بنیاد خانواده در برابر تندباد مشكلات و تغییرات اجتماعی

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، خانواده نخستین نهاد اجتماعی و در عین حال كوچكترین واحد اجتماعی است كه اساس و زیر ساخت واحدهای بزرگ اجتماعی به شمار می رود. مهمترین ركن در نظام خانواده پدر و مادر و به عبارتی زن و شوهر هستند كه هر كدام از حقوق ویژه ای برخوردارند و رعایت این حقوق می تواند در مستحكم ساختن بنیان های خانواده موثر باشد.
با این وجود عوامل مختلفی سبب می شود كه این نهاد دچار آسیب شود و روابط اعضای خانواده بحرانی گردد. علل اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی روابط زناشویی را تحت تاثیر خود قرار داده و از طرفی دیگر عواملی مانند سوء رفتار، غفلت و كمبود محبت زمینه های سردی روابط اعضای خانواده و در نهایت از هم گسیختگی ارتباط را به همراه می آورد.
سیف الله ابوترابی، سخنگوی سازمان ثبت احوال اخیرا اعلام كرد: در سال گذشته تا 15 اردیبهشت امسال، 605 هزار و 404 مورد ازدواج و 176 هزار و 924 مورد طلاق به ثبت رسیده است. میانگین سن مردان در اولین ازدواج 27.3 سال و میانگین سن زنان در اولین ازدواج 22.8 سال بوده است. این در حالی است كه میانگین سن مردان در طلاق های ثبت شده 36.5 سال و میانگین سن زنان در طلاق های ثبت شده 31.6 سال بوده است. همچنین استان های دارای بیشترین میزان طلاق تهران، كرمانشاه، كردستان، قم و گیلان بوده است.
در خصوص چرایی افزایش میزان طلاق و سست شدن بنیان های خانواده پژوهشگر ایرنا با دكتر سید حسن حسینی، استاد دانشگاه تهران به گفت و گو نشست.

** میزان طلاق ها در 5 سال اول ازدواج بیشتر است
حسینی گفت: وقتی در باره سست شدن بنیان های خانواده صحبت می كنیم بیشتر از منظر روابط زناشویی صحبت می كنیم. زناشویی هایی كه صاحب فرزند یا فرزندانی هستند و رابطه نسلی هم آنجا مطرح می شود باید گفت رابطه فرزندان با والدین و رابطه فرزندان با یكدیگر چگونه است.
وی افزود: نكته ای كه وجود دارد این است كه وقتی از سست شدن روابط زناشویی صحبت می كنیم، باید ابتدا آمار طلاق و ازدواج هایی كه منتشر می شود را مقایسه كنیم و این مقایسه كردن ما را به این نتیجه برساند كه با آمار طلاق رو به افزایشی مواجه هستیم و بنابراین می توانیم اینگونه نتیجه بگیریم كه روابط زناشویی ضعیف یا گسسته شده است.
این استاد دانشگاه افزود: با توجه به این مقایسه ها، باید خود آمار مطلق طلاق را با خود آمار طلاق كه هر سال منتشر می شود، نیز مقایسه كنیم. اما نكته ای كه وجود دارد این است كه ما همیشه آمار طلاق را با آمار ازدواج های صورت گرفته مقایسه می كنیم. در حالیكه طلاق هایی كه صورت گرفته ازدواج هایی در سال های قبل و متفاوت داشته اند. ولی چیزی كه در آمار می توانیم بدست آوریم این است كه در 5 سال اول ازدواج، میزان طلاق ها نسبت به 5 سال های بعد بیشتر است.

** طلاق عاطفی
حسینی در خصوص بعد دیگر طلاق، یعنی طلاق عاطفی گفت: به طور كلی چیزی كه در جامعه اهمیت دارد، سرد شدن روابط زناشویی است كه آن را طلاق عاطفی می گویند. به عبارتی زن و شوهر با یكدیگر در یك خانواده هستند اما روابط آنها روابط سردی است. با یكدیگر دیالوگ و صحبتی ندارند و مدام با یكدیگر اختلاف نظر دارند. این اختلاف به حدی می رسد كه نسبت به یكدیگر تمایل جنسی را از دست می دهند كه خود پیامدهای دیگری نظیر ارتباط با زنان و مردان دیگر خارج از حوزه ازدواج و خانواده دارد.
وی در خصوص عوامل اجتماعی موثر بر سست شدن بنیان های خانوادگی گفت: خشونت، خرجی ندادن، عدم تامین امكانات از سوی مرد یكی از عوامل درخواست طلاق از سوی زنان است. مورد دیگر درخواست طلاق از سوی زنان ایرانی، اعتیاد همسرانشان است. زنانی كه همسرانشان معتاد هستند، درصد بسیاری را تشكیل می دهند. از طرف دیگر این امر نشان می دهد كه ما با یك جامعه بیمار رو به رو هستیم.
حسینی درخصوص نابسامانی اقتصادی و تاثیرش بر روابط خانوادگی گفت: جامعه هر چه قدر كه در معرض تلاطم های اقتصادی قرار بگیرد، میزان بیكاری بالا برود و امنیت شغلی خدشه دار شود، تبعاتش این خواهد بود كه مردانی كه تامین كننده امور مالی هستند از ادامه زندگی سیر شوند. بنابراین یك بخش از اینكه چرا میزان طلاق در 5 سال اول زندگی بیشتر می شود به تلاطم های اقتصادی برمی گردد.

