تحلیلگر مسایل منطقه در این مطلب كه روز شنبه در روزنامه «رأی الیوم» منتشر شد، افزود كه هر كسی كنفرانس مطبوعاتی «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه و «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری تركیه در چهارشنبه گذشته در مسكو را كه پس از نشستی سه ساعته بود، دنبال كرده باشد، به این نتیجه می رسد كه مذاكرات مستقیم دمشق و آنكارا نزدیك شده و حمله مشترك تركیه و روسیه به گروه تروریستی «تحریر الشام» (جبهه النصره سابق) در شهر «ادلب» و حومه آن مورد توافق قرار گرفته و ساعت صفر آن تعیین و اجرایی شدن این توافق به روزها و هفته های آینده منوط شده است.
عطوان اضافه كرد كه یادآوری توافق امنیتی سوریه و تركیه امضا شده در سال 1988 (توافقنامه آدانا) از سوی پوتین قابل توجه بود و تاكید وی براین این معاهده می تواند بسیاری از مشكلات را در زمینه برقراری امنیت در مرزهای جنوبی تركیه را حل كند.
در سال 1998 میلادی با افزایش فعالیت های سیاسی، نظامی و سازماندهی گروه «پ.ك.ك» در شمال سوریه و همچنین در شهرهای حلب٬ دمشق و البقاع در لبنان٬ تركیه حاضر شد در این مورد با «حافظ اسد» رئیس جمهوری وقت سوریه مذاكره كند. پس از توافق های اولیه، در شهر آدانای تركیه با حضور مقامات امنیتی و سیاسی دو كشور٬ توافقنامه ای به امضا رسید كه به نام «توافقنامه آدانا» مشهور شد.
این تحلیلگر درباره پیشنهاد روسیه برای قرار گرفتن دوباره این توافقنامه روی میز مذاكره تركیه و سوریه نوشت كه سخنان پوتین درباره احیای این توافقنامه برای نخستین بار از زمان شروع بحران سوریه در مارس 2011 بود و چه بسا این موضوع در راس جدول كاری مذاكرات اردوغان در نشست مسكو بود و ممكن است احیای آن به حل بسیاری از مشكلات بین تركیه و سوریه كمك كرده و نیاز به برقراری منطقه امنی كه «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریكا در طول مرزهای تركیه به عمق 20 كیلومتر داخل اراضی سوریه پیشنهاد كرده را حل كند.
عطوان در تایید این موضوع مبنی بر رویكرد مثبت طرف ها نسبت به احیای توافقنامه آدانا، به سه نكته در كنفرانس مطبوعاتی پوتین و اردوغان در مسكو و نیز سخنان «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه تركیه اشاره كرد.
نخست: تاكید اردوغان بر اینكه كشورش به دنبال اشغال سوریه نیست، بلكه تركیه تنها به دنبال تضمین امنیت شهروندان خود بوده و وجود نیروهای تركیه در سوریه تنها دلایل انسانی دارد.
دوم: اشاره چاووش اوغلو وزیر خارجه تركیه به توافقنامه آدانا و بندهای آن مبنی بر پایبندی سوریه به مبارزه با گروههای تروریستی كه امنیت تركیه و مرزهای آن را تهدید می كنند و تحویل دادن تروریست ها به آنكارا و تاكید براینكه یگان های مدافع خلق سوریه شاخه ای از حزب كارگران كردستان (پ ك ك ) بوده و گروه تروریستی است كه برای تجزیه تركیه تلاش می كنند.
سوم: تاكید چاووش اوغلو برای نخستین بار بر اینكه كشورش تماس های غیر مستقیمی با دولت سوریه داشته، البته بدون اشاره به جزئیات این تماس ها.
وی معتقد است كه اجرای دوباره توافقنامه آدانا كه سوریه به همه بندهای آن پس از امضای این معاهده در زمان حافظ اسد رئیس جمهوری سابق سوریه پایبند بود، بار دیگر سوریه و تركیه را دور میز مذاكرات مستقیم خواهد نشاند تا گام های اجرایی لازم را در جهت آن بردارند.
