استارتاپ ها در زمینه های زیادی ورود كرده و باعث رشد اقتصادی شده اند؛ از جمله توانسته اند به حوزه هایی مانند گردشگری، صنایع دستی و فضاهای شهری رونق ببخشند.
«ریحانه وحیدیان» كارشناسی ارشد شهرسازی از دانشگاه علم و صنعت با یك دهه سابقه فعالیت در شهرداری تهران روز یكشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: اولین اقدامی كه می توان برای كاهش آلودگی هوا به اجرا درآورد، توسعه حمل و نقل عمومی شامل مترو و اتوبوس است. این حوزه فناوری ها و چالش های مخصوص به خود را دارد اما اگر از این موضوع گذر كنیم و به دنبال این موضوع باشیم كه استارتاپ ها چه فعالیتی می توانند انجام دهند تا حمل و نقل شهری را بهبود داده و موجب كاهش ترافیك و آلودگی هوا شود، شاید بتوان نتایج جذاب تری یافت.
دستیار جوان رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران كه قرار است عمده فعالیتش در این سمت، در حوزه كسب و كارهای نوپا و شهر هوشمند باشد، افزود: این پرسش، موضوعی گسترده و بسیار نو در ایران است. در آمستردام استارتاپی به نام TreeWiFi فعالیت می كند كه مودم اینترنت رایگان را به صورت لانه كبوتر روی درختان تعبیه كرد كه به سنسور سنجش كیفیت هوای محیط مجهز می باشد. در صورتی كه كیفیت هوای آن محله در محدوده پاك قرار بگیرد، به ساكنان آن منطقه اینترنت رایگان ارائه میی دهد. این كار می تواند باعث جذب حداكثری مشاركت مردم برای كاهش آلودگی هوا مثلا از طریق تردد با دوچرخه شود.
وی كه در چند سال اخیر تمركز خود را بر حوزه كسب و كارهای نوپایی معطوف كرده است كه برای حل چالش های شهری تلاش می كنند، درباره استارتاپ های ایرانی فعال در این حوزه نیز گفت: تقریبا حدود دو سال قبل گجتی به نام هواپا برای پایش كیفیت هوا در محیط های داخلی و خارجی ساخته شد. شاید كمترین اثر این نوع كاربرد اینترنت اشیا در موضوع محیط زیست، حساس شدن مردم به وضعیت هوای اطراف خود و تلاش برای مطالبه گری و یا اقدام برای كاهش آلودگی هوا باشد.
وحیدیان با بیان این كه حضور استارتاپ ها در كاهش آلودگی هوا هنوز نوپاست، افزود: لازم است ما از كارآفرینان و ایده پردازان دعوت كنیم كه به این حوزه ورود كنند؛ در نگاه اول شاید این فعالیت ها درآمدزایی نداشته باشد، اما اگر موضوع كاهش آلودگی هوا را به عنوان یك ارزش كلیدی برای جامعه قرار بدهیم قطعا طرح های كسب و كار خلاقانه ای تدوین می شوند كه تاثیر مثبتی روی این موضوع دارند و این جریان می تواند درآمد مناسبی را برای استارتاپ ها ایجاد كند؛ یك رابطه برد-برد كه می تواند شهر و كشور را به سمت توسعه فرهنگی، رشد اقتصادی و بهبود محیط زیست ببرد.
**یك موضوع فراملی
وحیدیان كه به عنوان متفكر شهری سابقه همكاری با دفتر برنامه اسكان بشر سازمان ملل متحد در تهران را دارد، افزود: آلودگی هوا یك چالش در سطح ملی است كه بعضا در بحث ریزگردها سطح منطقه ای پیدا می كند و به سمت طرح در مقیاس فراملی نیز پیش می رود.
«اگر استارتاپ ها می خواهند تاثیرگذار باشند، باید به شكل درستی به این موضوع ورود كند. برخی از آنها به طور غیر مستقیم بر كنترل آلودگی هوای محیط داخلی تاثیر می گذارند، مانند استارتاپ های فروش گل و گیاهان آپارتمانی یا محصولاتی كه شهروندان را به سمت وسایل قابل بازیافت مانند مداد و كاغذ سوق می دهند. این موارد در بهبود كیفیت هوای محیط داخلی ساختمان ها تاثیر هرچند اندك خواهند داشت.»
