انقلاب اسلامی ایران موجب تحول شگرف در عرصه های مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی كشور شده و در این میان بخش آموزش فنی و مهارتی در چهل سالگی انقلاب به عنوان یكی از بنیادی ترین بخشها برای بستر سازی جهت توسعه و رشد اقتصادی كشور تحول مطلوبی را تجربه كرده است.
شالوده آموزش های مهارتی به عنوان نیاز اساسی در توسـعه و پیشرفت جامعه در كشور از سال 1328شمسی با پایه گذاری مدرسه دارالفنون آغاز شد.
گسترش این نوع آموزش ها پس از ركود حدود 40 ساله و پس از انقلاب شكوهمند اسلامی و تشكیل نظام جمهوری اسلامی ایران با سرعت قابل توجهی همراه بود به طوری كه اكنون به مجموعه پیچیده ای از نظام های مهارتی تبدیل شده و گستره فعالیت های آن طیف وسیعی از مهارت آموزی را در سطوح مختلف در بر گرفته است.
یكی از مهمترین زیرنظام های مهارت آموزی، آموزش های فنی و حرفه ای كوتاه مدت است كه متولی اصلی و قانونی آن سازمان آموزش فنی وحرفه ای كشور می باشد كه این موضوع در ماده 151 قانون برنامه سوم تصریح و در ماده 53 قانون برنامه چهارم تنفیذ شده و همچنین در بند«6» از قسمت «الف» ماده 19 قانون برنامه پنجم توسعه، عبارت «بسترسازی مناسب برای كسب حداقل شایستگی و مهارت با توجه به نیاز بازار كار تا پایان برنامه برای تمام دانش آموزان دوره متوسطه نظـری» تـصریح گردیده، كـه دستگاه های اجرایی متعدد به جهت ویژگی های خاص از جمله كوتاه مدت بودن، انعطاف پذیری، امكان ارائه گواهینامه در پایـان دوره آموزشـی، حسب تخصص و ارتباط مهارتی در حوزه خود و براساس ظرفیت های موجود به صورت موردی این آموزش ها را صرف نظر از اثربخشی و كارایی آنها ارائه می دهند.
قانون الزام فراگیری آموزش های فنی و حرفه ای در سال 1376 با عنایت ویژه مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید كه این قانون كارفرمایان را از بكارگیری افراد فاقد مهارت منع و حتی برای متخلفین از اجرای آن جزای كیفری در نظر گرفت.
توانمند سازی نیروی انسانی از طریق آموزش مهارت های شغلی و تخصصی و تربیت نسلی توانمند و مسلط به مهارت های شغلی و فنی یكی از راهكارهای اساسی محسوب می شود كه می تواند به عرضه نیروی انسانی توانمند و كارآفرین و در نهایت كاهش مشكلات اقتصادی و اشتغال و همچنین افزایش بهره وری و كارایی شاغلین بخش های مختلف و نیز ورود نیروی كار توانمند به عرصه اشتغال منجر شود.
در قرن حاضر میزان تاثیر آموزش های مهارتی در توانمندسازی نیروی انسانی غیر قابل انكار است و از حیث توجه به مهارت های فنی در بین نسل جوان برنامه ریزی های موثر انجام شده و در این مسیر وزارت آموزش و پرورش و سازمان آموزش فنی و حرفه ای كشور گام های بلند برداشته و برنامه ریزی های موثر انجام داده اند.
* اهمیت مهارت آموزی در نظام آموزشی
مهارت آموزی به دانش آموزان در نظام های آموزشی نوین بیش از نمره و معدل اهمیت دارد. دانش آموزان با مهارت یابی می توانند به درك عمیق تری از آموخته های خود دست یابند و برای ساختن آینده بهتر آماده شوند.
مهارت آموزی مقوله ای است كه همواره مورد توجه نظام های آموزشی پیشرفته قرار دارد چرا كه تنها آموزش سطحی منابع درسی به دانش آموزان نمی تواند آنان را برای زندگی آینده مهیا سازد. از این رو برای پرورش نسل كارآمد كه بتواند آینده روشنی را برای كشور رقم زند، باید به فكر راه های افرایش مهارت افراد در نظام آموزشی بود.
تغییر نگاه نمره محور حاكم بر نظام آموزشی به نگاه مبتنی بر افزایش درك و مهارت دانش آموزان، شاید یكی از مهم ترین گام ها در این مسیر باشد.
