سوء تغذیه تهدیدی برای نسل آینده

به گزارش ایرنا، چندی پیش «احمد میدری» معاون وزیر تعاون، كار و رفاه اجتماعی در نشست ستاد فرهنگی و اجتماعی مدیریت و ساماندهی آسیب های استان فارس به وجود ۱۵۰ هزار كودك مبتلا به سوءتغذیه اشاره كرده كه دولت موفق شده ۶۰ هزار نفر آنان را تحت پوشش خود قراردهد.
سبد غذایی كودكان باید روزانه سرشار از مواد مغذی شامل پروتئین‌ها، قندها، چربی‌‌‌ها، سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات، تخم مرغ و لبنیات باشد و نیروی انسانی سالم به عنوان موتور محرك توسعه با پیروی از عادات غذایی متعادل در سنین زیر ۶ سال و شكل گیری رفتارهای تغذیه سالم برای كشور رقم می خورد.
بیش خواری و كم خواری هر دو در الگوی سوء تغذیه كودكان ایرانی به چشم می خورد كه هركدام مخاطرات جدی خود را در سلامت این قشر از جامعه دارد اما آنچه كه در سال های اخیر در الگوی سوء تغذیه كودكان برجسته شده چاقی و اضافه وزن است كه غفلت از تدبیر بهنگام برای آن نسلی مستعد بیماری را برای كشور رقم می زند.
بر اساس آمارهای منتشره وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی 20 درصد كودكان زیر 2 سال ایرانی چاق هستند و 30 درصد كودكان در پهنه استان ها از اضافه وزن رنج می برند.
همچنین 20 درصد دانش آموزان هفت تا 18 ساله كشور چاقی دور شكمی دارند كه این مهم یكی از دلایل اصلی در بروز بیماری های غیرواگیر به ویژه امراض قلبی و عروقی و دیابت در بزرگسالی است.
این درحالی است كه آمار اختلالات وزن و كوتاه قدی كودكان ناشی از كم خواری نیز حائز اهمیت است و از سال ها قبل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در این راستا مداخلات هدفمندی را پی گرفت.
به گفته كارشناسان بسیاری از آمارهای دستگاه های متولی كشور در زمینه رفتارهای تغذیه ای در سطح كلان به روز رسانی نشده كه نقیصه ای جدی است اما با این وجود مداخلاتی كه در حوزه سوء تغذیه استان ها صورت می گیرد ارزشمند است و می طلبد كه با همسویی لازم در خدمات حداكثر نتیجه حاصل از راهبردها مد نظر تصمیم سازان و بدنه اجرایی حوزه سلامت و رفاه جامعه باشد.
سوء تغذیه از كمبود یا زیادی مواد مغذی نشات بگیرد آسیب زا است و می تواند بستر مخرب و زنجیره ای از معضلات سلامتی را رقم بزند كه علاوه بركاهش كیفیت زیست و عمر مفید فرد، هزینه های سربار در حوزه درمان را سبب شود.
كارشناس مسئول واحد تغذیه مركز بهداشت استان مركزی گفت: سوء تغذیه مولود نامبارك برهم خوردن تعادل نیازهای غذایی در بدن است كه در صورت فقر و یا رسیدن ناكافی مواد غذایی كم خواری و با دریافت كالری بالا و بدخوری اضافه وزن و چاقی را رقم می زند.
«نسرین یادگاری» افزود: بروز و استمرار سوء تغدیه از سنین نونهالی عامل بیماری ها و اختلال در سیستم ایمنی و گوارش بدن است و متابولیسم بدن شخص را با معضل جدی مواجه می كند.
وی اظهار داشت: بسیاری از بیماری های مزمن و غیرواگیر در سنین بزرگسالی منشاء سوء تغذیه و الگوی غذایی نامتعادل را دارند و از این رو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی رصد و مداخله در برنامه غذایی خانوار به ویژه گودكان زیر 6 سال را در برنامه دارد.
كارشناس مسئول واحد تغذیه مركز بهداشت استان مركزی خاطرنشان كرد: بر اساس آخرین به روز رسانی آمار سامانه یكپارچه سلامت (سیب) وضعیت سوء تغذیه برای كودكان زیر 6 سال استان مركزی در شاخص كوتاه قدی شدید 2، كم وزنی شدید یك و 9 دهم و لاغری مفرط 2 و یك دهم درصد از كل جمعیت مذكور بوده است.