**هوای بی دود
مدیر اسبق مركز نوآوری و پارك فناوری شهر شهرداری تهران، در بحث استفاده از دوچرخه به عنوان راهكاری برای كمك به كاهش آلودگی هوا اظهار داشت: اخیرا استارتاپی برای كاهش آلودگی هوا به این حوزه ورود كرده است كه بیدود نام دارد و تلاش می كند دوچرخه سواری را در شهر توسعه دهد.
وی ادامه داد: همان طور كه می دانید حمل و نقل در شهر بزرگی مانند تهران تنها با استفاده از دوچرخه امكان پذیر نیست. نمی توان مسافت زیاد از غرب به شرق و از شمال به جنوب تهران را با دوچرخه ركاب زد. البته شهروندان ورزشكاری هستند كه این كار را انجام می دهند اما در مقیاس جمعیت میلیونی، نمی توان از بخش عمده ای از شهروندان این انتظار را داشت.
«در حال حاضر این استارتاپ فرصت استفاده از دوچرخه های اشتراكی را برای سفرهایی كه مسافت آن قابل مدیریت است، ایجاد كرده است. شهروندان می توانند از طریق اپلیكیشن بیدود دوچرخه ها را در ایستگاه های مورد نظر و یا مناطق مشخص شده پیدا كنند و تا رسیدن به ایستگاه های حمل و نقل مانند اتوبوس و مترو و یا مقصد خود ركاب بزنند. برای دریافت این دوچرخه ها باید حق اشتراك پرداخت كرد اما این هزینه بسیار به صرفه تر از آن است كه چند میلیون بابت خرید دوچرخه پرداخت كنید.»
وحیدیان تاكید كرد: عمده تاثیر فعالیتی كه این استارتاپ ها در حوزه محیط زیست، كاهش آلودگی هوا و بهبود حمل و نقل دارند، اطلاع رسانی و آگاه سازی است. آن ها به مردم یادآور می شوند كه برخی از فعالیت هایشان ممكن است بر آلودگی بیافزاید. این موضوع زمان بر است اما در نهایت می توان این فرهنگ را جا انداخت تا به این ترتیب شهروندان نیز همراه با مدیران شهری، برای كاهش آلودگی هوا قدم های مثبت بردارند.
**مرغ و تخم مرغ
این كارشناس افزود: طبق داستان مرغ و تخم مرغ و پیچیدگی انتخاب شكل گیری اولی، در حوزه آلودگی هوا هم نمی توان به یقین گفت كه صبر كنیم تا كیفیت هوا مناسب شود و بعد از دوچرخه استفاده كنیم یا این كه باید در هوای آلوده بیشتر از حمل و نقل پاك استفاده كرد تا آلودگی هوا كنترل شود.
«زمانی كه شرایط به سمت بحران پیش می رود، نیاز است رفتارهای خود را مرور كنیم و تشخیص دهیم با كنترل، كاهش و تقویت كدام یك می توان در كاهش آلودگی موثر بود. شاید در برخی موارد لازم است شهروندان تصمیم بگیرند از وسایل حمل و نقل متفاوتی برای تردد روزانه استفاده كنند و حتی در برخی موارد سبك زندگی شان را تغییر دهند.»
وحیدیان در توضیح بیشتر گفت: همانطور كه می دانید فعالیت های مختلفی در معاونت ترافیك و حمل و نقل شهرداری تهران و سازمان فناوری اطلاعات در حال روی دادن است. فعالیت هایی كه از ان طریق علاوه بر حوزه زیرساختی مانند مسیرهای ویژه دوچرخه، بتوان در بعد فرهنگ سازی و حمایت از شهروندان پیشرو كه دوچرخه سواری می كنند و نشان می دهند كه شهر و كیفیت زندگی در شهر برایشان اهمیت دارد، قدم هایی مثبت برداریم. شهرداری تهران تصمیم دارد از بسترهای فناورانه برای توسعه دوچرخه سواری در تهران استفاده كند تا دوچرخه سواران هم بتوانند مانند بقیه شهروندان، نسبت به شهری كه در آن زندگی می كنند، حق تردد داشته باشند.
