مجید گلریز خاتمی استادی كه آثارش سیمای متفاوت هنر خاتم سازی شیرازی را جلوه گری می كرد در سن 71 سالگی درگذشت تا هنر سنتی ایران در سوگ یكی دیگر از میراث دارانش فرو رود.
این استاد كهنه كار خاتم شیراز شامگاه سه شنبه 29 آبان 97 در بیمارستان حضرت علی اصغر (ع) شیراز چشم از جهان فرو بست.
به گفته برخی از هنرمندان و استادان خاتم ساز شیرازی آثار او كه در كیفیت و نوع ساخت بی نظیر و منحصر به فرد است قطعا سند ماندگاری نام این استاد بلند آوازه شیرازی خواهد بود.
باید نقاشی ،حكاكی،شاعری و نجاری را بدانی و سالهای سال شاگردی استاد خاتم ساز را كرده باشی تا دست ساخته هایت مانا و ماندگار شود و در سالهای اخیر به دلیل همین سختی ها و تغییر سبك زندگی مردم، باعث شده كه تعداد استادان هنرهای سنتی و از جمله خاتم شیراز كاهش محسوسی یابد و با مرگ هر استادی در این حوزه بخشی از فنون هنرهای سنتی این مرزوبوم به زیر خاك رود.
نام خاتم و شیراز از دیرباز با هم گره خورده و خاتم سازی از هنرهای اصیل این شهر محسوب می شود هرچند كه این هنر به بعضی استان های دیگر كشور نیز راه یافته اما ریشه آن در شیراز است و هنوز سبك و سیاق خاتم شیراز به لحاظ زیبایی، جلوه های بصری و ارزش گذاری با فاصله در جایگاه نخست قرار دارد و البته خاتم شیراز نیز هركدام برخاسته از ذوق هنری و خلاقیت استادی است كه این ویژگی آنها را نیز از هم متمایز كرده است.
** پشت به پشت خاتم ساز
استاد مجید گلریز خاتمی كه به گفته اعضای خانواده اسم شناسنامه ای وی زین العابدین است در سال 1326 در شیراز به دنیا آمد و از حدود هشت سالگی نزد پدر ، قمبرعلی گلریز خاتمی به یادگیری شغل ابا و اجدادی خود،خاتم سازی مشغول شد و بعدها حجره ای در سرای مشیر در بازار وكیل شیراز اختیار كرد كه تا سال 88 كه به عارضه قلبی دچار شد در آن محل به ساخت خاتم های خوش ساخت و برگرفته از ذوق هنری منحصر به فرد خود پرداخت.
همایون بهزادی از استادان خاتم شیراز درباره مجید گلریز خاتمی به خبرنگار ایرنا گفت: وی از استادان بنام و با سابقه كاری بالا در شیراز است كه دو نسل قبل تر از من به این كار مشغول بوده است.
بهزادی بیان كرد: خاندان گلریز خاتمی شیرازی نسل به نسل به شغل خاتم سازی مشغول بوده اند و اكنون نیز بسیاری از خاتم سازان برجسته شیرازی از این خانواده هستند.
فرزند استاد مجید گلریز خاتمی نیز در گفت گو با خبرنگار ایرنا گفت: پدرم از اواسط دهه سی تا سال 88 كه دچار عارضه قلبی شد و در پی آن جراحی قلب انجام داد به مدت بیش از 60 سال بصورت مداوم به خاتم سازی مشغول بود.
علی گلریز خاتمی افزود: به جز عارضه قلبی پدرم در سالهای اخیر به سرطان پروستات نیز مبتلا شده بود كه بیماری وی در ماه های اخیر تشدید شد و یكشنبه هفته گذشته در پی وخامت حال در بیمارستان علی اصغر شیراز بستری شد و بعد از دو روز در شامگاه سه شنبه 29 آبان 97 در این بیمارستان دار فانی را وداع گفت.
وی بیان كرد: ما دو برادر و یك خواهر هستیم كه هر سه نفر این حرفه را از پدر آموخته ایم و در حال حاضر من و برادرم مهدی نیز به خاتم سازی مشغول هستیم و راه پدر را ادامه خواهیم داد.
