خاكي كه از چهارمحال و بختياري مي رود

به گزارش ايرنا،خاك به عنوان يكي از عناصر چهارگانه جهان مانند آب و هوا اهميت بالايي دارد و از بين رفتن آن همانند كمبود آب يك تهديد است.
در حالي كه فرسايش خاك در دنيا 5 تن در هر هكتار و در استان چهارمحال و بختياري تا25 تن در هر هكتار نيز مي رسد كه اين امر زنگ خطر جدي براي اين استان است.
فرسايش خاك عبارت است از فرسودگي و از بين رفتن مداوم خاك سطح زمين (انتقال يا حركت آن از نقطه اي به نقطه ديگر در سطح زمين) توسط آب، باد و يا بهره برداري بي رويه از منابع كه اين امر باعث تخريب اكوسيستم و همچنين حيات مي شود.
به عقيده كارشناسان ، استفاده بي رويه از زمين و خاك باعث تخريب اين موهبت الهي مي شود.
افزايش سريع جمعيت و توجه نكردن به برداري صحيح از منابع خاك و زمين سبب شده است كه انسان بر روي دامنه هاي پرشيب و ارتفاعات نيز كشت و زرع كند و شخم و شيار بي جا بر روي زمين عواملي براي تخريب خاك شود.
فرسايش خاك باعث مي شود ، گل و لاي از بالادست به سمت پايين دست رودخانه ها حركت و علاوه بر نابودي خاك، درياچه هاي سدها را نيز پر از گل و لاي كند ، كه اين امر باعث ايجاد هزينه هاي بيشتر براي منابع سدها مي شود.
با اين اوصاف، اجراي طرح هاي آبخيزداري و آبخوان داري از كارهاي است كه مي تواند جلو فرسايش خاك را بگيرد و كارشناسان عقيده دارند هر هكتار عمليات آبخيزداري از فرسايش 2.5 تن فرسايش خاك در سال جلوگيري مي كند.
هر هكتار عمليات آبخيزداري ذخيره سازي و تزريق 500 متر مكعب آب به حوضه آب هاي زيرزميني را به دنبال دارد.
يك فعال زيست محيطي چهارمحال و بختياري، از خاك به عنوان يكي از مهمترين عناصر حيات از جمله آب و خاك و پوشش گياهي و هوا ياد كرد و گفت: حفظ خاك ساليان زيادي مورد كم لطفي و بي توجهي قرار گرفته است.
هومان خاكپور در گفت وگو با ايرنا افزود: ديده نشدن كاركردها و اهميت خاك ، باعث شده است كه اهميت اين موضوع كمرنگ باشد و تخريب در اين عرصه بيشتر وارد شود.
وي گفت: كم بودن برنامه هاي حفاظتي خاك، كم بودن توجه افكار عمومي و بهره برداران از خاك به افزايش تخريب و فرسايش اين منبع حياتي كمك كرده است.
اين فعال زيست محيطي، با اشاره به اهميت اين موضوع كه خاك براي ادامه حيات يك عنصر مهم است ، اظهار داشت: 14 آذرماه به عنوان روز جهاني خاك نامگذاري شده است تا افكار عمومي نسبت به اين مهم تغيير پيدا كند.
وي به بالا بودن ميزان تخريب خاك در دنيا، خاورميانه و كشور اشاره كرد و گفت: ايران در نوار خشك كره زمين قرار دارد و با توجه به شرايط اقليمي كشور ، توجه به عنصر خاك براي حيات كره زمين بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد.
خاكپور گفت: به طور ميانگين براي توليد يك سانتيمتر خاك در دنيا بيش از400 سال طول زمان نياز است كه اين امر در ايران به دليل وضعيت خشك و توپوگرافي بيش از 800 سال زمان نياز دارد كه اين ميزان 2برابر ميانگين جهاني است .