چاووش اوغلو در سخنان خود در گفت و گو با تلویزیون تركیه گفت كه این معاهده طرف سوری را ملزم به مبارزه با گروههای تروریستی كه تركیه و مرزهای آن را تهدید می كند، كرده و اعضای این گروهها باید به آنكارا تحویل داده شوند و اگر مسئولان سوری آن را اجرایی نكنند، نیروهای تركیه وارد اراضی سوریه تا عمق پنج كیلومتری می شوند.
عطوان نوشت كه چه بسا این موضع تركیه مورد استقبال مسئولان سوریه نیز باشد، اما امری كه چاووش اوغلو و اردوغان برآن واقف هستند این است كه این معاهده دو طرفه بوده و باید به آن پایبند باشند و بندی مبنی بر تحویل عناصر تروریستی كه امنیت سوریه و ثبات آن را تهدید می كنند، به دولت این كشور نیز دارد و در خاك تركیه هزاران مورد تحت پیگرد از سوی دولت دمشق حضور دارند.
وی یاد آور شد كه با امضا شدن توافقنامه آدانا در زمان حافظ اسد دولت این كشور حمایت از حزب كارگران كردستان تركیه (پ ك ك) را قطع و «عبدالله اوجلان» رئیس این حزب را از خاك خود اخراج كرد و همه پایگاه های آنها را در سوریه و لبنان بست و از ورود اعضای آن به اراضی تركیه ممانعت بعمل آورد و چه بسا سوریه این مساله را پیش بكشد كه تركیه این معاهده را نقض كرده و اجازه داد تا گروههای مخالف و تندرو از خاك آن به اراضی سوریه وارد شده و در صدد سرنگونی دولت سوریه باشند.
این تحلیلگر اضافه كرد كه سوریه هیچگاه با یگان های مدافع خلق یا حزب كارگران كردستان همكاری نداشته و با برگ مخالفان مسلح كرد ضد تركیه كار نكرده، بلكه در برابر آن صبور بوده و سكوت كرده به همین دلیل نیز همتایان ترك آن دلایلی و شواهدی برای مطرح كردن آن در مذاكرات احتمالی دو طرف در راستای احیای معاهده مذكور نخواهند داشت.
عطوان این پرسش را مطرح می كند كه آیا مسئولان تركیه در قالب توافقنامه آدانا سركرده های مخالف مقیم این كشور را در قالب مبادله تروریست ها در تفاهمات آینده با نظارت روسیه به دولت دمشق تحویل می دهند.
وی اضافه كرد كه در حال حاضر پاسخ این پرسش مشخص نیست، اما اولین گام اجرای این معاهده نابودی گروه تحریر الشام در ادلب است و آنچه این موضوع را تایید می كند، سخنان پوتین است در كنفرانس مطبوعاتی با اردوغان مبنی بر وجود توافق بین روسیه و تركیه برای ادامه مبارزه با همه گروههای تروریستی در هر منطقه ای ازجمله ادلب ضروری است. اردوغان نیز تاكید كرد كه روسیه و تركیه نبرد طولانی مدتی در سوریه علیه تروریسم خواهند داشت.
این تحلیلگر معتقد است كه توافقنامه آدانا در حال احیا شدن است، اما هنوز شبه قطعی است و در صورت اجرایی شدن نیاز به برپایی منطقه امن مرزی كه دو طرف سوریه و تركیه بر سر آن اختلاف شدید دارند را از بین می برد و مطابق یكی از بندهای آن به همه اختلاف های میان سوریه و تركیه پایان داده و روابط دو كشور به گذشته بازمی گردد.
وی پیش بینی كرد كه بعید نیست كه نشست آتی روسیه، تركیه و ایران در مسكو سكویی برای اعلام جزئی یا كلی این موضوع و باز شدن صفحه جدیدی در روابط تركیه و سوریه با حمایت روسیه و ایران باشد.
خاورم**9366**1651
تهران - ایرنا -«عبدالباری عطوان» درباره نشست روسای جمهوری روسیه و تركیه در سایه سنگ اندازی آمریكا در مسیر حل بحران سوریه نوشت: مطرح شدن احیای دوباره توافقنامه امنیتی میان تركیه و سوریه (توافق آدانا) از سوی روسیه می تواند بحران مرزی دمشق - آنكارا را حل و روابط آنها را بازگرداند.
