به گزارش ايرنا هيات وزيران 22 اسفند سال 1380 به پيشنهاد مشترك وزارتخانه هاي كار، بهداشت و نيز سازمان تامين اجتماعي آيين نامه اجرايي قانون بازنشستگي پيش از موعد كارگران مشاغل سخت و زيان آور را تصويب كرد.
پر اساس اين قانون ، مشاغل سخت و زيان آور به شغل هايي گفته مي شود كه متصدي آن ، در معرض آسيب هاي جسمي و روحي و زود مستهلك شدن قرار دارد.
به همين دليل قانونگذار براي جلوگيري از آسيب زودرس انسان، قانون بازنشستگي در كارهاي سخت و زيان آور را وضع كرد؛، اگر كسي 20 سال متوالي يا 25 سال متناوب در اينگونه مشاغل كار كرده باشد، مي تواند بدون شرط سني بازنشسته شود.
نمايندگان وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي؛ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي؛ سازمان تامين اجتماعي و همچنين نمايندگان كارگران و كارفرمايان، اعضاي كميته هاي استاني هستند كه به تقاضاي كارگران و كارفرمايان نسبت به تطبيق و تشخيص مشاغل سخت و زيان آور اقدام مي كنند.
بر اين اساس در اجراي ماده 76 قانون تامين اجتماعي افراد مي توانند درخواست خود را به دبيرخانه بررسي مشاغل سخت و زيان آور ارسال كنند.
* عنوان هاي اشتباه براي مشاغل سخت و زيان آور
يك فعال كارگري در اين خصوص گفت:يكي از مشكلات جدي كه كارگران در حوزه مشاغل سخت و زيان آور دارند اين است كه برخي كارفرمايان در ليست بيمه ارسالي به سازمان تامين اجتماعي براي كارگري كه به كار سخت و زيان آور مشغول هستند عنواني عام مثل كارگر ساده، كارمند و يا موارد مشابه استفاده مي كنند كه اين امر منجر به ضايع شدن حقوق اين افراد مي شود.
صادق داوودي با اشاره به اينكه كارفرمايان به خاطر پرداخت نكردن چهار درصد حق سختي ماهيت شغلي كارگران را تغيير مي دهند، افزود: پرداخت اين ميزان از حق سختي توسط كارفرما در قانون تعريف شده و بايد پس از تاييد كميته هاي استاني به سازمان تامين اجتماعي پرداخت شود اما صاحبان مشاغل اعتقاد دارند كه اين موضوع موجب ركود واحدهاي توليدي مي شود.
وي ادامه داد:در بيشتر كارگاه ها با انجام اقدامات فني و مهندسي، سخت و زيان آور بودن بسياري از مشاغل قابل رفع است، اما به دليل بي توجهي و نبود اطلاع از قوانين و مقررات، كارفرمايان در برابر الزاماتي كه تعريف شده مقاومت مي كنند.
اين فعال كارگري همچنين با بيان اينكه فرآيند رسيدگي به تقاضاي كارگران در كميته تشخيص مشاغل سخت و زيان آور بسيار زمان بر است، گفت:با اصلاح آيين نامه اجرايي اين قانون مدت زمان رسيدگي به درخواست كارگر كاهش پيدا مي كند و اين امر مستلزم تعامل اطلاعاتي هرچه بيشتر اعضاي اين كميته است.
* كلاه گشاد قانون مشاغل سخت و زيان آور روي سر استان هاي بد آب و هوا
مشاور تامين اجتماعي اتاق بازرگاني اهواز با بيان اينكه يكي از راهكارهاي اساسي براي كاهش زمان رسيدگي به درخواست كارگران براي بهره مندي از قانون مشاغل سخت و زيان آور جابجايي كميته از اداره كار به تامين اجتماعي است، گفت:مدتهاست جامعه كارفرمايي و كارگري درباره آيين نامه مشاغل سخت و زيان آور و ايراداتي كه در اين زمينه وجود دارد بحث دارند.
علي تركاشوند ادامه داد: اصلاحيه آيين نامه اجرايي با مشورت هر دو طرف آغاز شده و پيشنهادات براي طرح اين موضوع در شوراي ملي گفت وگوي دولت و بخش خصوصي در حال نهايي شدن است.
وي با بيان اينكه قانون مشاغل سخت و زيان آور نياز به اصلاح دارد، يادآور شد: به همين منظور بايد با نمايندگان مجلس شوراي اسلامي نيز گفت و گو شود تا اين روند در مجلس شوراي اسلامي مورد بررسي قرار بگيرد اما با اين وجود اصلاح آيين نامه نيز مي تواند بخشي از مشكلات را كاهش دهد.
تركاشوند ضمانت اجرايي را يكي اصلي ترين جنبه هاي اجراي قوانين دانست و خواستار تقويت هرچه بيشتر ضمانت و الزامات اجرايي قانون مشاغل سخت و زيان آور شد.
اين كارشناس حوزه مسايل تامين اجتماعي، گفت: در شرايط موجود اقتصادي تعطيلي و يا جريمه كردن كارگاه هايي كه براي ايمن سازي محيط كار خود اقدام جدي انجام نمي دهد اقدام راهگشايي نخواهد بود.