خاكپور با تاكيد بر اينكه ايران رتبه نخست فرسايش خاك در جهان را دارد ، گفت: ميانگين فرسايش خاك در دنيا به ازاي هر هكتار در سال 5 تا 6 تن است و فرسايش و جابجايي خاك در ايران 15 تا 17 تن و در استان چهارمحال وبختياري به دليل جغرافياي منطقه كه 80 درصد كوهستاني و داراي شيب بالاي 60 درصد است، 25 تن در هكتار است.
وي گفت: استان چهارمحال وبختياري رتبه نخست فرسايش خاك در خاورميانه را دارد ، كه توسعه پوشش گياهي متناسب با توپوگرافي منطقه يكي از عوامل جلوگيري از فرسايش خاك است.
اين فعال زيست محيطي افزود: در حوزه فرسايش خاك سالانه يك ميليارد دلار خسارت در اين استان وارد مي شود.
وي، با تاكيد بر اينكه پوشش گياهي متناسب با جغرافيا و وضعيت مناطق مختلف، حامي حفظ خاك است، افزود : با از بين رفتن پوشش گياهي و بارش باران، بلايا طبيعي از جمله جاري شدن سيل و شسته شدن خاك در بالادست رخ مي دهد.
به گفته وي ، حفظ پوشش گياهي يك اصل براي حفظ خاك و توليد آب و توسعه پايدار در مناطق مختلف مي شود.
خاكپور گفت: با اجراي برنامه هاي توسعه پوشش گياهي از جمله بذركاري، نهال كاري، بوته كاري و بازگرداندن پوشش گياهي مناطق به شرايط طبيعي، باعث افزايش امنيت و پايداري در بخش كشاورزي و كمك به اصلاح و احياء مراتع و جنگل ها و افزايش امنيت غذايي در جامعه مي شود.
وي، عوامل تهديد كننده پوشش گياهي را چراي دام مازاد در مراتع، زراعت در اراضي شيب دار، كشت ديم و اجراي طرح هاي عمراني دولتي و خصوصي در سطح منابع طبيعي عنوان كرد.
فعال زيست محيطي چهارمحال و بختياري، با تاكيد بر اينكه اصل مهم حفاظت خاك حفظ پوشش گياهي است، اظهار داشت: اجراي فعاليتهاي آبخيزداري و آبخوان داري براي حفظ خاك به عنوان يك مُسكن است، تا فرصت براي حفظ پوشش گياهي فراهم شود.
معاون آبخيزداري اداره كل منايع طبيعي چهارمحال وبختياري نيز
گفت: يكي از مهمترين عوامل فرسايش خاك در استان آب هاي روان و سطحي است، كه بر اثر جاري شدن روان آب هاي ناشي از بارندگي ، فرسايش خاك صورت مي گيرد.
علي محمد محمدي افزود: 85 درصد مساحت استان اراضي جنگلي و مرتعي و كمتر از 15 درصد اراضي كشاورزي و مسكوني است.
وي ،به عوامل طبيعي و انساني به عنوان 2 عامل تخريب خاك اشاره كرد و گفت: عامل انساني از جمله چراي دام مازاد در طبيعت، بي توجهي به ظرفيت متناسب با اراضي براي كشت، بي توجهي دستگاه هاي عمراني به بحث حفاظت خاك و تبديل كردن اراضي جنگلي با شخم شيار براي زمين كشاورزي از عوامل و تهديدهاي انساني براي خاك و منابع طبيعي است.
محمدي گفت: در راستاي مقابله با فرسايش خاك اين اداره كل 3دسته اقدامات بيولوژيك، بيومكانيك و مكانيكي را در دست اجرا دارد.
به گفته وي، اقدامات آبخيزداري، مجموعه اقدامات مديريتي و اجرايي در جهت حفاظت منابع آب و خاك در حوزه آبخيز و آبخيزداري را عمليات آبخيزداري و آبخوانداري است.