** رسانه و تاثیرش بر سست شدن بنیان های خانواده
حسینی در خصوص رسانه و نقش آن بر از هم گسیختگی خانواده گفت: ما در دنیای بسیار پر پیامی زندگی می كنیم. یعنی با توجه به رسانه هایی كه در اختیار ما است مخصوصا رسانه های دیجیتالی، زن و مرد در معرض بارش اخبار و اطلاعات مختلف هستند. این اخبار و اطلاعات مختلف در ذهن ما می نشینند و ما نسبت به چیزی كه آگاهی پیدا می كنیم و علاقه ای كه در اثر این آگاهی ایجاد می شود، رفتاری را هم از خود بروز می دهیم. به عنوان مثال در رسانه ها ابراز عشق و عاشقی به اشكال مختلف ارائه و تبلیغ می شود بطوری كه حتی دیدگاه های زیباشناسانه مرد و زن هم عوض می شود. این تغییر دیدگاه زیباشناسانه مرد و زن نیز در كنش متقابلی كه آنها با یكدیگر دارند، آشكار می شود.
این استاد دانشگاه افزود: وقتی اختلاف سلیقه و ذائقه بین زن و شوهر ایجاد می شود، دیگر آنها از كنار هم بودن لذت نمی برند. عدم تامین چنین مسائلی سبب می شود كه مرد دیرتر به خانه بیاید و خانواده دیگر برای وی اهمیت نداشته باشد. در واقع به این ترتیب بنیان خانواده از هم گسیخته می شود. حتی اینگونه سستی ها و از هم گسیختی ها در طبقات متوسط و بالاتر هم صورت می گیرد. چون آنها بیشتر در معرض اینگونه مسائل هستند و ابزار و امكاناتی هم در اختیار دارند.

** مسوولیت گریزی
حسینی در خصوص اهمیت مسئولیت گریزی و رابطه اش با وضعیت اقتصادی گفت: مسئولیت گریزی نشان می هد در دورانی كه افراد اجتماعی می شوند، مسوولیتی نپذیرفته اند. ما در تعامل، به فرزندانمان مدام سرویس می دهیم در حالی كه در كنار این سرویس ها باید به نسبت سن و جنسشان هم مسوولیت هایی به آنها داده شود.
وی افزود: در جامعه ما 60 یا 70 درصد مسوولیت ها بر عهده آقایان است. چون ساختار جامعه اینگونه بوده است. به قول جامعه شناسان «رابرت كی مرتون» ما اهدافی در یك ساختار داریم كه برای رسیدن به اهداف هم باید ابزار هایی در اختیار داشته باشیم. هر چه ابزار كمتر در دست ما باشد رفتار های غیر نرمال و غیر طبیعی هم بیشتر می شود.

** عوامل اقتصادی در اولویت هستند
حسینی در خصوص اولویت عوامل گفت: من همیشه در بخش اقتصاد و فرهنگ متمركز می شوم. ما نیاز داریم كه مسكن داشته باشیم، فضای حداقلی داشته باشیم. اگر فرزندانی هم داریم هزینه های آموزش آنها را تامین كنیم و اگر درآمدی داریم به اندازه ای باشد كه امكان سفر رفتن و گردش را برای ما فراهم كند. در بخش فرهنگ هم به اصطلاح به یك جریان ملایم فرهنگی در روابط زناشویی معتقد هستم. زن و شوهر باید به لحاظ فكری و فرهنگی به هم نزدیك باشند. یعنی هر چه قدر به لحاظ ایده، زن و شوهر ها با هم تفاوت داشته باشند، مطمئنا سرانجام زندگی آنها به گسستی می انجامد.
وی افزود: صدا و سیما و رسانه ها هم باید زمینه آموزش را فراهم نمایند. با توجه به اینكه در برابر امواج فرهنگی هستیم ، باید بتوانیم انتخاب كنندگان خوبی باشیم و ذهنیت مان با تحولات فرهنگی بصورت همگام پیش برود.
پژوهشم**م-ا**1552