یادگاری ادامه داد: در این راستا برنامه مشاركتی و حمایتی مركز بهداشت با كمیته امداد امام خمینی (ره) استان انجام می شود كه در 6 ماه امسال یك هزار و 75 كودك مبتلا به سوء تغذیه شناسایی شده سبد غذایی دریافت كرده اند.
وی توضیح داد: بر اساس رصد كارشناسان بهداشت غذایی استان یك هزار و 231 كودك واجد شرایط دریافت سبد غذایی با شاخص های سوء تغذیه كم خواری شناسایی شده كه 156 كودك اكنون پشت نوبت دریافت خدمات قرار دارند و برابر دستورالعمل ها باید با خروج كودكانی كه پنج سالگی آنان كامل می شود در چرخه خدمات وارد شوند.
كارشناس مسئول واحد تغذیه مركز بهداشت استان مركزی عنوان كرد: كودكان مشاركت جو در برنامه سبد غذایی به طور مستمر رصد می شوند و تغییرات بهبود یافتگی آنان كنترل می شود كه تاكنون 612 كودك مبتلا به كم خواری با اجرای این برنامه در استان مركزی بهبود یافته اند.
یادگاری خاطرنشان كرد: والدین كودكان مبتلا به سوء تغذیه استان توسط مشاوران تغذیه آموزش می بینند در 6 ماه اول امسال سه هزار و 947 مادر و پدر و همراهان كودك ها مبتلا به سوء تغذیه در این استان آموزش دیده اند.
وی عنوان كرد: 112 هزار و 818 كودك زیر 6 سال در استان مركزی وجود دارد كه 792 كودك كوتاه قد شدید، یك هزار و 988 كودك مبتلا به لاغری شدید، 946 كودك كم وزن، 209 كودك مبتلا به اضافه وزن و 83 كودك چاق در بین آن ها ست.
كارشناس مسئول تغدیه مركز بهداشت استان مركزی توضیح داد: بیشترین آمار لاغری مفرط كودكان زیر 6 سال استان مربوط به شهرستان های اراك و شازند و بالاترین آمار كم وزنی در اراك و خنداب گزارش شده است.
یادگاری ادامه داد: بیشترین آمار كوتاه قدی شدید كودكان استان مركزی نیز متعلق به شهرستان های اراك و دلیجان و بالاترین آمار كودكان چاق نیز در شهرستان های اراك و شازند بوده است.
معاون حمایت و سلامت كمیته امداد امام خمینی (ره) استان مركزی نیز در این خصوص گفت: استان مركزی در برنامه مشاركتی و حمایتی سبد غذایی كودكان مبتلا به عارضه سوء تغذیه سهمیه یك هزار و 800 نفری دارد كه در سطح تمامی شهرستان ها از طریق 16 اداره و نمایندگی ارایه خدمات می دهد.
«محمدرضا شایسته جو» افزود: كودكان واجد شرایط دریافت سبد غذایی در این طرح از سوی مركز بهداشت استان شناسایی و معرفی می شوند و سهم هر كودك در اقلام سبد دریافتی ماهانه 920 هزار ریال است.
وی توضیح داد: این سبد غذایی برای چهار رده كودكان مبتلا به سوء تغذیه تعیین شده كه از 6هگی تا پایان پنج سالگی را در بر می گیرد.
معاون حمایت و سالامت كمیته امداد امام خمینی (ره) استان مركزی بیان كرد: 24 فروشگاه در استان مركزی طرف قرارداد سبد غذایی كودكان مبتلا به سوء تغذیه هستند و اقلام این سبد به صورت حساب شده از مواد پروتئینی و لبنی و سایر ریزمغذی های موثر غنی شده است.
شایسته جو عنوان كرد: پشت نوبتی در طرح مشاركتی و حمایتی سبد غذایی كودكان مبتلا به سوء تغذیه معنا ندارد چرا كه سهمیه استان مركزی یك هزار و 800 نفر است و باید با رسیدن افراد تحت پوشش به رشد كامل و یا سن پنج سالگی شماری از این گردونه خارج شوند تا كودكان واجد شرایط دیگر جایگزین شوند.
مدیركل كمیته امداد امام خمینی (ره) استان مركزی نیز گفت: تدارك برنامه مشاركتی و حمایتی سبد غذایی كودكان گامی موثر از سوی تصمیم سازان كلان جامعه برای تضمین سلامت آینده سازان كشور است چرا كه سوء تغذیه علاوه بر مخاطرات جدی در رشد جسمانی از نظر ذهنی و تحصیلی نیز آثار مخربی دارد.
