به گزارش ایرنا، در حجره كارش می توان عشق به كار را آموخت و عبور از گذرگاه سخت روزگارش را فهمید، با چرخ زری بافی اش چندین دهه است نقش ها می زند ماندگار ، چین های صورتش دردهای رفته بر هنرش را باز می گوید، وقتی با او گپ می زنی مثل این كه تاریخ هنرهای دستی را می خوانی.
تاكید می كند نباید با بی توجهی فاتحه هنرهای صنایع دستی را خواند، حراج بی تفاوتی به این هنرها ظلم بزرگی است بر تاریخ و فرهنگ و داشته های این سرزمین كهن هنر خیز.
حمایت را تنها مرهمی می داند كه صنایع دستی به او نیاز دارد تا زخم های كهنه بی رونقی شان را التیام بخشند و احیا شوند.
به تاكید وی باید این مهم كه هنر نزد ایرانیان است و بس در جامعه به ویژه در مدیریتهای مربوط به باور تبدیل شود، هنرمندان صنایع دستی نباید وعده های امروز و فردا برای شكوفایی هنرها را ببینند.
این بخشی از دلواژه های استاد شمسعلی است كه می گوید زخم از هنر همیشه به صاحب هنر می رسد و اگرچه خوشحال است كه سالیان دراز توانسته هنر زری بافی را از انقراض نجات دهد اما افسوس می خورد كه به گفته آن شاعر زمانه بی هنری می‌خرد زمان هنر نیست.
'زری بافی'، هنری با قدمت چندین هزار ساله است كه هویت و نمود ایران را از دوران هخامنشیان در بسیاری از نقوش برجسته تخت جمشید، شوش و حتی پاسارگاد تا لباس شاهنشاهان و درباریان نشان می دهد.
زری یعنی پارچه ساخته شده از زر (طلا) و زربفت، پارچه ای ظریف و بسیار گران بهاست كه چله یا تار آن از ابریشم خالص است و پودهای آن ابریشم رنگی و یكی از پودها، نخ گلابتون است كه می تواند زرین یا سیمین باشد.
این هنر بدلیل آكادمیك نبودن، نبود دسترسی به مواد اولیه مرغوب، نبود شرایط آموزش و انتقال هنر از استادان به جوانان و همچنین حمایت های كافی در بدترین شرایط به سر می برد و آرام آرام در حال فراموشی بود.
اما در سالیان اخیر با توجه ویژه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و به همت استاد پیشكسوت زری بافی، شمسعلی ، این هنر در اصفهان جانی دوباره گرفت.
این استاد در خانه تاریخی شیخ الاسلام واقع در چهارراه تختی اصفهان كارگاهی برای احیا هنر زری بافی دایر كرد و سالهاست تلاش دارد كه این هنر را به شاگردانش بیاموزد تا نكند روزی كه خدای نكرده او نباشد آن هنر نیز ...
**مهدی شمسعلی، احیاگر زری بافی
در خانه تاریخی شیخ الاسلام كه قدمت و سابقه آن، ارزش هنرهای دستی و هنرمندان ساكن آن را صدچندان می كند، كارگاهی می بینی كه كهنه كاری روی و موی سپید با چشمانی به زلالی آفتاب در قابی شیشه ای به ظاهر خسته اما پرتوان، به تلاش برای ماندگاری صنعتی منحصر به دیارش می كوشد.
شمسعلی' هنرمند 68 ساله اهل و ساكن اصفهان كه از هشت سالگی با عشق و علاقه در محضر 'حسن شمسعلی' پدر و استاد خود به وادی فراگیری صنایع دستی بویژه هنر زری بافی یا زربافت وارد شده است همچنان استوار و با دلی پرامید به احیاگری این هنر می پردازد.
او در حالی كه مشغول آموزش تعداد معدودی از هنرجویان این رشته بود، چشمان خسته ولی امیدوار خود را رو به سوی ما كرد و گفت: از 9 سالگی، كار با دستگاه زری بافی را شروع كردم درست در زمانی كه دوران بازی های كودكانه ام بود، شاید در ابتدا برایم گذشتن از بازی در كوچه و با همبازی هایم سخت بود ولی بعدها فهمیدم كه با یادگیری این هنر به جایگاهی ارزشمند در تاریخ رسیده ام.
وی از پدر و استادش با احترام بسیاری یاد می كند كه او بیش از پنج دهه از عمر خود را صرف تولید و آموزش این هنر كرده است.
این هنرمند پس از پایان یافتن دوره خدمت سربازی در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان به تدریس زری بافی مشغول شد و مدت 30 سال به تربیت شاگردان و هنرجویان در رشته زری بافی پرداخت.
وی با سابقه نیم قرن فعالیت در مسیر آموزش، احیا و حفظ این رشته هنری، آثار ارزشمندی را در این زمینه طرح ها و نقش های زیبا و متنوع در كارنامه هنری حیات با ارزش خود دارد.
