اینترنت دیگر فقط محل گشت و گذار بزرگسالان نیست؛ كودكان و نوجوانان امروز به مراتب فعال‌تر از والدین خود در دنیای مجازی حضور دارند و بی تردید در معرض آسیب های این فضای نامحدود هستند، آسیب هایی كه كنترل این حضور را می طلبد و در این راستا، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز بارها بر تولید محتوای ویژه كودك و نوجوان در فضای مجازی تاكید كرده است.
پارسا یوسفی مدیر فنی یك شركت سروكو SERVCO- دارندگان پروانه خدمات ارتباطی ثابت- روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا ضمن اشاره به وضعیت اینترنت كودك در ایران و جهان، به برخی چالش های پیش روی حمایت از كودكان در فضای مجازی پرداخت.
**جدایی اینترنت كودك از بزرگسال
به گفته یوسفی، از زمانی كه وزیر ارتباطات درباره اینترنت كودك صحبت كرد، یكسری مسائل مهم در این حوزه مطرح شده است. «افزون بر این پرسش مهم كه انتخاب محتوا برای دسترسی كودك اساسا توسط چه كمیته ای باید صورت بگیرد، این مستله هم مطرح است كه اپراتور نمی تواند برای سرویس گیرنده تعیین كند كه خدمات توسط كودك استفاده شود یا بزرگسال.»
وی افزود: استفاده كنندگان از خدمات برای سرویس دهنده اینترنت قابل تفكیك نیستند. اگر اینترنت فقط برای كودك باشد، بزرگسالان محدودیت های زیادی در استفاده از آن خواهند داشت و اگر به صورت پیش فرض سرویس اینترنت برای بزرگسالان باشد، كودك به محتوایی دسترسی دارد كه شاید مناسب او نباشد. از سوی دیگر، استفاده از دو سرویس اینترنت روی یك دستگاه كامپیوتر عملا هم امكان پذیر نیست.
**نقش افرینی والدین
یوسفی همچنین گفت: ذات اینترنت طوری است كه می توان هر محدودیتی را دور زد، در حال حاضر تلگرام در كشور ما فیلتر است، اما استفاده از نرم افزارهایی كه فیلتر را دور می زنند كار سختی نیست. اینترنت منحصر به كودك باید محتوایی باشد كه تشخیص می دهیم كودك نیاز دارد. این تشخیص هم از نظر من برعهده خانواده است. دولت ها نمی توانند چنین چیزی را مشخص كنند.
او در پاسخ به این سوال كه سایر كشورها چه راهكاری برای این مساله دارند، تصریح كرد: راهكاری كه در دنیا پیش گرفته اند استفاده از اپلیكیشن های كنترل كودك (Parental Control) است. این اپلیكیشن ها به صورت پیش فرض می توانند یكسری سایت ها، اپلیكیشن ها و محتوای مشخص را از دسترس كودك خارج كنند والدین می توانند با نصب آن روی تلفن همراه و كامپیوتر كودك و نوجوان به او یك میزان خاص از دسترسی به محتوای مورد تایید والدین را بدهند. اگر نوجوانی بخواهد به هر طریقی این اپلیكیشن را غیر فعال كند، ایمیلی به والدین ارسال می شود و آن ها را از این مسئله باخبر می كند.
**اینترنت مدارس در اما و اگر
عضو كمیته برنامه ریزی گروه گردانندگان شبكه ایران ادامه داد: قبل از صحبت های وزیر در خصوص اینترنت كودكان، صحبت هایی درباره اینترنت مخصوص مدارس و كانون های پرورش فكری بود و تا جایی كه اطلاع دارم به نتیجه نرسید. اطلاع دارم مسئولان در این مورد هم درگیر این مساله هستند كه چه كسی باید محتوای مورد نیاز و قابل دسترسی كودكان و نوجوانان را انتخاب و تایید كند.
«علاوه بر این، نوع پیاده سازی نیز اهمیت دارد. ما می توانیم سیم كارت را پیاده سازی كنیم. این امر روی سرویس های سیم كارت مخصوص كودك امكان پذیر است كه محتوای محدود شده ای در اختیار كودك قرار گیرد اما پیاده سازی اینترنت برای محیط خانه امكان پذیر نیست زیرا تفكیك این كه كودك از اینترنت استفاده می كند یا بزرگسال برای شركت های سرویس دهنده امكان پذیر نیست.»