وي گفت: عمليات هاي بيولوژيك در حوزه پيشگيري و جلوگيري از فرسايش خاك، با كاشت نهال و بذر گونه هاي مرتعي و جنگلي سازگار با منطقه از جمله خانواده گندميان، چتريان، نهالهاي جنگلي، بادام و اقاقيا اجرا مي شود.
معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي چهارمحال و بختياري گفت: اجراي عمليات مكانيكي به عنوان درمان در اين حوزه است كه فرسايش و رسوب را كنترل مي كند.
وي گفت: در اين عمليات با احداث بندهاي خاكي و سنگي و ملاتي آبهاي جاري به سمت آبخوانها و سفره هاي زير زميني هدايت مي شود.
محمدي افزود: تاكنون 2 هزار بند سنگي ملاتي و 80 بند خاكي در استان احداث شده و امسال 147 بند سنگي ملاتي و 7 بند خاكي احداث شده است.
وي گفت: احداث سازهاي گاويوني، ديواري سازي آبراهه ها و اسكله ريزي آبراهه، تثبت زمين لغزش ها كه در استان 300 كانون زمين لغزش فعال است، از جمله اقدامات حوزه مكانيكي براي جلوگيري از فرسايش خاك است.
معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي استان افزود: عمليات بيومكانيكي كه تلفيق عمليات هاي بيولوژيك و مكانيك است و با ايجاد شيار روي خطوط تراز ، احداث چاله هاي هلالي در كنار پوشش گياهي، نهال كاري و ذخيره سازي نزولات جوي باعث تقويت رطوبت خاك مي شود كه اين امر نيز فرسايش خاك را كمتر مي كند.
وي به وجود 2 سد كارون و زاينده رود در استان اشاره كرد و گفت: با جاري شدن روان آب ها و بالا بودن ميزان فرسايش خاك ، ميزان رسوب در پشت سدها زياد است.
محمدي اظهار داشت: در استان با توجه به وضعيت توپوگرافي بين 500 هزار تا 3 ميليون ريال به ازاي هر متر مكعب هزينه كنترل رسوب مي شود.
وي ، با تاكيد براينكه فرسايش خاك موجب مي شود كه توان خاك حاصلخيز كمتر و توليد رسوب زياد وكيفيت آبهاي سطحي كاهش پيدا كند، افزود: فرسايش خاك زمينه ساز كاهش عمر مفيد مخازن سدها بزرگ در خروجي استان نيز مي شود.
مديركل منابع طبيعي و آبخيزداري چهارمحال وبختياري نيز با اشاره به بالا بودن ميزان فرسايش خاك دراستان به ضرورت اجراي طرح هاي آبخيزداري و آبخوان داري با هدف حفظ منابع آب و خاك در استان تاكيد كرد.
علي محمدي مقدم افزود : نفوذ آب در سفره هاي زيرزميني و جلوگيري از سيل و فرسايش خاك و كاهش روان اب ها، از مهمترين مزاياي اجراي طرح هاي آبخيزداري در استان است.
به گفته وي، با افزايش فرسايش خاك ، حاصلخيزي زمين هاي كشاورزي و رسوب خاك در پشت سدها افزايش مي يابد و زمينه خالي شدن روستاها ار سكنه را افزايش مي دهد.
محمدي مقدم افزود: امسال 175 ميلياد ريال از محل صندوق ذخيره ملي به اجراي 120 طرح آبخيزداري و آبخوان داري در استان اختصاص داده شد.
وي گفت: اجراي طرح هاي آبخيزداري و آبخوان داري با هدف جلوگيري از هدر رفت آب، گسترش پوشش گياهي و تغذيه سفرهاي زيرزميني و جلوگيري از سيلاب اجرا مي شود.
مديركل منابع طبيعي و آبخيزداري استان گفت: با اختصاص اين ميزان اعتبار 60 قرارداد در حوزه آبخيزداري استان با پيمانكاران منعقد شده است.
وي گفت: بيش از 230 هزار هكتار زمين در تحت پوشش اجراي طرح آبخيزداري قرار مي گيرد، كه با بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد در هر هكتار به طور متوسط بين 500 تا 2 هزار مترمكعب نفوذپذيري آب روان در اين زمين ها وجود دارد.
