شترهایی كه كابوس اند

به گزارش ایرنا، با افزایش هر چه بیشتر استفاده از خودرو، در یكی دو دهه اخیر و بارها شاهد اعلام خبر وقوع حوادث ناشی از برخورد وسایل نقلیه با شترهای حاشیه جاده های هرمزگان هستیم.
در سال های 93 تا 96 در 22 فقره حادثه رانندگی و برخورد خودرو با شتر در هرمزگان، 28 نفر كشته و 92 نفر زخمی شدند كه هیچ گاه صاحبان آنها نیز معلوم و مشخص نشد.
شترهایی كه در طول روز چرا كرده و به هنگام غروب باید با گله راه خانه در پیش گیرند، ساز ناكوك می زنند و حیران و سرگردان راه خود را در پیش می گیرند و گاه به هنگام گذر از جاده حق تقدم را رعایت نكرده و ساز تصادف مرگبار را كوك می كنند.
شترها به طور عموم بی ملاحظه هستند و با توجه به هیكل بزرگ و جثه سنگین خود، به خودروها اعتنایی نكرده و با همان شیوه خودشان به جاده می زنند كه بیشتر مواقع منجر به برخورد شدید با وسایل نقلیه به ویژه پراید و پژو می شوند و در نهایت مرگ سرنشینان آنها را رقم می زنند.
مردم در استان هرمزگان كم و بیش از چموشی و خونسردی این حیوان و همچنین ورود ناگهانی آن به جاده تا حدودی اطلاع دارند و سعی می كنند در شب با سرعت كم و احتیاط بیشتر در جاده ها حركت كنند ولی برخی از هموطنان غیربومی بی خبر از شتر گرفتار این ارابه های مرگ در جاده های استان می شوند.
اغلب حوادث رانندگی برخورد با شتر در شب و تاریكی رخ می دهد كه شترها در حال چرا از كنار گذر راه ناگهان وارد به جاده می شوند و مانند كوه در برابر راننده خودرو قرار می گیرند و به عامل تصادف مرگبار تبدیل می شوند.
در این مدت تصادف با شتر در جاده های استان زیاد بوده كه از جمله آنها پاییز سال گذشته رییس دادگستری شهرستان جاسك به دلیل تصادف خودرو حامل وی با شتر جان خود را از دست داد.
دولت اوایل سال 90 طرح جامع شترداری را با هدف ساماندهی این جاندار تصویب كرد كه شترداران موظف شده‌اند تا برای گله‌ های خود ساربان تعیین و از ورود آنها به جاده‌ها جلوگیری كنند و در مقابل، دولت نیز برای تامین علوفه، آب، سمپاشی و پلاك ‌گذاری شترها به شترداران كمك می كند.

** شتر؛ فرصت یا تهدید
هرمزگان با توجه به شرایط آب و هوایی و وجود عرصه بیابانی، به مكانی مناسب برای پرورش و زندگی شتر تبدیل شده و از سوی دیگر یك میلیون و 565 هزار هكتار از گستره استان معادل 21 درصد را بیابان تشكیل می دهد.
بر اساس آمارهای اعلامی سازمان جهاد كشاورزی، از 150 هزار نفر شتر در كشور 21 هزار نفر در استان هرمزگان زندگی می كنند از همین رو توجه كشورهای حاشیه خلیج فارس به شترهای ایرانی به ویژه شتر «جمازه» و صادرات آن علاقه به پرورش و نگهداری آن را بیشتر كرده است.
شتر به سبب خلقت منحصر به فرد، مستعد زندگی در شرایط سخت است و از همین رو از آن به عنوان قهرمان بیابان نام می برند، این حیوان با آن جثه بزرگ و پر ابهت، نیاز به آب و غذای بسیار كمی دارد و در برابر بیماری ها و تغییرهای دمایی مقاوم است.
شتر به دلیل برخورداری از دستگاه گوارشی منحصر به فرد، بی ارزش ترین گیاهان را تبدیل به سلولز و انرژی می كند و این در حالی است كه در شرایط كم آبی نیز این حیوان تا مدت ها هیچ نیازی به آب ندارد.
از همین رو بسیاری از فعالان و كارشناسان حوزه كشاورزی و دامداری معتقد هستند، كه شترها ظرفیت اقتصادی ارزشمندی هستند و باید مسوولان از این ظرفیت به درستی برای بهبود وضعیت اقتصادی مردم منطقه استفاده كنند.
