روز طول مي كشد و معلوم نيست كه با انجام آن مشكل انتشار بوي تعفن به طور كامل و در زمان اندك برطرف شود.
يك كارشناس ارشد زيست شناسي دريا هم به ايرنا گفت: جلبكهاي دريايي نقش مهمي در چرخههاي بيوشيميايي محيط هاي آبي دارند و پايه و اساس زنجيره غذايي در اكوسيستم آبي محسوب ميشود.
قربان دهقان افزود: هرچند حضور و مشاهده جلبك هاي سبز - آبي بهترين منبع غذايي زيستمندان و بيانگر پويايي يك پهنه آبي و اكوسيستم است اما حجم بيش از حد متعارف آن خطر ايجاد بلوم (انباشت) جلبكي را بدنبال خواهد داشت كه استمرار اين تهديد مي تواند به خطري بالفعل براي خليج گرگان تبديل شود.
به گفته وي رشد غير متعارف جلبك ها به عنوان ساده‌ترين موجودات داراي كلروفيل در پهنه هاي آبي يكي از مسائلي است كه خليج گرگان را تهديد مي كند.
به گزارش ايرنا جلبك ها كه توليدكنندگان اوليه در اكوسيستم آبي محسوب مي شوند در روز با فتوسنتز مبادرت به توليد اكسژن كرده و در شب با تنفس، اكسيژن توليدي و حتي بيشتر از آن را مي بلعند كه گسترش بيش از حد اين گونه گياهي در خليج گرگان براي سايرآبزيان و موجودات زنده ميكروسكوپي خطرناك و تهديد كننده است.
اين كارشناس دريايي اضافه كرد: افزايش دما و مواد مغذي ناشي از ورود فاضلاب از شهرهاي بندرگز، بندرتركمن و بهشهر سبب شده تا نيترات و فسفات اين پهنه آبي به بالاترين سطح خود در سالهاي اخير برسد و رشد توده اي جلبك ها بيشتر از هميشه باشد.
وي افزود: رشد جلبك ها مي تواند عامل موثري براي پالايش زيستي خليج گرگان شود و بخشي از آلودگي هاي وارده ناشي از سرازير شدن فاضلاب هاي خانگي و صنعتي را پالايش و يا جذب كند، اما رشد بيش از حد آن نگران كننده است.
عبدالحكيم ادريسي از مديران سمن هاي محيط زيستي بندرتركمن، جلوگيري از ورود پساب فاضلاب به خليج گرگان را يك مطالبه عمومي دانست و گفت: بايد در زماني سريع راهكار مناسبي براي حل اين مشكل اتخاذ شود .
وي گفت: تصفيه و استفاده از پساب فاضلاب در آبياري فضاي سبز از جمله راهكارهاي قابل اجرا است كه بايد براي عملياتي كردن آن كارگروهي تشكيل و بررسي هاي لازم انجام شود.
اراز دردي توماج از صيادان و ساحل نشينان پيراموني خليج گرگان نيز تغيير رنگ آب همراه با بوي ناخوشايند ناشي از رشد بيش از حد جلبك ها را تاييد كرده و گفت: بوي منتشر شده در برخي شب ها آزار دهنده و غيرقابل تحمل است.
وي افزود: اجداد ما ساليان متوالي در كنار اين خليج زندگي كرده و نسل هاي متمادي از اين طريق امرار معاش كرده ايم كه لازم است با تدابير مسوولان و اجراي طرح هاي مناسب خليج گرگان براي نسل هاي آينده نيز حفظ شود.
به گزارش ايرنا و بر اساس آخرين اطلاعات ميداني عمق خليج گرگان كه قبلا در برخي نقاط به سه متر مي‌رسيد اينك در اثر رسوب‌گذاري به 1.5 متر كاهش پيدا كرده است.
خليج گرگان از لحاظ موقعيت جغرافيايي در جنوب شرقي درياي خزر و حوزه شهرستان هاي بندرتركمن، بندرگز، نوكنده و بهشهر از 60 كيلومتر طول و حداكثر 12 كيلومترعرض برخوردار بوده و داراي امتداد شرقي - غربي است.
7333/1648/2729
گرگان - ايرنا - كاهش تراز آب، ورود فاضلاب، رشد جلبكها و پسروي خليج گرگان كه پيش از اين نگران كننده شده بود حالا بوي مشمئز كننده ناشي از ماندابي را نيز بدنبال داشته بطوريكه كارشناسان معتقدند ادامه اين روند علاوه بر خطرات زيست محيطي حتي براي طرح گردشگري جزيره آشوراده هم تهديد است.