مديركل سابق تامين اجتماعي خوزستان با بيان اينكه با اجراي قانون مشاغل سخت و زيان آور كلاه گشادي بر روي سر خوزستان و استان هاي مشابه رفته افزود:پيش از اين در استان هاي بد آب و هوا، و گرمسير شاغلان آنها پنج سال زودتر بازنشسته مي شدند ولي در شرايط فعلي استاني مثل خوزستان هيچ تفاوتي با استان هاي برخوردار و خوش آب و هوا ندارد كه به نظر مي رسد اين موضوع نيز در صورت امكان اصلاح قانون بايد مورد توجه قرار بگيرد.
تركاشوند همچنين به ماده يك آيين نامه اجرايي اين قانون اشاره كرد و گفت: پيشنهاد مي شود با اضافه كردن يك تبصره به اين ماده، حق چهار درصد بازنشستگي واحدهاي دولتي مشمول قانون مشاغل سخت و زيان آور در زمان واگذاري به بخش خصوصي توسط مالك پيشين يعني دولت پرداخت شود.
وي در خصوص ماده 2 اين آيين نامه،ادامه داد: همچنين پيشنهاد مي شود در بازرسي از واحدهاي مورد ادعاي كارگر ، كارشناس بهداشت حرفه اي سازمان تامين اجتماعي نيز به عنوان فرد صاحب صلاحيت تعيين شود تا ادعاي متقاضي نيز مورد بررسي قرار بگيرد.
اين كارشناس حوزه كار و تامين اجتماعي با بيان اينكه در برخي موارد كارفرما از موضوع ادعاي كارگر مطلع نمي شود، افزود: در چنين شرايطي ممكن است كارفرما دلايلي داشته باشد كه ادعاي كارگر را رد كند بنابراين بايد ساز و كار اين امر ايجاد شود تا زمينه براي دفاع وي فراهم شود.
* ضرورت مطابقت درخواست كارگر با عنوان شغلي
عضو كميته تجديد نظر بررسي مشاغل سخت و زيان آور درباره بازنشستگي زودتر از موعد در خوزستان بيان داشت: معمولا برخي كارگران براي استفاده و مشمول شدن در قانون مشاغل سخت و زيان آور درخواست هايي ارايه مي كنند كه شغل مورد ادعاي آنها با ليست بيمه ارسالي توسط كارفرما مطابقت ندارد.
محمد هادي قنوات ادامه داد: بنابراين درخواست كارگر پيش از ورود به كميته مشاغل سخت و زيان آور، بايد عنوان شغلي او با ليست ارسالي بيمه تطبيق داده تا پاسخ به خواسته كارگر در مدت زمان كمتري انجام شود.
وي با اشاره به اينكه سالانه 20 هزار تقاضا براي بازنشستگي زودتر از موعد به اين كميته در استان ارايه مي شود، گفت: حجم موافقت ها در خوزستان وضعيت بازار كار را چالش هاي جدي روبه رو كرده زيرا بخش قابل توجهي از اين افراد مجدد در چرخه اشتغال باقي مي مانند.
* فرار كارفرمايان از ذكر عنوان اصلي شغل كارگران
مديركل تعاون، كار و رفاه اجتماعي خوزستان با اشاره به اينكه قانون مشاغل سخت و زيان آور نياز به اصلاح دارد، گفت: با احترامي كه براي تمامي كارفرماها قايل هستيم اما برخي عنوان شغلي كارگران را به صورت صحيح در ليست هاي بيمه اي و يا قراردادها ذكر نمي كنند.
سيدنور محمدپور خاطرنشان كرد: بنابر اين وقتي فرد، بازنشستگي زودتر از موعد را درخواست دارد به خاطر مطابق نبودن تقاضا با ليست بيمه ، تقاضاي وي رد مي شود.
وي با اشاره به اينكه ماهيانه يك هزار و 500 پرونده در كميته رسيدگي به مشاغل سخت و زيان آور خوزستان مورد رسيدگي قرار مي گيرد، گفت: سرمنشا اين قانون سازمان جهاني كار است و بايد مقررات اين سازمان را در تصميم گيري ها و اصلاح قوانين مورد توجه قرار داد.
مديركل اداره تعاون، كار و رفاه اجتماعي خوزستان ادامه داد:از اقداماتي كه مي تواند مدت زمان رسيدگي به تقاضاي افراد در كميته تشخيص مشاغل سخت و زيان آور را كاهش دهد، جابجايي دبيرخانه اين كميته از اين اداره كل با تامين اجتماعي است.
وي مدت زمان رسيدگي پرونده هاي درخواستي براي مشاغل سخت و زيان آور را در خوزستان بين 12 تا 18 ماه اعلام كرد.
