خوشبختانه در سال‌هاي اخير بروز بسياري از بيماريهاي عفوني در جهان رو به كاهش گذاشته است و توزيع واكسن‌هاي ضد بيماريهاي عفوني خطرناك باعث شده است از مرگ و مير تعداد زيادي ازكودكان پيشگيري شود.
برگزاري چهاردهمين كنگره اورژانس‌ها و بيماريهاي شايع طب كودكان و دومين سمينار مديريت پرستاري كودكان ما رابر آن داشت تا گفت‌وگويي داشته باشيم با متخصصان كودكان و دست اندركاران كه در پي مي‌آيد.
**علت اصلي مرگ كودكان ايراني
دكتر علي‌اكبر سياري رئيس چهاردهمين كنگره بيماريهاي شايع طب كودكان در مورد وضعيت سلامت كودكان ايراني به گزارشگر روز نامه اطلاعات مي‌گويد: حوادث و سوانح، اختلالات مادرزادي و مشكلات ژنتيكي دو علت شايع مرگ كودكان ايراني است كه خوشبختانه در كشور ما به دليل انجام واكسيناسيون بيماريهاي عفوني كنترل شده است.
وي مي‌افزايد: در گذشته و در سال‌ها 1360، 10 هزار نفر نوزاد طي يك سال به دليل بيماري همچون كزاز جان خود را از دست مي‌دادند ولي در حال حاضر به دليل تزريق واكسن چنين مشكلي نداريم و اين دستاورد بزرگ ايران در كاهش مرگ و مير كودكان زير 5 سال و مادران بارداراست.
مدير گروه كودكان دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي به ارائه سه گزارش سازمان جهاني بهداشت و سازمان ملل اشاره كرده و يادآوري مي‌كند: بر اساس گزارش اعلام شده در زمينه توسعه انساني با سه شاخص اميد به زندگي سالم، ميانگين تحصيلي و نرخ باسوادي و درآمد سالانه از سال 1990 تا 2015 موفقيت‌هاي خوبي داشته ايم. در اين گزارش كشورها به سه گروه پايين، متوسط و بالا تقسيم شده كه ايران جزو گروه‌هاي بالا از لحاظ توسعه انساني قرار دارد. اين در حالي است كه كشورهاي نروژ، سوئيس و استراليا بهترين كشورها و هنگ‌كنگ ژاپن، استراليا و سوئيس بيشترين اميد به زندگي را دارند.
بر اساس تحقيقي كه توسط 1800 محقق بين 120 كشور دنيا طي سال‌هاي 2011 تا 2013 انجام شده 35 ايراني در اين تحقيق نقش داشته‌اند و مشخص شد كه ايران پيشرفت‌هاي بسيار مؤثري در حوزه سلامت داشته به طوري كه كشور ما در كاهش نرخ مرگ و مير زودرس و نابهنگام به ويژه در مادران باردار و كنترل بيماريهاي عفوني موفق بوده است كه اين مسأله باعث بهبودي تغذيه كودكان، كاهش فقر آهن، افزايش دسترسي به خدمات پيشگيري، درمان و داروي انساني همچنين تربيت نيروي انساني در حوزه سلامت است.
وي مي‌گويد: در شاخص سازمان جهاني بهداشت 4 ايراد به ايران وارد بود كه شامل افزايش بيماريهاي غيرواگير، افزايش اضافه وزن وچاقي، گسترش استفاده از مواد دخاني و روان‌گردان‌هاي صنعتي، شيوع HIV و افزايش حوادث ترافيكي بود. اين در حالي است كه ميزان مرگ‌و‌مير كودكان زير 5 سال و نوزادان در جهان روزانه 15 هزار نفر است كه اين رقم در ايران طي سال‌هاي 1990 تا 2017 بسيار اندك شده كه اين مسأله دستاورد بسيار خوبي براي كشور ما است البته در حال حاضر حوادث و سوانح كودكان زيادي را در كشور ما قرباني مي‌كند.
**فوت كودكان ايراني بدليل روتا ويروس
دكتر سياري با بيان اين مطلب كه به طور كلي 200 ويروس باعث عفونت تنفسي در كودكان مي‌شود كه چند مورد آنها از جمله آنفلونزا خطرناك است مي‌افزايد: روتاويروس، ويروسي بوده كه در پاييز بيشتر شيوع مي‌يابد و كودكان را گرفتار مي‌كند كه دو علامت تنفسي و اسهال و استفراغ دارد و به طور كلي سالانه 500 تا 700 هزار كودك زير 5 سال به علت اين بيماري در دنيا جان خود را از دست مي‌دهند.