روزآمدی و تحول در روش های آموزشی و محتوای كتاب های درسی از شروط مهم دیگر برای توانمندسازی هرچه بیشتر دانش آموزان است كه در چند سال اخیر بارها از سوی كارشناسان آموزشی مطرح شده است.
به اعتقاد فعالان حوزه آموزش و پرورش، روش و محتوای كنونی آموزش در مقاطع مختلف تحصیلی، ضمن فاصله داشتن از استانداردهای آموزشی و علمی روز، به مهارت افزایی در دانش آموزان نیز توجهی ندارد.
* توجه استثنایی به مهارت آموزی
مدیر كل آموزش فنی و حرفه ای خراسان رضوی در این خصوص با اشاره به اینكه در پی وقوع انقلاب اسلامی تحولات متعدد در كشور صورت گرفت و حوزه مهارت آموزی و آموزش فنی و مهارتی نیز از این تحولات موثر بهره مند شد گفت: پس از انقلاب اسلامی به مبحث مهارت و ضرورت ترویج آن توجه شد.
افشین رحیمی افزود: این توجه در رشد كمی و كیفی توسعه آموزش های فنی و مهارتی بین اقشار و گروه های مختلف خود را نشان می دهد.
وی با اشاره به رشد 12 برابری شمار مراكز آموزش فنی و مهارتی در طول سالهای پس از انقلاب اسلامی در خراسان رضوی گفت: تعداد این مراكز از چهار مركز در قبل از انقلاب اسلامی به 48 مركز پس از انقلاب افزایش یافته است.
وی ادامه داد: همچنین تعداد كارگاه های آموزشی با رشد 6 برابری از 37 مركز به 220 مركز رسیده است.
رحیمی افزود: در سالهای پس از انقلاب به زنان و ضرورت ارائه آموزشهای مهارتی به آنان بسیار توجه شد به طوری كه تا قبل از انقلاب اسلامی هیچ مركز ویژه ای برای آموزش مهارتی به بانوان در استان وجود نداشت اما اكنون تعداد 10 مركز در این زمینه فعالیت تخصصی دارند.
وی با اشاره به رشد 10 برابری ظرفیت مراكز آموزشی در استان طی چهار دهه گذشته اظهار داشت: این ظرفیت از یك میلیون نفر به 10 میلیون نفر افزایش یافته است.
وی با بیان اینكه در این سالها به بخش خصوصی نیز اعتماد ویژه ای صورت گرفت و ورود بخش خصوصی به عرصه مهارت آموزی رنگ و بوی تازه ای به خود گرفت، ادامه داد: شمار آموزشگاه های آزاد فنی و حرفه ای استان با رشد 13 برابری از 70 واحد در قبل از انقلاب به 895 واحد افزایش یافته است.
رحیمی افزود: همچنین تعداد آموزشگاه های آزاد ویژه بانوان از 49 به 607 مركز رسید كه رشد 12 برابری را در این زمینه ثبت كرده است.
مدیركل آموزش فنی و حرفه ای خراسان رضوی گفت: این آمار و ارقام نشان از رشد موثر و چشمگیر توجه به آموزش های مهارتی و فنی در این استان پس از انقلاب اسلامی است.
* خراسان رضوی پیشرو در آموزش های حرفه ای
معاون آموزش متوسطه اداره كل آموزش و پرورش استان خراسان رضوی نیز با اشاره به توجه فراوان به ضرورت آموزشهای مهارتی و كار و دانش در حوزه دانش آموزی گفت: هم اكنون بیش از 42 درصد دانش اموزان مقطع متوسطه استان در رشته های فنی و حرفه ای و كار و دانش تحصیل می كنند.
رضا صابری افزود: با توجه به اینكه 38 درصد دانش آموزان متوسطه كشور در این شاخه تحصیل می كنند، استان خراسان رضوی از میانگین كشوری چهار درصد جلوتر است.
وی اظهار داشت: سال تحصیلی گذشته 84 هزار دانش آموز پایه نهم در استان داشتیم كه وارد پایه دهم شده اند كه بیش از 42 درصد این تعداد به سوی رشته های فنی و كار و دانش هدایت شده اند.
وی با اشاره به اینكه اجرای طرح ایران مهارت با هدف توسعه مهارتهای فنی و هدایت دانش آموزان به سوی رشته های فنی و كار و دانش امسال در این استان همزمان با سراسر كشور در حال اجراست، افزود: در اجرای این طرح 10 درصد مدارس متوسطه اول استان زیرپوشش قرار می گیرد و دانش آموزان آنها از بین حدود 300 مهارت استاندارد مورد تائید سازمان فنی و حرفه ای، مهارت های مورد نظر را فرا می گیرند.