وی اضافه كرد: براساس بررسی هایی كه انجام داده و شجره نامه ای كه پیدا كردیم مطمئن هستیم كه تا پنج نسل قبل تر از پدرم همگی در شیراز خاتم ساز بوده اند و این هنر سینه به سینه از اجدادمان اكنون به ما رسیده است.
**زنگ خطری برای خاتم شیراز
وی در بخش دیگری از صحبت های خود به وضعیت خاتم سازی در شیراز اشاره كرد و گفت: در اوایل دهه هشتاد در شیراز حداقل 40 كارگاه فعال خاتم سازی وجود داشت كه در طول سالها به دلایل مختلف اقتصادی و ... امروز این تعداد به كمتر از 15 كارگاه رسیده است كه اگر با این روال پیش رود تا پنج سال آینده همین تعداد كارگاه نیز تعطیل خواهد شد.
گلریز خاتمی اظهار داشت: بسیاری از اعضای خاندان گلریز خاتمی از جمله پدرم، عبدالخالق و محمد خلیل گلریز خاتمی از استادان بنام و برجسته هنر خاتم سازی كشور هستند كه طراحی كامل و ساخت خاتم سازی های كاخ گلستان در زمان پهلوی اول و هنرستان هنرهای زیبای اصفهان از آثار محمدخلیل گلریز خاتمی است.
وی ادامه داد: یكی از ویژگی های بارز مجید گلریز خاتمی این بود كه از صفر تا صد كار را در سطح كیفی بالا خودش انجام می داد و در برش خاتم نیز تبحر خاصی داشت كه مانند آن در شیراز یافت نمی شود.
**خاتم شیراز نیازمند برندسازی جهانی
وی در پاسخ به سوالی در زمینه وضعیت استقبال توریست های خارجی از خرید خاتم و صادرات این كالای هنری به خارج كشور گفت: بعضی از گردشگران خارجی اقبال به خرید خاتم دارند اما مشكل اصلی این بازار عدم شناخت توریستها نسبت به خاتم و نبود برندسازی این محصول صنایع دستی برای شیراز در سطح جهان و ناآشنایی گردشگران خارجی نسبت به آن است.
گلریز خاتمی بیان كرد: خاتم متعلق به شیراز است و باید از این ظرفیت حداكثر بهره برداری و با هدف برندسازی خاتم در سطح دنیا تبلیغات گسترده ای انجام شود.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره كل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری فارس در این زمینه به ایرنا گفت: درگذشت استاد مجید گلریز خاتمی از پیشكسوتان هنر خاتم سازی شیراز، ضایعه ای اسفناك برای جامعه هنری ایران است و
این استاد خاتم سازی در سالهای اخیر به دلیل بیماری كمتر قادر به فعالیت در این رشته بود و امیدوارم فرزندان وی بعد از پدر هنر او را دنبال كنند و میراث خانوادگی را به دست آیندگان برسانند.
حیدرعلی زاهدیان نژاد افزود: گنجینه های ارزشمندی كه از او به یاد گار مانده چراغ راه هنرآموزان و رهروان مكتب خاتم شیراز خواهد بود.
خاتم كاری یا خاتم سازی كه از هنرهای دستی محسوب می شود شامل آراستن و چیدن اشیا كنارهم به صورت عمدتا مثلث های كوچك است.
در خاتم كاری، طرح ها به صورت شكل های هندسی است كه مواد اولیه آن از چوب، فلز و استخوان است.
ظرف های گوناگون برای نگهداری طلا و جواهر همچنین قاب تابلو، قاب های آینه، تزئینات شمعدان از كاربردهای خاتم است.
9873 / 1876
شیراز- ایرنا - خاموش شدن چراغ زندگی هنرمندان صنایع دستی بیم و امید بر جان و دل هنردوستان می افكند؛ بیم از خالی ماندن كرسی استادان و امید به برافراشته ماندن پرچم این گونه هنرهای دستی كه در مورد خاتم سازی یا خاتم كاری شیراز این سخنان مصداق بیشتری دارد.