وي با اشاره به اينكه در ايران آمار دقيقي در زمينه فوت كودكان به دليل روتاويروس نداريم، خاطر نشان مي‌كند: در حال حاضر اكثر كشورهاي دنيا واكسني در اين زمينه استفاده مي‌كنند كه در كشور ما نيز ضرورت دارد كه اين واكسن به سيستم واكسيناسيون اضافه شود البته اين واكسن در حال حاضر توليد داخل نيست و كشورهايي همچون هلند و فرانسه آن را توليد مي‌كنند و كشور ما نيز مي‌تواند در آينده در اين حوزه موفقيت‌هايي داشته باشد. البته زماني كه من معاون وزارت بهداشت،درمان وآموزش پزشكي بودم بارها به دولت و مجلس نامه نوشتيم و درخواست كرديم بودجه لازم براي افزوده شدن اين واكسن به سيستم واكسيناسيون را در نظر گيرند چرا كه اين واكسن جزو واجبات سيستم بهداشتي است كه در آن زمان و حدود سه سال پيش هزينه اين واكسن براي يك سال كودكان ايراني 500 ميليون تومان بود ولي موافقت نشد و به نظرم واجب است كه اين واكسن در كشور مورد توجه قرار گيرد.
رئيس چهاردهمين كنگره بيماريهاي شايع طب كودكان مي‌گويد: يكي از چالش‌ها در كشور تولد نوزادان با وزن كم است و امروزه نوزاداني با سن 27 هفتگي در شكم مادر متولد مي‌شوند كه وزن 400 گرم دارند. هر چند كه اين نوزادان زنده مي‌مانند ولي مراقبت زيادي نياز دارند چرا كه عفونت‌هاي تنفسي، قلبي و عروقي، ريوي و مشكلات مغزي و چشمي در كمين آنان است.
وي با بيان اين مطلب كه از بيماريهاي شايع فصلي مي‌توان به عفونت‌هاي تنفسي در كودكان اشاره كرد ياد آوري مي‌كند: عفونت‌هايي كه در سال چندين نوبت، كودكان را درگير و خانواده‌ها را نگران مي‌كند. اين در حالي است كه عفونت‌هاي گوش مياني، سينوزيت و سينه پهلو را از عوارض عفونت‌هاي تنفسي است. در فصل پاييز و زمستان همچنين حساسيت و آلودگي هوا يكي از ديگر ريسك فاكتورهايي است كه كودكان را گرفتار كرده و آنان را دچار حملات آسم و تنگي نفس مي‌كند.
تظاهرات باليني آنفلوانزاي كودكان شامل تب، لرز و درد اندام‌ها است. تظاهرات تنفسي اين بيماري شامل آبريزش بيني و سرفه است و علاوه براين در دستگاه گوارش هم كودك دچار تهوع، استفراغ و اسهال مي‌شود. خوشبختانه واكسن‌هايي كه چهار ويروس را پوشش مي‌دهند در كشور موجود است كه بهترين فصل تزريق واكسن آنفلوانزا از اواسط مهر تا آخر ارديبهشت ماه است.
عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي به مادران توصيه مي‌كند كه در هنگام سرما خوردگي، آنفلوانزا و اسهال كودك، شير دادن به كودك را قطع نكنند و حتماً كودك شير خوار با شير مادر تغذيه شود. از نظر غذاي كمكي و غذا در هنگام سرماخوردگي، ممنوعيتي براي كودك وجود ندارد مگر اينكه كودك به ماده غذايي خاصي حساسيت داشته باشد. والدين توجه داشته باشند كه تب كودك در حرارت زير بغل تا 38 درجه طبيعي است اما اگر تب كودك از 38 درجه بالاتر رفت استامينوفن داده شود و اگر تب كودك از 39 درجه هم بالاتر رفت، به همراه استامينوفن، پاشويه هم لازم است.
وي از خانواده‌ها مي‌خواهد كه از خوددرماني پرهيز كنند و با دقت به پزشك معالج كودك خود شرح حال بيماري دهند و سپس با دقت به توصيه‌هاي پزشك معالج كودك خود، عمل كنند.
**انجام 50 پيوند مغز استخوان در بيمارستان مفيد
دكترفريد ايمان زاده رئيس بيمارستان فوق تخصصي كودكان مفيد از انجام بالغ بر50 مورد عمل پيوند مغز استخوان در اين مركز درماني ظرف 5ر3 سال اخير خبر داده و مي‌گويد: تنها بيمارستاني هستيم كه بخش پيوند مغز استخوان دارد و اين در حالي است كه بيمارستان مفيد به عنوان شلوغ‌ترين و بزرگ‌ترين بيمارستان ارجاعي كودكان در كشور شناخته مي‌شود كه روزانه بين 700 تا 750 نفر پذيرش دارد.