* مركز رشد كارآفرینی، طرحی نو
مدیركل آموزش و پرورش استان خراسان رضوی با بیان اینكه در اجرای برنامه ششم توسعه كشور تا پایان برنامه باید 50 درصد دانش آموزان در رشته های فنی و كار و دانش مشغول تحصیل شوند، گفت: این امر نشان از اهمیت دادن و توجه ویژه به این موضوع و ترویج مهارت آموزی بین دانش آموزان به عنوان نسل آینده است.
قاسمعلی خدابنده افزود: علاوه بر این در اجرای طرح ایران مهارت بین دانش آموزان تلاش گسترده ای برای افزایش توان مهارت فنی بین دانش آموزان آغاز شده است.
وی ادامه داد: با اجرای برنامه ویژه مدرسه نیز قرار است دو ساعت از ساعات هفتگی هر كلاس در كل سال كه معادل 60 ساعت می شود، به فعالیت های ویژه برای یادگیری مهارت های مختلف بین دانش آموزان اختصاص یابد.
خدابنده گفت: علاوه بر این در خراسان رضوی اقدام ابتكارانه برای توسعه مهارت های فنی بین دانش آموزان انجام شده است.
وی افزود: افتتاح مركز رشد كارآفرینی در سال 1395 و فعالیت در جهت جذب ایده های دانش آموزان و معرفی آنان به مراكز كارآفرینی و اشتغالزایی اقدام نوآورانه در این استان است كه موجب نشاط در این حوزه شده است.
وی اظهار داشت: توسعه مهارت های فنی موجب توانمندسازی دانش آموزان و جوانان و به تبع آن حل بسیاری از مشكلات در آینده و زندگی آنان است.
* 87 پایگاه مهارتی در حاشیه شهرها
مدیركل فنی و حرفه ای خراسان رضوی با اشاره به برنامه ریزی برای توسعه مهارت های فنی در حاشیه شهرها گفت: هم اكنون 87 پایگاه مهارتی در محدوده سكونتگاه های غیر رسمی و حاشیه شهرهای این استان فعالیت دارد.
رحیمی افزود: از ابتدای امسال تاكنون چهار هزار و 318 نفر در حاشیه شهرهای مشهد، نیشابور، تربت حیدریه و سبزوار مهارت های فنی را فراگرفته اند.
وی اظهار داشت: آموزشهای مهارتی در چهار بخش فرهنگ و هنر، صنعت، خدمات و كشاورزی به علاقه مندان ارائه می شود.
وی با بیان اینكه ارائه آموزشهای مهارتی با هدف رفع فقر مهارتی در جامعه و ارتقای دانش و توانمندی افراد در انجام حرفه های مختلف انجام می شود گفت: در این راستا 79 مركز و كارگاه جوار دانشگاه، 96 قرارگاه مهارت و 12 مركز مهارت آموزی در زندان در این استان فعالیت دارد.
رحیمی افزود: از ابتدای امسال تاكنون 2 هزار و 873 نفر در استان آموزشهای مهارتی و فنی را در این مراكز فرا گرفته اند.
وی اظهار داشت: هم اكنون یك هزار و 150 واحد صنفی این استان نیز اقدام به پذیرش مهارت آموزان كرده اند.
وی گفت: 47 درصد آموزشهای مهارتی ارائه شده در مراكز دولتی منجر به اشتغال متقاضیان می شود.
رحیمی با بیان اینكه از ابتدای امسال تاكنون بیش از 52 هزار و 277 نفر در مراكز دولتی استان آموزشهای مهارتی را فرا گرفته اند افزود: بر این اساس هفت میلیون و 11 هزار و 575 نفر ساعت آموزش در مراكز دولتی استان به صورت رایگان ارائه شده است.
وی اظهار داشت: همچنین 49 هزار و 607 نفر در آموزشگاه های خصوصی آموزشهای مهارتی را فراگرفته اند.
7496 / 6053
مشهد- ایرنا- توانمندسازی نیروی انسانی از طریق آموزش مهارتهای فنی و شغلی در راستای ترغیب و توسعه كارآفرینی و تحقق رشد اقتصادی در كشور یكی از مهمترین راهبردهای اجرایی محسوب می شود كه در جمهوری اسلامی مورد توجه جدی قرار گرفته و در واقع از دستاوردهای انقلاب محسوب می شود.