محمدي مقدم ، كاهش روان اب ها، نفوذ آب در سفره هاي زيرزميني و جلوگيري از سيل و فرسايش خاك را از مزاياي اجراي اين طرح عنوان كرد.
وي تاكيد كرد: در حال حاضر 120 سازه ملاتي، 2 سيلاب پخش كن و 5 بند خاكي نيمه تمام در سطح استان وجود دارد كه با تامين به موقع اعتبار، اين تعداد طرح در نيمه دوم امسال تكميل خواهد شد.
وي گفت: تاكنون 2 هزار بند ملاتي، 80بند خاكي، 314 گابيون، 7مورد آبگير، 100 سد خشكه چين، 16 مورد كف بند و سد زيرزميني در بخش آبخيزداري منابع طبيعي استان اجرا شده است.
سرپرست مديريت آب و خاك و امور فني و مهندسي سازمان جهادكشاورزي چهارمحال وبختياري نيز با اشاره به بالا بودن فرسايش خاك به دليل توپوگرافي منطقه گفت: بالا بودن سطح شيب اراضي از مهمترين دلايل بالابودن فرسايش خاك در استان است.
غلامرضا ذاكري افزود : كمبود اعتبارات در جهت اجراي طرح هاي آبخيزداري و آبخوان داري از مهمترين مشكلات در حوزه مقابله با فرسايش خاك است.
به گفته وي، در حوزه كشاورزي به منظور كاهش فرسايش خاك اجراي سيستم آبياري نوين از مهمترين برنامه هاي در دست اجراست.
ذاكري افزود: از 316 هزار هكتار اراضي كشاورزي استان 61هزار و 340 هكتار به سامانه آبياري نوين مجهز شده است.
وي گفت: استان چهارمحال وبختياري از نظر درصد تجهيز اراضي به سامانه سيستم آبياري نوين رتبه دوم كشور را دارد.
به گفته وي ، آبياري نامناسب و شخم شيار غيراصولي از دلايل فرسايش خاك در بخش كشاورزي است.
وي اظهار داشت: هم اكنون ميانگين آبياري در استان به 56 درصد رسيده است و بهره برداري آب در بخش كشاورزي 1.14كيلوگرم به مترمكعب است كه اين ميزان در كشور 1.07كيلوگرم است.
ذاكري اظهار داشت: از سال 95 تاكنون 7 طرح تامين آب در 3 هزار و700 هكتار از اراضي كشاورزي استان اجرا شده است و اجراي چندين طرح در 9 هزار و 50هكتار از اراضي كشاورزي با پيشرفت بالاي 50 درصد نيز در دست اجراست.
وي گفت: در اين مدت 3هزار و 200 هكتار طرح توسعه باغات از جمله كشت گياهان بومي استان، گل محمدي، گياهان دارويي و باغات در استان اجرا شده است.
اين مسوول، از اجراي طرح مديريت بهينه در حوزه زراعت و شخم برخلاف اراضي شيب دار در 48 هزار هكتار از اراضي استان را خبر داد و گفت: اجراي طرح آبياري زير سطحي كه آبرساني به ريشه گياهان و درختان است در استان در دست اجراست.
به گفته وي ، طرح انتقال آب از قطره چكاني در سطح زمين كه باعث ايجاد شوره در سطح زمين و فرسايش خاك در پاي درختان مي شود كه آب به ريشه درختان و نهال ها انتقال داده مي شود.
وي گفت: طرح آبياري زيرسطحي عميق سال گذشته 40 هكتار از باغات استان اجرا شده است.
به گزارش ايرنا، يك ميليون و 400 هزار هكتار از مساحت چهارمحال و بختياري را مراتع و جنگلها تشكيل مي دهد كه رقمي معادل 86.5 درصد از سطح اين استان را شامل مي شود.
7360/2097