**مشكلات راه حل ها
محدود كردن اینترنت و ایجاد اینترنت مخصوص كودك هر یك مشكلات خاص خود را دارد. یوسفی با اشاره به این مسئله گفت: اگر اینترنت محدود شود، مشكلی كه پیش می آید امكان استفاده از فیلترشكن و ابزارهای مختلف است و اینترنت مخصوص كودك هم از نظر محتوا به مشكلاتی بر می خورد از جمله هم نظر نبودن خانواده ها با محتوای منتخب. به طور مثال شاید دولت تشخیص دهد كودكان و نوجوانان باید به چند سایت محدود دسترسی داشته باشند. در حالی كه خانواده می دانند فرزندشان به رباتیك علاقمند است و نیاز دارد به تمام سایت های مربوط به آن دسترسی داشته باشد.
«اگر هر نهادی به غیر از خانواده نسبت به محتوای قابل دسترس كودك تصمیم گیری كند، ممكن است درك درستی نسبت به محتوای مورد نیاز و علاقه كودك نداشته باشد و بهترین گزینه برای انتخاب محتوا، والدین كودك هستند. اگر قرار باشد این كار به صورت دولتی انجام شود، مركز ملی فضای مجازی محتوای در دسترس كودك را انتخاب كرده و سازمان تنظیم مقررات آن را ابلاغ كند و از پرووایدرها -مراكز و شركت های ارایه دهنده خدمات اینترنت- بخواهد كه سرویسی به نام اینترنت كودك ایجاد كنند.»
**محدودیت در قالب نرم افزار
این كارشناس در ادامه گفت: داستان دیگر این است كه یك نوجوان 13-14 با توجه به دسترسی كه این روزها به وی پی ان ها وجود دارد، خیلی راحت می تواند اینترنت را دور بزند و به محتوای مورد نظرش دسترسی پیدا كند. ما باید در لایه های بالاتر این محدویت را اعمال كنیم. اپلیكیشن های مدیریت كودك روی لایه نرم افزار این محدودیت را ایجاد می كنند و نیازی به ایجاد سرویسی تحت عنوان اینترنت كودك وجود ندارد و این والدین هستند كه تصمیم می گیرند كودك به چه محتوایی دسترسی داشته باشد. این اپلیكیشن ها در تمام دنیا نسخه كامپیوتر و موبایل دارد و در برخی سیستم عامل ها به صورت پیش فرض این امكان وجود دارد، در كشور ما هم نمونه های بومی وجود دارد.»
یوسفی تصریح كرد: از نظر من برای این كه نتیجه خوبی حاصل شود، بهتر است برنامه نویسان ما چنین برنامه هایی را بنویسند تا والدین بتوانند بر محتوای در دسترس كودكان خود نظارت كنند. دولت نمی تواند در لایه نرم افزار وارد شود و صرفا می تواند در لایه شبكه ایجاد محدودیت كند و سرویسی را ارائه دهد كه دسترسی به سایت های مشخصی فراهم باشد. در این شرایط باید برای موتور جستجو و دیگر سرویس ها نیز نسخه های مخصوص كودك ایجاد شود، به طوری كه كنترل محتوا بدست خانواده ها نخواهد بود، همین مسئله مانع از این می شود كه خانواده ها بخواهند به این شكل برای كودكان محدودیت ایجاد كنند.
«باید این احساس نیاز در خانواده ها به وجود آید كه از این سرویس ها استفاده كنند. تا زمانی كه این نیاز در خانواده احساس نشود، هیچ اپلیكیشن و نرم افزار یا حتی اینترنت ویژه كودك نمی تواند به امن سازی فضای مجازی برای كودكان بپردازد.كار اپراتور ایجاد ارتباط هست، این ها باید تحت عنوان سرویس های ارزش افزوده و با مشاوره كسانی كه در حوزه آموزش و پرورش كودك فعال هستند تولید شوند.
علمی*م.ش*2017
تهران- ایرنا- اینترنت ویژه كودكان به عنوان راهكاری برای مقابله با آسیب های حضور كودكان و نوجوانان در فضای مجازی مطرح است اما اساسا در این زمینه برخی به اعمال محدودیت های لازم از سوی دولت و اپراتورها معتقد هستند و گروهی می گویند طبقه بندی دسترسی كودك باید توسط والدین صورت بگیرد.
