راهبرد مبارزاتی امام رضا(ع)، اخلاق مدارانه و مبتنی بر مناظره

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا،‌ مردم شهرهای مختلف ایران اسلامی به مناسبت فرا رسیدن 29 صفر سالروز شهادت جانگداز ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا(ع) سیاهپوش و عزادار هستند. آنها با برگزاری آیین های سوگواری در غم شهادت امام مهربانی اشك ماتم می ریزند و با حضور در مساجد، حسینیه ها، تكایا و ... یكبار دیگر مراتب اخلاص و ارادت خود را نسبت به خاندان اهل بیت(ع) به نمایش می گذارند.

امام همامی كه در ادامه مسیر هدایت گری امامان پیش از خود، رهنمون و هدایت جهان اسلام را بر عهده گرفت و حتی اجبار ایشان برای ورود به دستگاه خلافت نیز نتوانست او را از رسالت خویش دور سازد و به پشتوانه علم الهی به معرفی اسلام حقیقی پرداخت و حكومت جور و فساد را رسوا ساخت. امام رضا(ع) توانست 35 سال از حضور پربركت پدر بزرگوار خویش امام كاظم (ع) بهره های فراوانی ببرد و از سرچشمه زلال معرفت سیراب شود. پس از شهادت هفتمین امام شیعیان این امام همام به مدت 20 سال به رسالت الهی و اجتماعی خود عمل كرد و در ابلاغ كلمه حق سخت كوشید.

«صابر، زكی، ولی، فاضل، وفی، صدیق، رضی، سراج الله، نورالهدی، قرة عین المؤمنین، مكیده الملحدین، كفوالملك، كافی الخلق، رب السریر و رئاب التدبیر» از القاب امام رضا(ع) است و از كنیه های آن بزرگوار می توان به «ابوالحسن، ابوالحسن ثانی و ابوعلی» اشاره كرد. «عالم آل محمد» لقب دیگر امام است كه نمایانگر علم و دانش بی پایان ایشان به شمار می رود.

رسول خدا(ص) در ارتباط با جایگاه امام رضا(ع) فرمودند: «پاره تن من در زمین خراسان دفن شود، هیچ محزون و گنه كاری او را زیارت نكند مگر آن كه خداوند حزن او را بر طرف كند.»

در نهایت مامون حاكم عباسی كه خود را ناتوان از رویارویی با امام(ع) می دید، نقشه قتل ایشان را طراحی كرد و با مسموم كردن وی در آخرین روز صفر 203 هجری این امام بزرگوار را به شهادت رساند. پیكر مطهر امام رضا(ع) در مشهد به خاك سپرده شد و اینك بارگاه ملكوتی ایشان زیارتگاه دوستداران اهل بیت(ع) است.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز شهادت امام رضا(ع) به گفت وگو با حجت الاسلام «محسن عرفاتی» مدیر طرح و برنامه شبكه قرآن و معارف صدا وسیما و پژوهشگر امور دینی پرداخته است.

** الگوگیری از ابعاد مختلف شخصیتی امام رضا(ع)
ابعاد مختلف شخصیتی هشتمین امام شیعیان دارای آموزه های متنوعی است كه می توان با الگوگیری و پژوهش، آنها را در عرصه های اجتماعی و سیاسی به كار گرفت. پذیرش ولایتعهدی و انتخاب ایشان از طرف مامون نشان از اهتمام آن حضرت(ع) در پیشبرد امور مسلمانان دارد زیرا این امام همام سیاست تعامل و همكاری را در مواجهه با مامون پیش گرفت. البته این خلیفه عباسی نیز در پی فرصت طلبی و مشروعیت بخشیدن به حكومت خویش بود. امام رضا(ع) با هوشمندی و تدبیر خویش پیشنهاد مامون بر ولایعتهدی را پذیرفت زیرا معتقد بود كه خودداری از تعامل با مامون پیامدهای ناگوار بیشتری برای جامعه مسلمانان به دنبال دارد.

هر اقدامی كه به نفع مردم باشد باید انجام شود زیرا نمی توان با جاه طلبی از زیر مسوولیت در برابر مسلمانان هر چند در جامعه ای با حاكمیت طاغوت فرار كرد و این پذیرش نشان از اهمیت عقلانیت و تدبیر امام رضا(ع) در تصمیم گیری ایشان داشت. عقلانیت در اندیشه امام رضا(ع) از جایگاه مهمی برخوردار بود. این امام همام در روزگاری می زیست كه حاكمان وقت با استفاده از هر فرصتی از دین و ابزار مذهبی برای حكمرانی استفاده می كردند و با جعل احادیث تلاش داشتند تا مردم را به اطاعت از خود وادار كنند. همچنین امام رضا(ع) به عنوان یكی از اركان اجرایی حاكمیت نمی توانست به صورت مستقیم برخی انتقادها و بی عدالتی هایی را كه به نام دین انجام می شد منعكس كند، بنابراین با برجسته ساختن نقش عقل در زندگی سیاسی و اجتماعی سعی كرد تلاش مبلغان دربار مامون در مشروعیت بخشی به حكومت او را خنثی كند.

