تئاتر استان‌ها، برگ برنده كیفیت بخشی به جشنواره تئاتر فجر

به گزارش روز جمعه خبرنگار فرهنگی ایرنا، تئاتر فجر طی یك دهه اخیر یكی از محوری‌ترین سیاست‌های خود را در راستای حمایت از آثار هنرمندان استان‌ها و شهرستان‌های كشور بنیان گذاشته است.
نگاهی حمایت‌گرایانه با محور توسعه كمی و كیفی تئاتر در سراسر كشورمان برای تحقق شعار «تئاتر برای همه» به عنوان یكی از شعارهای كلان فعالیت دو دهه اخیر اداره كل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح بوده است.

**اعترافی تلخ با عقبه‌ای پربار
با تمام تلخی باید معترف بود كه تمركز امكانات چه از نظر سخت‌افزاری و چه از نظر نرم‌افزاری در حوزه فعالیت‌های فرهنگی و هنری از جمله تولید آثار نمایشی در پایتخت، در قیاس با دیگر استان‌ها و شهرستان‌های كشورمان قابل قیاس نیست اما در این میان تاكید دست‌اندركاران جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در یك دهه اخیر بر مبنای حمایت همه جانبه از فعالیت هنرمندان تئاتر در سراسر ایران در راستای توزیع عادلانه ثروت و امكانات در حوزه تئاتر امری پسندیده و ستودنی است.
مخاطبانی كه جشنواره تئاتر فجر را هم‌سو با نخستین گام‌های آن تا به امروز كه در ایستگاه سی و هفتم قرار دارد دنبال كرده اند بر این قضیه مهم سخت واقف هستند كه دهه نخست فعالیت جشنواره تئاتر فجر چه از نظر كیفی و چه از نظر كیفی، بدون هیچ شكی وامدار هنرمندان تئاتر استان‌ها و شهرستان‌های كشور است.
در حقیقت موفقیت‌ها و توسعه فعالیت در هنرهای نمایشی كشورمان به ویژه در عرصه نمایشنامه‌نویسی، كارگردانی و بازیگری و رسیدن به چهره‌های شناخته شده این سه بخش در حوزه تئاتر، سینما و تلویزیون كشورمان در بازه زمانی تاریخ فعالیت‌های هنرهای نمایشی بعد از انقلاب محقق نمی‌شد مگر فعالیت مستمر هنرمندان تئاتر استانی كه مهم‌ترین جلوه بروز و ظهور خود را در دهه نخست سال‌های برگزاری جشنواره تئاتر فجر به اثبات رسانده بودند اما با توسعه امكانات در پایتخت طی سال‌های سپری شده از انقلاب شكوهمند اسلامی، جریان سیر تولیدات تئاتری هنرمندان استان‌ها و شهرستان‌های كشور آرام آرام در قیاس با تولیدات هنرمندان تهران سیر نزولی به خود گرفت.
طی دهه 80 تا به امروز، بدون هیچ شكی در كنار فعالیت استان‌های بزرگی چون آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، هرمزگان، فارس، اصفهان و خراسان رضوی، هنرمندان دیگر استان‌ها و شهرستان‌ها نیز تمام تلاش خود را به كار بستند تا این اصل مهم را به اثبات رساند كه با كمبود امكانات آنچه كه یاری‌گر هنرمندان عرصه‌های مختلف فعالیت‌های فرهنگی هنری كشورمان خواهد بود اتكا بر مقوله خلاقیت در پس محدودیت امكانات است!