** واگذاري شركت هاي دولتي چالش جدي مشاغل سخت
رييس شوراي كارگري استان خوزستان با بيان اينكه كارگر و كارفرما هر دو لازم و ملزم يكديگر هستند، بيان كرد: اگر كارگري وجود نداشته باشد كارفرمايي هم نخواهد بود و احترام به هر دوي آنها امري ضروري است اما تغيير ماهيت شغلي افراد در ليست ها و قراردادهاي كاري، باعث مشكلات متعددي مي شود.
هوشنگ درويشي افزود: اين اقدامات برخي از كارفرمايان، آينده كارگران را دستخوش مشكلاتي كرده كه منجر به محدوديت جدي و بسيار زيادي شده است.
وي واگذاري صنايع دولتي به بخش خصوصي را چالش ديگري مي داند كه اين قشر با آن سر و كار دارند و افزود: پس از اينكه اين صنايع در اختيار بخش خصوصي قرار مي گيرد نخستين كاري كه كارفرما در پيش مي گيرد تغيير ماهيت كارگران در قرارداد آنها است.
رييس شوراي كارگري خوزستان ادامه داد: با توجه به اينكه بيشتر صنايع خوزستان مادر تخصصي هستند پس از واگذاري نبايد اجازه داد كه احكام اين كارگران دستخوش تغييرات شود به اين دليل كه مشاغل موجود در صنايع دايم و مستمر هستند.
** صحت سنجي ادعاي كارگران توسط تامين اجتماعي
مديركل تامين اجتماعي خوزستان در خصوص فعاليت كميته مشاغل سخت و زيان آور، گفت: يكي از وظايف اين كميته، تشخيص سخت و زيان آور بودن شغل مورد ادعاي كارگر است.
سيد محمد مرعشي افزود: اگر كارگري 20 سال متوالي در يك شغل كه سخت و زيان آور است حضور داشته و يا داراي 25 سال سابقه متناوب باشد سقف سني براي او برداشته مي شود و اگر اين شرايط را نداشته باشد مشمول مقررات عام تامين اجتماعي يعني سقف سني براي او لحاظ خواهد شد و هر سال خدمت، يك سال و نيم براي وي محاسبه مي شود.
وي همچنين به تعريف كارهاي سخت و زيان آور اشاره كرد و گفت: چنانچه آلاينده هاي محيطي محل كار متقاضي مورد بررسي قرار گيرد و بيش از حد مجاز باشد مي تواند جزو مشاغل سخت و زيان آور محسوب شود بنابر اين مستند به ماده 15 آيين نامه اجرايي تبصره 2 الحاقي ماده 76 قانون تامين اجتماعي ، سخت و زيان آور بودن مشاغل قابل تسري به ديگر واحدها نيست به طور مثال، يك عنوان شغلي دريك كارگاه خاص سخت و زيان آور شناخته مي شود و همان عنوان شغلي در كارگاه ديگر سخت و زيان آور شناخته نمي شود و بر همين اساس ملاك تطبيق و تشخيص مشاغل سخت و زيان آور، آلاينده سنجي از محيط كار متقاضي است.
مديركل تامين اجتماعي خوزستان افزود: كارهاي سخت و زيان آور،كارهايي هستند كه در آنها عوامل فيزيكي ، شيميايي ، مكانيكي و بيولوژيكي محيط كار، غير استاندارد بوده و در اثر اشتغال كارگر تنشي به مراتب بالاتر از ظرفيت هاي طبيعي (جسمي و رواني) در وي ايجاد شود كه نتيجه آن بيماري شغلي و عوارض ناشي از آن بوده و بتوان با بكارگيري تمهيدات فني ، مهندسي ، بهداشتي و ايمني و غيره ، صفت سخت و زيان آور بودن را از آن مشاغل كاهش يا حذف كرد.
** زمزمه اصلاح آيين نامه اجرايي قانون مشاغل سخت و زيان آور
يكي از نمودهاي عيني اجراي ناصحيح قانون مشاغل سخت و زيان آور، بكارگيري مجدد كارگراني است كه به خاطر اين قانون بازنشسته شده و اين بار بدون بيمه در كارگاه ديگري مشغول به كار مي شوند كه اين موضوع به مقوله اشتغال جوانان نيز آسيب مي زند اما اين درحالي است كه برخي كارفرمايان با استفاده از روش هاي مختلف در حال دور زدن خواسته كارگراني هستند كه مدت هاي زيادي در مشاغلي كار كرده اند كه دچار آسيب جدي شده اند و اين موضوع بر سلامتي آنها تاثير گذار بوده است.
حال كه زمزمه اصلاح آيين نامه اجرايي اين قانون از درون اتاق هاي بازرگاني كشور و شوراي ملي گفت وگوي دولت و بخش خصوصي شنيده مي شود، لازم است كه فعالان كارگري و مجامع مرتبط با آن با هوشياري هرچه بيشتر بر نحوه تغييرات و اجراي صحيح آن نظارت داشته باشند.
9931/ 6037
اهواز - ايرنا - آيين نامه قانون مشاغل سخت و زيان آور با محوريت شوراي گفت وگوي دولت و بخش خصوصي قرار است دستخوش تغييراتي شود كه ترسيم چشم انداز روشني براي آن غيرقابل پيش بيني است.
