به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، كارنامه درخشان و پربار استاد فرشچیان نقاش نام آشنای ایرانی بر هیچ فردی پوشیده نیست. خلق آثار مشهوری همچون «عصر عاشورا»، «ابراهیم در گلستان»، «انتظار»، طراحی ضریح امام رضا(ع) و امام حسین(ع)و... را می توان بخشی از هویت مشترك فرهنگی مردم ایران دانست كه او سال ها با طراحی های منحصر به فرد خود فصل دیگری را در زندگی هنری اش گشود.
محمود فرشچیان، در 1308 خورشیدی در پایتخت هنر ایران زمین شهر اصفهان چشم به جهان گشود. پدر او یكی از تاجران فرش و هنرمندان قالی باف بود، همین شغل پدر در پرورش استعداد محمود تاثیر بسزایی داشت. او تحصیلات مقدماتی خود را نزد میرزا آقا امامی هنرمند چیره دست اصفهانی گذراند و از همان دوره به آموختن نقاشی علاقه مند شد و دل در گرو نقش های زیبا بست و به كار هنر روی آورد. فرشچیان از پایه هفتم دبیرستان، قدم به هنرستان هنرهای زیبای اصفهان گذاشت و چهار سال در آن جایگاه، زیر نظر استاد عیسی بهادری، استاد نابغه و توانمند نقاشی قالی، نگارگری و نقاشی رنگ و روغن، به فراگیری اصول و مبانی طراحی نقوش سنتی پرداخت. فرشچیان در بیان احساس و تجسم شعرگونه عواطف، به شیوه ای كامل و جدید، به هماهنگی و همگامی میان مضمون، محتوا، شكل و فرم نقاشی هایش موفق شد و این مشخصه اصلی كار او در نقاشی به شمار می رفت.
فرشچیان پس از گذراندن دوره هنرستان هنرهای زیبا، به اروپا سفر كرد و چندین سال به مطالعه آثار هنرمندان غربی در موزه ها پرداخت. او خود در این خصوص می گوید: «در موزه های اروپا، نخستین فردی بودم كه با بسته ای از كتاب و قلم، وارد می شدم و در نهایت آخر از همه از موزه خارج می شدم.»
فرشچیان، پس از بازگشت به ایران كار خود را در اداره كل هنرهای زیبای تهران آغاز كرد و به استادی دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزیده شد.
** سبك و ویژگی آثار فرشچیان
فرشچیان صاحب سبك جدیدی در نگارگری ایرانی بود. طراحی و شناخت و به كارگیری صحیح رنگ ها و قدرت قلم او باعث شهرت آثارش شده است. فرشچیان برای خلق اثرهای خود از ادبیات عرفانی و باورهای مذهبی الهام می گیرد و به هنگام نقاشی اغلب به موسیقی گوش می دهد. او در طراحی،شناخت و به كارگیری رنگ ها، دارای تبحری فوق العاده است.
تابلوهای «یتیم نوازی، عصر عاشورا، حضرت علی اصغر(ع)، نیایش، یارب، اولین پیام، پنجمین روز آفرینش، توسل، ضامن آهوی 2، كوثر و رمی جمرات» از جمله آثارهای به یاد ماندنی این استاد بزرگ به شمار می رود كه آن ها را به موزه حضرت رضا(ع) اهدا كرده است.
** تابلوی «عصر عاشورا»
معروف ترین تابلویی كه فرشچیان را با آن می‌شناسند، تابلوی «عصر عاشورا» است كه در رابطه با واقعه عاشورا به تصویر كشیده شده و موضوع این تابلو بازگشت اسب بی‌سوار امام حسین (ع) به سوی خیمه‌گاه در عصر عاشوراست. او درباره طراحی تابلو «عصر عاشورا» می گوید: «سه سال پیش از انقلاب اسلامی، روز عاشورا مادرم مرا نصیحت كرد و گفت: «به روضه گوش كن تا چند كلمه حرف حساب بشنوی.» من به ایشان گفتم: «من اول در اتاقم كاری دارم؛ بعد خواهم رفت.» حال عجیبی به من دست داد. وارد اتاق شدم. قلم را برداشتم و تابلوِ عصر عاشورا را شروع كردم. قلم را كه برداشتم، تابلویی شد كه الان هست؛ بدون هیچ تغییری.»
به اعتقاد بسیاری از كارشناسان هنری عناصر این تابلو به حدی ماهرانه و در ارتباط نزدیك با یكدیگر قرار گرفته‌اند كه از آن اثری زیبا و تاثیرگذار ساخته‌اند. استفاده از رنگ های تیره در كنار حالت زنان و دختران عزادار و اسب امام‌حسین (ع) تصویری را ساخته كه حزن و اندوه واقعه را به خوبی به مخاطب القا می‌كند. او در همین خصوص می گوید: «در میان آثارم علاقه‌ام بیشتر به آثاری است كه مردمم آن را دوست داشته باشند. اما از میان آثارم تابلوی «عصر عاشورا» را بسیار دوست دارم و این به دلیل دلبستگی‌ام به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و واقعه روز عاشوراست كه همیشه مرا تحت تاثیر قرار داده است. اگر بخواهم آن را بار دیگر نیز به تصویر بكشم به همین شكل آن را خواهم كشید.» فرشچیان این تابلو را در 1369 خورشیدی به موزه آستان قدس رضوی اهدا كرد.