** اعتقاد به مناظرات كلامی در سیره امام رضا(ع)
اعتقاد راسخ امام رضا(ع) به آزاد اندیشی، آگاهی از علوم روز، رعایت حدود عقلانی مناظره و احترام به باورها و تفكرهای مخالفان سبب شده بود تا بزرگان دیگر ادیان الهی نیز با ایشان به مناظره بنشینند و همین امر سبب شد تا آن بزرگوار از اهمیت و ارزش زیادی در میان حكما و علمای اسلامی برخوردار شود. بدین صورت رویكرد مسوولان در مناظرات باید به گونه ای باشد كه از بیان عقاید مخالف هراسی وجود نداشته باشد و تلاش و دعوت از مخالفان و منتقدان تفكر باید با تكیه بر استدلال، خرد و منطق باشد و به درستی پاسخگوی آنان شد و هرگز در پی برخورد سلبی با تفكرات مختلف در جامعه نبود و شیوه ای كه مورد نیاز جامعه دینی و انقلابی ایران اسلامی است.

اهتمام به اخلاق سیاسی از جمله مهمترین اصولی به شمار می رود كه مسوولان نظام باید بدان پایبند باشند. مدیریت اسلامی توان اداره كردن یك مجموعه برای رسیدن به اهدافی مشخص طبق اخلاق و توحید اسلامی است. از این رو بر پایه سیره امام رضا(ع) مدیر باید شرایط خاصی مانند علم، بردباری، اخلاق نیكو و خداترسی در تمامی بخش های مدیریتی از جمله استفاده درست از بیت المال، ارتباط با ارباب رجوع و برخورد با مدیران و كارمندان داشته باشد. امام رضا(ع) هرچند بر حفظ حرمت و احترام بزرگان تاكید می كرد اما بر پرهیز از چاپلوسی و تملق نیز تاكید داشت.

** حل مشكلات جامعه امروز با تاسی بر سیره امام رضا(ع)
بارگاه مطهر امام رضا(ع) در ایران اسلامی افزون بر مزایای معنوی و تقویت اندیشه از توجه خاصی میان ایرانیان برخوردار است و وجود آرامگاه ایشان در شهر مقدس مشهد از منظر اقتصادی نیز دارای بركات و آثار فراوانی است. سالروز شهادت امام رضا(ع) فرصت مغتنمی به شمار می رود تا با مرور بر سیره نظری و عملی آن حضرت و برجسته ساختن رویه های اخلاقی و سیاسی ایشان از سرچشمه معارف عمیق آن حضرت سیرآب شد. بی تردید با نگاهی به سیره نظری و عملی امام رضا(ع) و الگوپذیری از شخصیت چندبعدی و متعالی آن امام همام می توان بر بسیاری از مشكلات جامعه فائق آمد. بنابراین برگزاری برنامه های تعظیم و تكریم آن حضرت باید برای جامعه سودمند باشد و از بركات ایشان استفاده كرد.

** دیپلماسی مذاكره در برابر تهدیدها و تحریم ها
مذاكره در هر كاری باید برای روشن شدن حق و حقیقت باشد و دیپلماسی امام رضا(ع) نیز بر مبنای مذاكره با عزت بود نه برای امتیاز دادن به دشمنان، بلكه برای روشن شدن حقانیت خود به این اقدام دست می‌زدند. امام رضا(ع) با هدف روشن شدن حقانیت تشیع از تضارب آراء حمایت كرد و اجازه ‌داد كه هر فرقه‌ای نظر خود را در مورد جهان بینی و دین ارایه دهد. با این روش بود كه تشیع در اذهان مردم راه یافت و زمینه سازی برای حكومت شیعی در ایران فراهم شد. بنابراین مسوولان نظام باید از همین روش و شیوه ائمه اطهار(ع) استفاده كنند و در دیپلماسی با دیگر كشورها در سطوح منطقه ای و بین المللی موفق باشند و هر گونه تهدیدی را فرصت بشناسند و در جهت تعالی اهداف كشور حركت كنند.

پژوهشم**9117**2002**9131