اما این شترها كه در هرمزگان بیشتر در مناطق روستایی بندرعباس، میناب و جاسك نگهداری می شوند، به هنگام رها بودن در جاده ها، امنیت مسافران و رانندگان را به خطر می اندازند و حوادث خطرناكی را رقم می زنند.
پس با توجه به آنچه گفته شد باید وجود شترها را فرصت و مزیت اقتصادی مناسب برای مرم مناطقی كه این حیوان در آنجا زندگی می كند، دانست؛ اما برای پیشگیری از حوادث تلخ جاده ای كه پای شترها در برخی از آنها گیر است، به فكر راهكار بود.
یكی از راهكارهای پیشنهاد شده و تا حدودی اجرا شده برای كاهش خطر برخورد خودروها با شتر در جاده به ویژه در شب نصب جلیقه های شب نما و یا شبرنگ به آنها است.
اگر كمربندهای مخصوص شبرنگ به شتر بسته شود به راحتی از دوردست قابل دیدن خواهد بود و رانندگان متوجه حضور آنها در جاده می شوند.
این طرح اكنون در هرمزگان تا حدودی اجرا می شود، اما به نظر می رسد كه متولیان امر با توجه به خطرهای حاصل از تردد شترها در حاشیه جاده ها، باید اهتمام بیشتری در اتخاذ راهكارهای كاربردی تر داشته باشند.
یك راننده خودرو كه بیشتر در مسیر جاده میناب به جاسك فعالیت دارد، گفت: جاده میناب به جاسك، سیریك و بشاگرد به علت تردد حیوانات اهلی به ویژه شتر‌های سرگردان و بدون ساربان، از مسیرهای پرخطر استان هرمزگان است.
عیسی مالكی افزود: هر سال تعدادی از وسایل نقلیه در حال تردد در این مسیرها با شتر برخورد می كنند كه متاسفانه 90 درصد سرنشینان این خودروها جان خود را از دست می دهند.
یكی دیگر از رانندگان مسیر جاده بندرعباس به میناب نیز گفت: حضور شبانه شترها در برخی راه های هرمزگان تاكنون منجر به بروز حوادث رانندگی و تلفات و خسارت های بسیار شده است.
ابراهیم صادقی كه در این مسیر به طور دایم در رفت و آمد است، افزود: به طور معمول شترهای سرگردان در حاشیه جاده ها، هیچ نشانی ندارند و امكان شناسایی مالكان آنها وجود ندارد.
وی ادامه داد: با پلاك دار شدن شترها و نصب شبرنگ به آنها، علاوه بر دقت بیشتر مالكان آنها در نگهداری از این حیوان اهلی، از بروز بسیاری از حوادث جاده ای نیز پیشگیری خواهد شد.
فرمانده قرارگاه پلیس راه هرمزگان دراین باره می گوید: حل مشكل شترهای سرگردان در جاده های شرقی استان كه موجب تصادف و كشته و مجروح شدن مسافران می شود نیازمند هم افزایی و تعامل بین دستگاهی است.
سرهنگ علی اسفندانی اظهار داشت: از مجموع حدود 21 هزار شتر در استان، نیمی در محدوده شرق استان و سه هزار شتر در محدوده شهرستان جاسك هستند كه بیشترین تصادف در محور سیریك تا جاسك است.
وی پیشتر اعلام كرده بود كه طرح بستن شبرنگ به شترها، ناموفق است و پس از اجرای آن، تصادف با شتر و تلفات آن كاهش نیافته است.
برخی ها دلیل ناموفق بودن طرح بستن شبرنگ به شترها را، بیم مردم محلی از نصب ردیاب به این شبرنگ ها می دانند كه باعث می شود از این طرح استقبال نكنند.
مردم محلی بیم آن دارند كه پس از نصب جلیقه شب نما در صورت تصادف، آنها را ردیابی كرده و به دردسر بیفتند در نتیجه از نصب این جلیقه ها به شتر خودداری می كنند.
یك راننده كه در مسیر سیریك به بندرعباس تردد می كند، به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به اینكه شترها نمی توانند از چاله هایی با عرض نیم متر و یا كمتر عبور كنند بهتر است در حاشیه مسیرهای پر تردد چاله حفر و یا دیوارهای كوتاه احداث شود.
موسی عامری بیان كرد: پلاك ‌كوبی شترها نیز سبب احساس مسوولیت مالكان شتر شده و باعث می‌شود تا شترها به صورت سرگردان رها نشوند.