استاد شمسعلی، یكی از آثار مهم خود را در زمینه هنر زری بافی، تهیه نقشه ای از سر در قیصریه و مسجد امام اصفهان ذكر كرد.
همچنین بافته هایی با عنوان آیات قرآنی، نقش های اسلیمی و ختایی، نقش انسان، شكار، پرندگان و چوگان از جمله طرح هایی است كه استاد شمسعلی از خود ماندگار كرده است.
**انتقال هنر به پسر در راه میراث داری و حفظ اصالت هنری ایرانی
استاد شمسعلی با تاكید بر اینكه هنر زری بافی قدمتی 2 هزار ساله دارد، گفت: این امانت كه تاكنون از پیشینیان به رسم امانت به ما داده شده باید بدرستی به آیندگان منتقل شود.
این هنرمند كه اكنون مشغول آموزش سه هنرجو است ، گفت: یكی از این هنرجویان فرزندم است كه او همچون خودم علاقه وافری به فراگیری این هنر گرانبهای دستی دارد.
وی مدت زمان فراگیری این هنر را بصورت كامل براساس علاقه و زمینه ذاتی افراد، حدود چهار سال ذكر ابراز امیدواری كرد كه فرزندش بتواند این امانت را پس از او همچنان ماندگار نگه دارد و به نسل های آینده نیز انتقال دهد.
استاد شمسعلی، پارچه های زربفت را به لحاظ نوع، زیبایی و ماندگاری بسیار متمایز از سایر صنایع دستی دانست و گفت: ماندگاری این آثار به بیش از هزار سال می تواند برسد.
**فرآیند زری بافی
استاد شمسعلی در تشریح چگونگی و فرآیند تولید پارچه های زربفت گفت: در تهیه پارچه های زری بافی از نخ های ابریشم و گلابتون و توسط دستگاهی چوبی انجام می شود.
در كنار هر دستگاه چوبی دو نفر با عنوان بافنده زری و فردی به عنوان گوشواره كش كار می كند.
كار فرد گوشواره كش آن است كه نقشه بسته شده را كه در تخته هایی نصب است با بالا و پایین بردن به طرف بافنده هدایت كند.
زمینه پارچه زری از یك یا دو سری نخ تار از جنس ابریشم است و نخ گلابتون به همراه پنچ تا شش رنگ دیگر جزو نخ های پود آن است.
گلابِتون رشته سیمی بسیار نازكی است كه درون آن یك رشته نخ ابریشم قرار دارد و بر روی آن، لایه‌ای از طلا و نقره كشیده شده است.
برای بافت فقط 2 الی سه سانتی متر از پارچه های زربافت بیش از 8 ساعت وقت لازم است و تمام اعضا و جوارح بافنده درگیر كار با دستگاه می شود.
**هنر زری بافی نیازمند تبلیغ است
استاد شمسعلی، زری بافی را یكی از نفیس ترین و ظریف ترین پارچه های ایرانی دانست كه هم اكنون تنها نمونه هایی از آن در منازل افراد متمول جامعه و آن هم پوشیده در قاب دیده می شود.
این هنرمند پیشكسوت تصریح كرد : این هنر باید از طریق رسانه های مكتوب و شفاهی به مردم معرفی شود زیرا تعداد اندكی هنرمند و آن هم تنها در اصفهان به فراگیری این هنر مشغول هستند.
وی تاكید كرد: باید قدر این هنر را كه در عین سادگی بسیار زیبا و با ارزش است دانست و نگذاشت هنرمندان آن رفته رفته از گیتی رخت بربندند در حالی كه هنر آنها همچون مرواریدی در صدف دلشان پنهان مانده است.
معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان ادامه داد : احیای صنایع دستی رو به فراموشی و كم رونق، آموزش هنرمندان و پویایی بازار آن در اولویت این سازمان قرار دارد.
جعفر جعفر صالحی در گفت و گو با ایرنا افزود: زری بافی، ترمه، مخمل، گیوه دوزی، قفل سازی سنتی، علامت سازی، فیروزه كوبی، سفره بافی و كاغذ سازی سنتی از جمله صنایع دستی كم رونق و در حال ركود استان است.
وی، علت كم رونقی این رشته ها را مشكلات اقتصادی، نبود خریدار و نیز كاهش روزافزون هنرمندان فعال در این رشته ها برشمرد و گفت: راهكار رونق بخشیدن به صنایع دستی پویایی بازار است و طراحی محصولات جدید متناسب با نیاز مشتری و تولید محصولات نو با هنرهای تلفیقی می تواند در رونق بخشی به این صنایع موثر باشد.
صالحی، همچنین بیشترین حجم صنایع دستی تولیدی در استان را مربوط به رشته های قلمكار، مینا، خاتم، قلمزنی و كاشی سنتی عنوان كرد و با اشاره به استقبال داخلی و خارجی از این تولیدات افزود: اگر تولید كنندگان سلیقه مشتری را در نظر بگیرند و در قالب كاربری های جدید به تولید این محصولات اقدام كنند، می توانند بازار صنایع دستی استان را بیش از پیش رونق بخشند.