وي با اعلام اينكه 10 درصد موارد مراجعات كودكان به بيمارستان مفيد منجر به بستري مي‌شود، مي‌افزايد: در حال حاضر 6 تخت فعال در بخش پيوند مغز استخوان اين بيمارستان وجود دارد و 292 تخت به غير از تخت‌هاي اورژانس و اتاق عمل داريم كه همواره اشغال هستند و بيماراني هم از كشورهاي حوزه خليج فارس و جمهوري آذربايجان براي درمان به اين بيمارستان مي‌آيند رئيس بيمارستان فوق تخصصي كودكان مفيد با اشاره به هزينه 120 تا 200 ميليون توماني پيوند مغز استخوان ياد آوري مي‌كند: بالغ بر 50 مورد پيوند مغز استخوان در بيمارستان مفيد انجام شده است كه سهم پرداختي بيماران بين 5 تا 10 درصد است.
**بيماريهاي شايع روماتولوژي در كودكان
دكتر رضا شياري دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي و فوق تخصص بيماريهاي روماتولوژي كودكان نيز به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: در هر رشته پزشكي يكسري بيماريهاي اورژانسي و يكسري هم بيماريهاي شايع داريم كه در طب روماتولوژي كودكان مسايلي به عنوان اورژانس طب روماتولوژي وجود دارد كه به خاطر التهاب، درگيري در عروق ايجاد مي‌شود و يا در سيستم ايمني بدن اتفاق مي‌افتد كه سلول‌هاي دفاعي بدن را مختل مي‌كند.
وي با بيان اين مطلب كه بيماريهاي كاوازاكي، هنوق و واسكوليت‌ها جزو بيماريهاي شايع هستند مي‌افزايد: بيماري كاوازاكي جزو شايع‌ترين بيماريهاي در عروق است كه عروق قلبي را درگير مي‌كند. اين بيماري در صورت عدم تشخيص مي‌تواند بيش از 20 درصد از كودكان مبتلا را به بيماري قلبي مبتلا كند. ولي اگر بيماري به موقع تشخيص داده شود مي‌تواند ريسك درگيري قلبي را به كمتر از 3 تا 4 درصد برساند. احتمال و تشخيص اين بيماري از اهميت زيادي برخوردار است به طوري كه مي‌تواند سلامت كودك را حفظ كرد.
اين دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در مورد علايم اين بيماري ياد آوري مي‌كند: مهمترين علامت اين بيماري تب مداوم است و بسياري از خانواده‌ها كودكانشان را به علت تب مداوم به مراكزدرماني مي‌آورند و پزشكان فكر مي‌كنند كه علت تب انواع عفونت‌ها هستند در حاليكه بيماري عفوني نيست و بيماري روماتيسمي است و التهاب عروق است. از ديگر نشانه‌ها مي‌توان به قرمزي لب‌ها و چشم‌ها، بزرگي غدد لنفاوي وورم دست و پا اشاره كرد. از اينرو مردم با ديدن اين علايم در كودكان حتما بايد به پزشك روماتولوژيست كودكان مراجعه كنند و اين در حالي است كه درمان بايستي از 2 هفته اول ابتلا به بيماري انجام شود.
وي در پاسخ به اين پرسش كه چه تعداد از كودكان به اين بيماري مبتلا هستند مي‌گويد: در ايران آمار دقيقي نداريم اما جزو كشورهاي آسيايي هستيم كه شيوع بيماري كاوازاكي درمقايسه با كشورهاي ديگر به مراتب در آن بيشتر است.
دكتر شياري با اشاره به اين مطلب كه آرتريد روماتوييد كودكان و نوجوانان بيماري شايعي ديگري است مي‌گويد: در واقع آرتروييد روماتوييد بزرگسالان در فرم كودكانه است. از مشخصات اين بيماري ورم مفصل است. كه اصطلاحا به آن آرتريت مي‌گويند كه اگر ورم مفصل طول كشيده باشد گاهي از اوقات ممكن است فقط با خشكي و لنگش خودش را نشان دهد و زماني كه ورم مفصل مزمن مي‌شود بايستي به فكر آرتريت روماتوييد بود. معمولا مفصل‌هاي درگير زانو ومچ دست هستند و بعد از مچ دست،انگشتان دست را در گير كند. مهمترين نكته اين است كه آرتريد روماتويد كودكان يا GIAاز مهمترين معلوليت‌هاي جسمي براي كودكان است بنابراين اگر به موقع تشخيص داده شود مانع از معلوليت كودك مي‌شود. از عوارض ديگر مي‌توان به التهاب چشم اشاره كرد كه مي‌تواند منجر به اختلال بينايي شود.
وي مي‌افزايد: عده‌اي از اين بيماران علاوه بر التهاب مفصل مشكلات چشمي هم دارند پس بايد به اين مسأله هم دقت شود زيرا كه تأثيري كه التهاب روي صفحه رشد كودك دارد مهم است و مي‌تواند رشد قدي كودك را مختل كند و شناخت تشخيص به موقع مي‌تواند منجر به ايجاد يك جامعه سالم شود ومعلوليت را برطرف كند.