اما شترداران ساماندهی شترها و ایجاد ایستگاه هایی برای نگهداری آن ها بویژه در شب را از بهترین و مهمترین راهكارها می دانند ولی برخی از مالكان شترها می گویند مكان برای نگهداری شترها نداریم و آبشخور برای شترها نیز كم است.

**همه شترهای هرمزگان هویت دار می شوند
برای ایمنی هرچه بیشتر مردم بخصوص رانندگان و حفظ سلامت خود شترها یكی از بهترین راه ها برای ساماندهی شترهای سرگردان پلاك كوبی شترها است، پلاك كوبی شترها ساربان آن ها را مشخص می كند و در زمان بروز حادثه برای پرداخت خسارت مسوول آن مشخص می شود.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد كشاورزی هرمزگان در این خصوص گفت: با اجرای طرح هویت گذاری از نخستین روزهای آذر جاری، اطلاعات 10 هزار نفر شتر این استان در سامانه اصلاح نژاد دام كشور ثبت می شود.
طهماسب غلامپور در گفت و گو با ایرنا بیان داشت: جمعیت دامی شتر در هرمزگان حدود 21 هزار نفر است كه در گذشته بیش از 9 هزار 600 نفر آنها هویت گذاری شد و با احتساب این 10 هزار نفر، همه شترهای استان هویت دار می شوند.
وی بیان كرد: اجرای این طرح با هدف ثبت و احراز مالكیت شتر، تهیه آمار دقیق از جمعیت و پراكنش دام، برنامه ریزی اصلاح نژادی و دسترسی فوری به اطلاعات، ردیابی دام از مزرعه تا كشتارگاه، پایش قرنطینه ای و بهداشتی تا پایان امسال ادامه دارد.
غلامپور با انتقاد از احداث جاده ها بدون توجه به زیستگاه شترها می افزاید : تغییر نحوه پرورش شتر از حالت كوچ كنندگی به پرورش در ایستگاهها، دادن تغذیه كمكی ،ایجاد ایستگاه های بیشتر از دیگر راهكارهای مؤثر برای كاهش تردد این حیوان در جاده ها است كه نیازمند تخصیص اعتبار مورد نیاز است.
وی خاطرنشان كرد: هشت ایستگاه شترداری با ظرفیت هر یك بین 150 شتر از سوی سازمان جهاد كشاورزی هرمزگان ایجاد شده است كه خدمات سمپاشی، پلاك كوبی، تامین آب شرب و علوفه در این ایستگاهها صورت می گیرد.

** ساماندهی شترها در هرمزگان
شتر حیوانی كه هم برای سواركاری، مسابقه ، باربری و نیز از شیر، گوشت و پوست آن استفاده فراوانی می شود امروز نباید به عنوان یك معضل و خطرناك بودن درجاده ها در ذهن ها تداعی كند.
با توجه به آنچه گفته شد، می توان نتیجه گرفت كه در صورت اتخاذ راهكاری عملی و ارزشمند، می توان شترهای سرگردان را ساماندهی و این تهدید را به فرصت تبدیل كرد.
اما راهكاری كه به معنای واقعی راهكار باشد، نه اینكه بتوان دورش زد؛ مثلا بسیار شنیده شده كه شترداران علاقه ای به پلاك كوبی شترهای خود ندارند و علامتی كه بر روی بدن و گوش شتر وجود دارد را پس از تصادف با بریدن گوش شتر محو می كنند، یا اینكه شبرنگ هایی كه بر گردن و پاهای شتر نصب می شود، معمولان بعد از مدتی از كار می افتاد.
بهتر است مسوولان امر و دستگاه هایی همچون جهاد كشاورزی، امور عشایری، حمل و نقل و پایانه ها، راه و شهرسازی، پلیس راه و نیروی انتظامی بنشینند و یك راهكار عملی كه جای دور زدن نداشته باشد، اتخاذ كنند و اجازه ندهند این فرصت ارزشمند اقتصادی در حوزه كشاورزی تبدیل به یك تهدید جدی برای انسان ها شود.
به عنوان مثال ایجاد گارد ریل در اطراف جاده ها، فنس كشی، احداث شیب شیروانی، كانال و خاك ریز در دو سوی جاده می تواند بسیار در كاهش تصادفات ناشی از برخورد خودرو با شتر تاثیرگذار باشد.
7198/6048