پول، شهرت یا زبان؛ بازیگران خارجی برای چه می‌آیند؟

نقش‌آفرینی بازیگران خارجی در فیلم‌های ایرانی تازگی ندارد. پیش از انقلاب فیلم‌های مشتركی با سینمای هند و تركیه ساخته شد و چهره‌های معروفی با هنرمندان ایرانی همبازی شدند. از حضور «سانجیو كومار» و «وحیده رحمان» در فیلم «همای سعادت» تا نقش‌آفرینی‌های متعدد «جونیت آركین» تركیه‌ای معروف به فخرالدین در دهه چهل و پنجاه. فخرالدین در فیلم‌هایی چون «یوسف و زلیخا»، «نسل شجاعان»، «شیرین و فرهاد» و «صلاح‌الدین ایوبی» ایفای نقش كرد. همچنین آنتونی كوئین در فیلم «كاروان‌ها» كه محصول مشترك ایران و آمریكا بود با بازیگران ایرانی مانند وثوقی و محمدعلی كشاورز همبازی بود. بعد از انقلاب، این حضور كمرنگ شد و تا دهه هفتاد خبری از حضور بازیگر خارجی نبود.

**سلامه كیست؟

بازیگر مسیحی «حوالی پاییز» اولین حضورش را باز هم با فیلمی ایرانی تجربه كرده است. «آوازهای سرزمین من»، ساخته مشترك ایران و لبنان در سال 2014 به كارگردانی عباس رافعی، شروع فعالیت‌های «ماری سلامه» در عرصه سینماست.

مهم‌ترین اتفاق زندگی این بازیگر، ماجرای تجاوز به او در سال 2007 بود. آن‌طور كه خودش گفته؛ «سرایدار سوریه‌ای خانه‌ای كه در آن اقامت داشته با كلید وارد خانه‌اش شده و با مقاومت او، بالاخره تصمیم به فرار گرفته است»

نمازی، كارگردان «حوالی پاییز» درباره انتخاب این بازیگر گفته: «وقتی ما سراغ بازیگرانی رفتیم كه به زبان فارسی تسلط داشتند به نتیجه مطلوب‌ نرسیدیم و شروع به جستجو از میان بازیگران شاخص جهان عرب كردیم. پس از چند ماه جستجو درنهایت تصمیم گرفتیم بازیگری را انتخاب كنیم كه استعداد یادگیری خوبی داشته باشد و پس از تست‌های متعدد به آن ماری سلامه رسیدیم.»

**بازیگران زن خارجی

سلامه، اولین بازیگر زن سینما و تلویزیون ایران نیست. بازیگران زن زیادی از دهه هفتاد به سینما و تلویزیون ایران وارد شدند. «دارین حمزه» بازیگر لبنانی‌الاصل دیگری است كه تاكنون در فیلم‌هایی مانند «تولدی دیگر»؛ ساخته عباس رافعی، «كتاب قانون»؛ ساخته مازیار میری، «سی و سه روز»؛ ساخته جمال شورجه و «شكارچی شنبه»؛ ساخته پرویز شیخ طادی بازی كرده است.

آلیسا كاچر، بازیگر روسی است كه در فیلم «استرداد» ساخته علی غفاری در سال 90 نقش ستوان غزال گورانی را بازی می‌كرد. این فیلم مربوط به مقطع زمانی 1332 است و به گفته عوامل «استرداد» دستمزد این بازیگر روسی از دستمزد بازیگران ایرانی در آن زمان كمتر بوده است.

دیا میرزا، مانكن و بازیگر هندی است كه در سال 94 با محمدرضا گلزار در «سلام بمبئی» همبازی شد. این فیلم فروش خوبی داشت و 13 میلیارد تومان فروخت كه حضور این بازیگر یكی از عوامل این فروش بالا بود.

ژولیت بینوش، بازیگر فرانسوی وقتی در سال 87 در فیلم «شیرین» روبه‌روی دوربین مرحوم كیارستمی قرار گرفت یك اسكار برای «بیمار انگلیسی» در كارنامه‌اش بود. «كپی برابر اصل» فیلم دیگری از كیارستمی است كه بینوش در آن حضور داشت و برای بازی در این فیلم، جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن جشنواره فیلم كن 2010 را به خود اختصاص داد.

لوریت حنینوی لبنانی با فیلم‌های «لبنان عشق من» و «گام های شیدایی» و كارول ویدوتی برزیلی با «من سالوادور نیستم» از دیگر بازیگران زن خارجی در سینمای ایران هستند. ناتالی متی هم بازیگر فرانسوی است كه در نقش «سارا آستروك» در سریال مدار صفر درجه حضور داشت.

**بازیگران مرد خارجی

سهم بازیگران مرد در سینمای ایران زیاد نیست. اولین حضور، سهم فرزند آنتونی كوئین شد. دنی كویین فرزند جوان این بازیگر بزرگ در سال 77 در «عشق بدون مرز» ساخته پوران درخشنده حضور داشت و به گفته اكثر منتقدان، بازی ضعیفی از خود نشان داد. طاهر رحیم اهل فرانسه هم در سال 92 مقابل دوربین اصغر فرهادی قرار گرفت تا «گذشته» ساخته شود. این بازیگر بعدها مشهورتر شد و موفقیت‌های بیشتری كسب كرد.

مهم‌ترین حضور یك بازیگر مرد در سینما و تلویزیون ایران متعلق به «پیر داغر» است. سرگرد بهروز فتاحی مجموعه «مدار صفر درجه» در حافظه‌ها مانده است. سریالی كه در سال 87 و توسط حسن فتحی ساخته شد. پیر داغر در «سی و سه روز» ساخته جمال شورجه، نقش ژنرالی اسرائیلی به نام «شلومو» را نیز بازی كرد.

با تجربه چهل‌ساله در سینمای بعد از انقلاب اسلامی، باید به بازیگران خارجی با نگاه دیگری نگریسته شود، صرفاً عرب‌زبان بودن یا شهرت آنها نباید دلیل اصلی انتخاب آنها شود. فروش بالای فیلم و استفاده از ظرفیت نشان دادن چهره بی‌حجاب زنان در سینما یا تلویزیون دلایل مهم و كافی برای حضور بازیگران زن خارجی است؟ بازیگران مرد خارجی چه دستاوردی برای فرهنگ و هنر ایران داشته‌اند؟ این‌ها سؤالاتی است كه وقت پاسخگویی به آن مدت‌هاست رسیده، اما خبری از پاسخگو نیست.

گزارش از سیدمهدی موسوی تبار

**اداره كل اخبار چندرسانه‌ای**ایرناپلاس**