«قنبر موسی نژاد» افزود: هشت درصد از كودكان تحت پوشش برنامه مشاركتی و حمایتی سوء تغذیه كودكان استان را فرزندان مددجویان امداد شامل می شوند و شناسایی و بهبود كودكانی كه با مخاطرات سوء تغذیه دست و پنچه نرم می كنند در تمامی اقشار از نقاط قوت این برنامه محسوب می شود.
فوق تخصص گوارش كودكان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی اراك نیز در این خصوص گفت: سوء تغذیه با منشاء كم خواری و بیش خواری ناشی از فقر فرهنگی، اقتصادی و دانش اندك تغذیه خانوار است و دستگاه های متولی حوزه سلامت و فرهنگ باید برای پیشگیری و مداخلات آن بكوشند تا فرهنگ تغذیه خانواده ها را اصلاح كنند.
دكتر «نوشین سجادی» افزود: معضل سوء تغذیه همیشه به فقر خانواده برنمی گردد بلكه چینش گروه های غذایی ، كیفیت مواد خوراكی دریافتی، ساعات مصرف و گرایش به غذاهای فست فود و فاقد مواد مغذی لازم امروز بیشترین سهم را در سوء تغذیه كودكان زیر 9 سال دارد.
وی اظهار داشت: برخی والدین از سر دلسوزی كور یا محبت زیاد و آگاهی تغذیه ای پایین روزانه حجم بالایی از تنقلات فاقد ارزش غذایی را به خورد كودكانشان می دهند و این طیف از بچه ها به طور عمده یا چاق هستند و یا از مشكلات كم وزنی و كوتاه قدی رنج می برند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی اراك اضافه كرد: رسیدن گروه های غذایی پایه در هر سنی بسته به وضعیت رشد كودك حیاتی است و یكی از اشتباهات رایج مادران این است كه در سن بالای 2 سال نیز همچنان شیر را به عنوان غذای غالب كودك می شناسند درحالی كه این رفتار در الگوی تغذیه كودكان عامل بروز سوء تغذیه است و پروتئین و ویتامین كافی بدن تامین نمی شود.
دكتر سجادی اظهار داشت: صبحانه نخوردن و یا تركیب ضعیفی از مواد غذایی در وعده صبحگاهی از دیگر معضلات تغذیه ای كودكان است چرا كه كودكانی كه دیر ازخواب بیدار می شوند و وعده غذایی آنان به ظهر و عصر می رسد به بیش خواری مبتلا شده و سیكل نامعیوب غذایی باعث بروز سوء تغذیه می شود.
وی توضیح داد: زیاده خواری نیز چالش بزرگ جامعه ایرانی است كه غفلت از آن در آینده نزدیك همه بخش های جامعه را درگیر می كند و طیفی از كودكان هر روز انواع خوراكی ها را انباشته می خورند و تحرك كافی نیز ندارند و این درحالیست كه فراغت كودكان هم با تلویزیون و برنامه های مجازی و رایانه ای پر می شود.
فوق تخصص بیماری های گوارش كودكان در استان مركزی ادامه داد: الگوی غذایی پركالری، چرب و شور برای كودكان درشرایطی در خانواده ها نهادینه شده كه گروه با ارزش غذایی سبزی و میوه در سبد غذایی ناچیز است و به عبارتی می توان گفت كه نسل آتی جامعه ضمن تن پروری و كم تحركی، عادت به مصرف مواد بی كیفیت كرده است.
دكتر سجادی اظهار داشت: گذاشتن جایزه برای ترغیب كودك به غذا خوردن نیز از اشتباهات فاحش والدین در ساختن شیوه غذایی سالم كودك است كه باید با كمك رسانه ها اصلاح شود.
وی گفت: اگر كودكی وزن نمی گیرد یا اشتهای كافی ندارد و یا از سوی دیگر مبتلا به بیش خواری است نباید مورد خوددرمانی درون خانواده قرار گیرد و معضلات در این زمینه باید با متخصص اطفال در میان گذاشته شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی اراك گفت: داروهای تقویتی هرگز جای وعده غذایی را نمی گیرد و باید علل رفتارهای سوء در تغذیه شناسایی شود كه این مهم در حیطه تكالیف پزشكان متخصص است.