**نیاز به مشاركت شهروندان
مشاور رییس سازمان فناوری اطلاعات ایران گفت: ورود به حوزه حمل و نقل و مبارزه با آلودگی هوا نیازمند فعالیت های زیرساختی و نیز فرهنگسازی است. در بخش عمده ای از این اقدامات دولت و قانونگذار باید پیشرو باشد و در قسمت دیگر كه اتفاقا بسیار اهمیت دارد، شهروندان.
پژوهشگر شهر هوشمند ادامه داد: مشاركت می تواند ابعاد مختلف داشته باشد. این كه یك استارتاپ را در حوزه كاهش آلودگی هوا و حفظ محیط زیست در شهر راه اندازی كنید یا یك شهروند معمولی باشید كه برای سلامتی خود و فرزندانتان ركاب می زنید و سعی می كنید كمتر از خودروی شخصی استفاده كنید؛ همگی ارزشمند است و در كنار هم می تواند یك پازل بزرگ را در قالب مجموعه اقداماتی كه برای مبارزه با آلودگی هوا نیاز است، بسازد.
**فعالیت های نمادین تاثیرگذار است
29دی ماه روز ملی هوای پاك در ایران نام گذاری شده است. وحیدیان در خصوص فلسفه این نامگذاری ملی نیز می گوید: باید در این حوزه آگاه سازی جمعی اتفاق بیفتد. شهروندان از مدیران حوزه مرتبط بخواهند كه برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار فعالیت مستمر داشته باشند و یا اینكه افراد تاثیرگذار اقدامات نمادین و مطالبه گرانه انجام دهند.
«شاید بسیاری از افراد تاثیرگذار بودن فعالیت های نمادین را نپذیرند ولی اینكه شهردار تهران سه شنبه های بدون خودرو را پیگیرانه با دوچرخه، اتوبوس و مترو برگزار می كند، موجب می شود كه بخش های مختلف شهرداری تهران خود را مكلف به پاسخگویی مجدانه به شهردار بدانند. این تاثیرگذاری می تواند برای شهروندانی كه علاقمند به استفاده از دوچرخه هستند، مانند یك تلنگر باشد تا آن ها نیز به میدان بیایند و سعی كنند در هفته بخشی از ترددهای درون شهری را به دوچرخه یا حمل و نقل عمومی اختصاص بدهند.
** یك حركت جمعی
«كنترل آلودگی هوا و كاهش ترافیك یك كار جمعی است. بخش عمده آن بر عهده شهرداری و دستگاه های دولتی است اما شهروندان هم در این موضوع دخیل هستند.» وحیدیان در توضیح این مسئله گفت : شهروندان با مطالبه گری و اصلاح الگوی ترددها و تلاش برای حفظ محیط زیست می توانند در كاهش ترافیك و آلودگی هوا موثر باشند و بدانند این كار تنها از عهده نهادها برنمی آید.
«تجسم كنید كل تهران به فاصله مسافت های 5 دقیقه ای، ایستگاه مترو احداث شود اما اگر شهروندان چالش تغییر سبك زندگی و سوار شدن بر مترو، اتوبوس، دوچرخه را انتخاب نكنند، این زیرساخت ها بی اثر می مانند و از بین می روند. اما زمانی كه مورد استفاده قرار بگیرند و در خصوص افزایش كیفیت و كمیت آنها آن ها مطالبه گری شود، در نهایت توسعه پیدا می كنند.»
علمی*م.ش*2017
تهران– ایرنا–زمانی كه از اقدام برای هوای پاك صحبت می شود، طرح های زیادی به ذهن می آید؛ طرح هایی كه نیاز به بودجه فراوان دارند. اما آنچه در این مسیر نباید مورد غفلت واقع شود، ظرفیت استارتاپ هایی است كه می توانند مفید واقع شوند و مطالبه گری را برای كاهش آلودگی هوا رواج دهند.