** تابلوی «ضامن آهو»
استاد فرشچیان در مدتی كوتاه از ناحیه دست راست دچار فلج شد، به طوری كه نمی توانست انگشتانش را حركت دهد. او خود در این باره می‌گوید: «پزشكان حاذق و پرآوازه هم تشخیص دادند كه به مرور زمان و فشار زیاد عصب‌های دستم به شدت آسیب دیده و به راحتی قابل ترمیم نیست و تاكید كردند هرگز نباید قلم به دست بگیرم و نقاشی كنم. دلم خیلی شكست كه دیگر توان خلق اثر و نقاشی را ندارم، تا اینكه به ذهنم رسید از امام رئوف، حضرت رضا (ع)، درخواست كنم كمكم كنند تا این بیماری علاج شود و همان لحظه نذر كردم كه اگر دستم بهبود یافت، ماجرای شفاعت و ضمانت آهو را به تصویر بكشم.» در این تابلو همه خطوط و نقوش تابلو و عناصر آن متوجه امام رضا (ع) است كه در سمت راست بالای تابلو در هاله‌ای از نور قرار دارد. این اثر هم‌اكنون در موزه استاد فرشچیان نگه‌داری می‌شود و از پرمخاطب ترین آثار این هنرمند است.
** نظرات گوناگون افراد سرشناس درباره استاد فرشچیان
استاد فرشچیان تنها هنرمندی است كه می توان در شاهكارهای او كردارهای معنوی و دستاوردهای نوع انسانی را یافت. در همین خصوص تعدادی از منتقدان هنر دنیا در مورد او نظرهای مختلفی را ارایه داده اند.
« ل . زینچوك» منتقد و هنرشناس «موزه ت . ج . شِوچنگو» در اوكراین، درباره آثار استاد فرشچیان می گوید: «گام نهادن در جهان شخصیت های آثار شما اندك اندك سختی های دنیوی انسان ها را از یاد می بریم. جهان های ما كم كم از بیهودگی ِتباهی پذیر جنجال های روزمره آسوده می شد و آن گاه شخصیت های آثار شما درخشان تر و روزشن تر دیده می شدند و سرانجام در پاكی و شفافیّت چون پرتو آفتاب می گشتند. به یادبود خاطره دل نشین هنرتان، تابلوی بسیار زیبای 'طبّال دوردست' شما را با خود داریم كه در مجموعه ما و در كنار میراث خلّاقه ت . ج . شِوچنگو نابغه اوكراینی چون مرواریدی تا ابد خواهد درخشید.»
پرفسور فرانسیس ریشار، سرپرست بخش هنرهای اسلامی موزه لُوور می گوید: هركه برای نخستین بار طرح یا نقاشی ای از محمودفرشچیان را ملاحظه نماید، هیجان شدیدی در خود احساس می كند و از همان اولین لحظه در می یابد كه فرشچیان هنرمندیست كه گرچه همه اصول و منابعی را كه استادان پیش از او می دانسته اند چگونه از آن بهره برداری كنند، عمیقاً و به خوبی می شناسد. با این همه اثر هنری او تشخّص ویژه خود را داراست. همین كیمیاگری است كه فرشچیان را یكی از اساتیدی ساخته است كه هرگز كسی از لذّت بردن و مجذوب شدن به غنا و تنوع آثار او خسته نمی گردد.
«كویچیرو ماتسورا» مدیركل یونسكو، درباره آثار فرشچیان می گوید: «فرآیند دگردیسی جالبی كه محمود فرشچیان در تركیب بندی و تكامل هنر خویش به كار می گیرد تنها با حدس و گمان دریافتنی نیست. او از سنّت های متنوّع و پُربار و سرشار فرهنگ ایرانی سود می جوید و همزمان خلاقانه به جهان معاصر نیز می پردازد. او خاطره های دیرین و میراث سرزمین خود را فرامی خواند تا در گنجینه اندوخته های خویش را بگشایند و درضمن از تازگی و ارتباط بی واسطه زمان حال نیز برخورداری می جوید. استادی او استادی افسونگریست كه گذشته و حال و آینده را در جلوه گاهی شكوهمند و والا فارغ از قید زمان به هم می آمیزد.»
** فرجام سخن
استاد محمود فرشچیان كه امروز بیش از 90 سال از عمر گران بهایش می گذرد از زندگی هنری خود بسیار احساس رضایت می كند و می گوید: «من در تمام عمرم تلاش كردم كه چیزی یاد بگیرم. من جست وجو كردم و سعی كردم نگاه اصیل ایرانی را از دل فرهنگم پیدا كنم. به سهم خودم با برگزاری نمایشگاه هایی در نقاط مختلف دنیا، سعی كرده‌ام تا حد امكان این هنر و اصالت فرهنگی را به افرادی كه علاقه‌مند به شناخت آن هستند، بشناسانم و مهم‌تر از هر چیزی تلاش كردم انسان خوبی باشم. بسیار خشنودم كه توانستم با درك فرهنگ خودم زبانی جهانی به‌دست بیاورم و هنر كشورم را در جهان معرفی كنم. من خداوند را شاكرم.»
پژوهشم**9117**2002**9131
تهران- ایرنا- محمود فرشچیان را به عنوان بزرگترین استاد و صاحب سبك جدید در مینیاتور ایرانی می شناسند. هنرمندی كوشا و با استعداد كه با كوله باری از تجربه در كسب هنر و مهارت در كار نقاشی و نقش های دلنشین و چشم نواز توانسته است به خلق آثار بی نظیری دست بزند و در ایران و تمام جهان طرفداران خاصی را به خود جلب كند.