فوق تخصص بیماری های اطفال در اراك نیز گفت: سوء تغذیه با عامل كم خواری ممكن است در مورد درشت مغذی‌ها یعنی پروتئین یا مواد انرژی زا باشد و یا در مورد ریز مغذی‌ها یعنی مواد معدنی و ویتامین ها باشد كه برای جبران هر دو باید در كانون توجه قرار گیرد.
دكتر «حسن طاهراحمدی» افزود: عادات زیستی درست و الگوی تغذیه ای سالم نیاز به سواد و دانش غذایی و زنجیره ای از رفتارهای صحیح تغذیه ای دارد و بازنگری در تكالیف نهاد آموزش، خانواده و حوزه های تصمیم سازی و اجرایی سلامت در این راستا ضروری است.
وی توضیح داد: سوءتغذیه ممكن است بر اثر عدم دسترسی به غذای كافی، استفاده ناكافی از مواد غذایی مورد نیاز، مثل رژیم‌های غذایی یا وعده های خوراكی بی وقت و بالاخره جذب نشدن مواد غذایی مصرف شده، مانند وجود برخی از بیماری‌های روده‌ای و گوارشی رخ می دهد و از سوی دیگر اضافه خوری نیز روی دیگر این ماجراست كه به شدت صدمه زننده است.
طاهراحمدی ادامه داد: موضوع تغذیه در كودكان اهمیت خاصی دارد اما، بخشی از این سوءتغذیه از دوران بارداری نشات می گیرد و مادر و كودك را در معرض خطر قرار می دهد.
وی گفت: مختصات فرهنگی و رفتاری هر استانی در بروز معضل سوء تغذیه و چاره اندیشی برای برون رفت آن حائز اهمیت است و برنامه ریزان و دست اندركاران امور سلامت و تغذیه باید بر پایه آمار به روز شده و با آگاهی از ویژگی های جغرافیایی حداكثر مشاركت جویی در اصلاح نظام غذایی را به كار گیرند.
فوق تخصص بیماری های كودكان در اراك تصریح كرد: برخوردهای مقطعی و تنها مداخله در درمان موارد شناسایی شده سوء تغذیه كافی نیست بلكه باید گفتمانی هدفمند در خصوص تغذیه سالم در لایه های جامعه حاكم شود برای مثال در شرایط سخت اقتصادی مردم گروه های جایگزین غذایی را برای مواد غذایی گران قیمت بدانند و ذائقه بیمار غذایی خود را اصلاح كنند.
دكتر طاهر احمدی افزود: سوء تغذیه و فقر غذایی در كودكان باعث بروز بیماری های گوناگون، اختلال رشد جسمی و روانی كودك، وقفه در سیر تكاملی، پیدایش اختلالات گوارشی و كبدی، قلبی- عروقی و دستگاه عصبی می شود و شناسایی زودهنگام موارد آن كمك بزرگی به سلامت این قشر از جامعه است.
وی اظهار داشت: رشد ناكافی در دوره جنینی، اختلالات جسمی و ذهنی، تولد زودرس یا نارس و وزن اندك از جمله مسایلی است كه در سوء تغذیه كودكان طبقه بندی می شود و از این رو باید در دوران بارداری میزان كافی از برخی مواد به بدن برسد و بعضی دیگر از مواد كمتر خورده شود یا در خوردنشان پرهیز و احتیاط بیشتری رعایت شود و پس از تولد نوزاد نیز رصد الگوی رشد آن امری ضروری است.
دكتر طاهر احمدی بیان كرد: بیماری های ناشی از كمبود املاح شامل كم خونی ناشی از فقر آهن (به خصوص در سنین پس از چهار ماهگی)، كوتاهی قد یا ریزش موی ناشی از فقر روی، شكنندگی استخوان ناشی از فقر كلسیم، ابتلا به گواتر و اختلالات تیروئیدی ناشی از كمبود ید است و بیماری های ناشی از كمبود ویتامین نیز از ضعف یا اختلالات بینایی مربوط به كمبود ویتامین A، راشیتیسم ناشی از كمبود ویتامین D اسكوروی ناشی از كمبود ویتامین C نشات می گیرد.
كارشناسان و دست اندركاران امور تغذیه بر این باورند كه سرمایه های یك كشور تنها مالی و یا مادی نیست بلكه روند توسعه با نیروی انسانی سالم شتاب می گیرد و در این بن تغذیه متعادل و غنی ركنی اجتناب ناپذیر است.
گزارش از: مژگان حیدری
6013/3075