وی خاطرنشان كرد: در این رابطه معاونت صنایع دستی استان اصفهان با آموزش، ایجاد زمینه فروش و طراحی محصولات، رونق بخشیدن به این صنایع دستی را در دستور كار قرارداده و در این زمینه اقدام كرده است.
معاون صنایع دستی استان اصفهان به عنوان نمونه به رشته 'كاربافی' و 'سفره بافی' در شرق اصفهان اشاره و اضافه كرد : برای رونق بخشی و احیای این رشته، جمعی از هنرمندان پیشكسوت شناسایی شدند و گروهی از جوانان علاقه مند در كارگاه های آموزشی این حرفه و هنر را فراگرفتند.
وی ادامه داد: هم اكنون این رشته در شرق اصفهان و همچنین شهرستان خور و بیابانك به لحاظ نیروی انسانی و فروش در مسیر رونق گرفته است.
صالحی رشته 'كلاه مالی' را از دیگر رشته هایی ذكر كرد كه اكنون پس از آموزش تعدادی از جوانان در شهرستان نجف آباد رونق گرفته و بستر عرضه و فروش آن در بازار فراهم شده است.
وی 'گیوه بافی' در منطقه شرق اصفهان شامل جرقویه و محمد آباد و همچنین شهرستان برخوار را از دیگر رشته های رونق یافته عنوان كرد و گفت: در این رشته نیز هم اكنون گروهی از هنرمند جوان به فعالیت و تولید می پردازند.
معاون صنایع دستی اصفهان افزود: روستاهای اصفهان در شرق، جنوب، شمال و غرب استان در زمینه صنایع دستی ظرفیت‌های زیادی دارند و این معاونت برای شناسایی رشته ها، اساتید با تجربه و نیروهای علاقه مند به یادگیری به همراه ایجاد فضاهای آموزشی در این مناطق به احیای این رشته ها اقدام كرده است.
كارشناسان، بالابودن قیمت مواد اولیه، وجود كالاهای مشابه خارجی، تولید صنایع بی كیفیت، آشنا نبودن به بازارهای هدف و تبلیغات ضعیف برای صنایع دستی در خارج ، وجود قوانین دست و پاگیر بانكی و گمركی، باندهای مافیایی، قرارگرفتن برخی از رشته های صنایع دستی در سایر صنوف و اعمال نشدن مدیریت واحد در این صنعت، جزیره ای عمل كردن دستگاه ها و پی نبردن به ظرفیت های فراوان اشتغالزایی و ارز آوری از سوی قانونگذاران را از جمله مشكلات فراروی این صنعت برشمردند.
از مجموع 602 رشته صنایع دستی شناسایی شده در جهان 370 رشته در ایران به ثبت رسید و از این تعداد 196 رشته مربوط به استان تاریخی و هنرپرور اصفهان است كه تاكنون 400 هزار نفر شاغل در این بخش ساماندهی شدند با احتساب خانواده های این افراد معیشت حدود چهار میلیون نفر به صنایع دستی گره خورده است.
بنابر آمار موجود به گفته مسوولان امر سهم صنایع دستی كشور از تولید ناخالص ملی بیش از 2.9 درصد است كه باید برای افزایش آن راهكارهای علمی و عملی اتخاذ كرد.
برای ایجاد هر شغل در صنعت خودرو باید بیش از هفت میلیارد ریال سرمایه گذاری كرد در حالی كه این رقم در حوزه صنایع دستی فقط 150 میلیون ریال است.
صنایع دستی یكی از بخش های مهم اقتصادی و فرهنگی كشورمان است كه ابزاری قابل توجه برای صادرات كالا و ارزآوری، اشتغالزایی، جذب گردشگر خارجی، بالا بردن سطح تولید ملی و معرفی فرهنگ اصیل ایرانی به جهانیان به شمار می رود كه به باور صاحبنظران امر از نظر ایجاد اشتغال پایدار و از حیث گردش اقتصادی و مباحث مربوط به گفتمان سازی و تبلیغات فرهنگی، مورد توجه بسیاری از كشورهاست.
نكته مهم این كه برخی كارشناسان امور اقتصادی و فرهنگی، آیندۀ اقتصاد جهان را وابسته به هنر و صنایع دستی می‌دانند و می گویند حجم عظیمی از مبادلات تجاری و بازرگانی بازارهای آیندۀ جهان در تسخیر صنایع دستی و هنرهای سنتی خواهد بود.
6994/6026/
اصفهان - ایرنا - رنج و هنر در چهره اش موج می زند، با عشق و دلدادگی شعله های كم فروغ هنری كه با آن در آمیخت جان دوباره داد، سالهاست با مشقت های فراوان نقش های زندگی می زند بی بدیل، می گوید هنرهای صنایع دستی سودآور، اشتغالزا، اقتصادی است كه متاسفانه این مهم هنوز به باور نرسیده است.