**بيماري هنوق
اين دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي يادآوري مي‌كند: بيماري ديگر هنوق است كه در واقع يك نوع التهاب رگ است در اين بيماري معمولا عروق خوني كوچك و صورت بثورات پوستي خودش در اندام تحتاني نشان مي‌دهد كه به صورت پاره شده عروق خوني كوچك هستند كه منجر به خروج گلبول‌هاي سفيد خون مي‌شوند و رسوب آن در ديواره پوست است. مهمترين مشكل اين بيماري اين است كه اين التهاب ممكن است براي عروق هم اتفاق بيفتد پس در گيري ارگان‌هاي ديگر براي ما بسيار مهم است و از مهمترين مسائل بيماري هنوق مي‌توان به التهاب دستگاه گوارش و درگيري كليه اشاره كرد. اين بيماري جزو بيماريهاي است كه در بيماريهاي روماتيسمي كودكان ديده مي‌شود.
**روماتيسم شايع‌ترين علت معلوليت
وي با اشاره به اينكه روماتيسم شايع‌ترين علت معلوليت، اختلال بينايي و اختلال قلبي و عروقي در كودكان است مي‌گويد: هر علامتي مانند تب كه طولاني و با عود همراه باشد بايد در كودك جدي گرفته شود. بيماري‌هايي كه با التهاب در بافت هم بند همراه باشد را روماتيسم مي‌گويند و بافت هم‌بند قسمت‌هاي مختلفي از بدن مانند پوست، استخوان، مفصل و رگ را مي‌سازد كه التهاب در هر كدام از قسمت‌ها منجر به ايجاد يك نوع بيماري روماتيسمي خاص مي‌شوند.
اين فوق تخصص روماتولوژي كودكان با بيان اين مطلب كه بيماري روماتيسمي مي‌تواند درگيري استخوان، مفصل، عروق، پوست و عضله را داشته باشد مي‌افزايد: گاهي اين بيماري سيستمي و گاهي فرم خاص يك ارگان است. بيماريهاي روماتيسمي يكي از شايع‌ترين علل معلوليت، اختلال بينايي وكوري و اختلال قلبي و عروقي در كودكان است، بنابراين شناخت تشخيص دقيق و درمان به موقع اين بيماري بسيار اهميت دارد.
نشانه‌هاي بيماريهاي روماتيسمي اين بيماري سه مشخصه دارد كه شامل مزمن بودن، همراه با عود و اختلال در سيستم ايمني است و هر چند بيماري روماتيسمي نشانه اختصاصي تشخيصي ندارد ولي بسياري از علائم عمومي ساير بيماريها چنانچه طول كشنده و همراه با عود باشد حتما بايد نسبت به درمان و مراجعه به پزشك اقدام شود. به عنوان مثال تب در بسياري از بيماريها چه عفوني و چه غيرعفوني بروز مي‌يابد ولي اگر همين تب دوره‌اي و طولاني بدون علت مشخص باشد، مي‌تواند يكي از علائم ابتلا به بيماري روماتيسمي در كودك باشد. اين مسئله براي دل درد و آفت دهان به همين صورت است و اگر طولاني و با عود همراه باشد نشانه روماتيسم است.
وي ياد آوري مي‌كند: التهاب در مفصل در بسياري از موارد حاد و گذراست اما در تمام مواردي كه التهاب طول بكشد يا عود كننده باشد بايد به بيماري روماتيسم فكر كرد.
رئيس چهاردهمين كنگره اورژانس‌ها و بيماريهاي شايع طب كودكان با اشاره به اين مطلب كه فوريت‌هاي قلبي به عنوان يكي از مهمترين موضوعات مورد بحث در كنگره است مي‌گويد: فوريت‌هاي تنفسي، مسموميت‌ها و سوختگي، از ديگر موضوعات مورد بحث خواهد بود. يكي از برنامه‌هاي آينده بيمارستان كودكان مفيد ارائه مشاوره آنلاين به خانواده‌ها است و مي‌خواهيم بيمارستان مفيد را به وسعت ايران گسترش دهيم.
منبع: روزنامه اطلاعات؛ 1397،10،16
گروه اطلاع رساني**2059**2002
تهران- ايرنا- بيماريهاي شايع كودكان يكي از مهمترين دلايل مراجعات خانواده‌ها و كودكانشان به مطب‌ها و مراكز درماني است. اين در حالي است كه تشخيص به موقع اين بيماريها از اهميت زيادي برخوردار است زيرا كه غفلت از درمان ممكن است به قيمت جان كودك تمام شود.