**آثاری شاخص و فراتر از حد انتظار
گواه این مدعا درخشش هنرمندان عرصه تئاتر كشورمان طی جشنواره‌های سی و دوم تا سی و ششم بین‌المللی تئاتر فجر (1392 تا 1396) در ربودن جوایز مختلف بخش‌های رقابتی ملی و بین‌المللی این رویداد و همچنین كسب اقبال گسترده مخاطبان پایتخت نشین در مواجهه با نمایش‌هایشان، مخاطبانی كه بر این مساله صحه گذارند كه در پی مواجهه با آثار تولیدی نمایش‌های هنرمندان دیگر استان‌ها و شهرستان‌ها در قالب چتری واحد به نام جشنواره تئاتر فجر نه تنها آن‌ها را از نظر كیفیت در بسیاری از موارد پایین‌تر از سطح هنرمندان پایتخت نشین ندیدند كه در مواردی شاهد شانه زدن آثار هنرمندان تئاتر استانی و شهرستانی در قیاس با هنرمندان ساكن تهران بوده است.
جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی و هفتم خود نیز از 14 نمایش برگزیده جشنواره‌های استانی كه توسط هنرمندان خلاق و شناخته شده عرصه تئاتر استان‌ها و شهرستان‌ها تولید شده است میزبانی می‌كند.
به واسطه همین شكوه و حضور قدرتمندانه هنرمندان تئاتر استان‌های كشور در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تلاش می‌كنیم تا برای آن دسته از مخاطبانی كه نسبت به آثار حاضر از هنرمندان سراسر كشور در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر اطلاع كمتری دارند و یا در خلال تكثر و تعدد اجراها حاضر در بازه زمانی 12 روزه جشنواره سی و هفتم تئاتر فجر، فرصت دیدن تمامی آنها را به دست نخواهند آورد، طی گزارش‌هایی به معرفی كیفیت، محتوا و توفیقات این آثار نمایشی پیش از حضور در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بپردازیم.
آن‌چه در بخش دوم و پایانی این گزارش از خاطر شما می‌گذرد مروری بر هفت نمایش از آثار هنرمندان استانی حاضر در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است.
**افسانه «امیل و مِمیل»، اسطوره ایرانی در روایت داستانی دفاع مقدس
بدون هیچ شكی یكی از جذاب‌ترین آثار حاضر در میان نمایش‌های هنرمندان استانی در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی و هفتم كه در بخش مسابقه دوی این رخداد حضور دارد به افسانه «امیل و مِمیل» به كارگردانی شهاب امرایی از كارگردانان شناخته شده استان لرستان و شهرستان خرم آباد بازمی‌گردد.
امرایی در قالب روایت این اثر نمایشی، داستان زندگی دو پسر سرما «چله بزرگ» و «چله كوچك» و مادرشان «دایا» را در مواجهه با شكل زندگی اساطیری در فرهنگ ایرانی به جامعه امروز پیوند می‌زند. امرایی در بطن روایت خود مروری دارد بر زندگی وضعیت افراد جنگ زده بعد از دفاع مقدس و تمام ماجرا در شب‌های یلدا در كنار كرسی ماندگار از خاطرات كهنه ایرانی شكل می‌گیرد.
در حقیقت افسانه «امیل و مِمیل» با روایت آیینی خود، افسانه‌های كهن ایرانی و مواجهه آن با یكی از خاطرات قهرمانان تاریخ معاصر ایران - افراد و خانواده‌های جنگ زده - یكی از متفاوت‌ترین و در عین حال جذاب‌ترین آثار حاضر در بخش هنرمندان تئاتر استانی جشنواره تئاتر فجر را به نام خود ثبت كرده است.
امرایی این نمایش را در سی‌امین جشنواره تئاتر لرستان كه از 19 تا 25 مرداد ماه 1397 برگزار شد، به روی صحنه برد و توانست در رقابت با 7 گروه تئاتر از شهرستان‌های خرم آباد، بروجرد، كوهدشت، پلدختر و دورود، ضمن كسب جواز حضور در بخش نهایی، عناوین ارزنده‌ای از این جشنواره را كسب كند كه از آن جمله می‌توان به كسب رتبه برتر كارگردانی توسط شهاب امرایی، عنوان برتر نمایشنامه‌نویسی توسط شهاب امرایی، عنوان نخست طراحی صحنه توسط محسن فراهانی، عنوان برتر موسیقی توسط پوریا لك، عنوان نخست بازیگر زن توسط معصومه رضایی و عنوان نخست بازیگر مرد ناصر جودكی اشاره كرد.

**نقدی بر انحطاط فرهنگی جامعه در «پرسه‌های موازی»
علی كاظمی‌وند به عنوان یكی از هنرمندان تئاتر شهرستان تبریز در جشنواره فجر سی و هفتم یكی دیگر از نمایشنامه‌های پیام لاریان را برای اجرا بر محور فعالیت هایش قرار داده است. «پرسه های موازی» یكی از درخشان ترین آثار پیام لاریان در حوزه درام اجتماعی است كه در بطن خود روایتگر حركت انحطاطی جامعه در مرز اخلاق و ابتذال است.
«پرسه های موازی» روایت كننده داستان سه قهرمان از افراد مناطق جنوب شهر تهران را در خلال زندگی آنها و برخلاف جریان نمایشنامه نویسی آثار ایرانی با پایانی تراژیك قهرمانان خود، مخاطب را شوكه می كند.
كاظمی وند با «پرسه‌های موازی» در بخش مسابقه یك جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی و هفتم حضور دارد.
پرسه‌های موازی در سی‌امین جشنواره تئاتر استانی آذربایجان شرقی روی صحنه رفت، این جشنواره با شركت 12 نمایش در روز‌های 11 تا 14 شهریور در تبریز برگزار شد و توانست رتبه اول بهترین بازیگر زن را توسط محدثه حیرت، رتبه اول بهترین بازیگر مرد را توسط فرید ادهمی و رتبه دوم كارگردانی را توسط علی كاظمی كسب كند.
پرسه‌های موازی پس از دریافت جواز حضور در جشنواره فجر، در رقابت با سایر نمایش‌های استانی نیز توانست هیات داوران را مجاب به انتخاب كند و جزو 14 اثر استانی مورد تایید آنها قرار گیرد.

**تاكسیدرمی با لحن روایتی ضد جنگ
مقوله دفاع مقدس به عنوان یكی از مفاهیم ماندگار تاریخ معاصر انقلاب كشورمان همواره به عنوان یكی از دست‌مایه‌های تولید آثار نمایشی توسط هنرمندان تئاتر مدنظر قرار داشته است. این بار مجتبی رستمی‌فر از هنرمندان فعال استان خوزستان متن «تاكسیدرمی» از آثار رسول حق‌جو را برای شركت در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر انتخاب كرده است.
«تاكسیدرمی» روایت‌گر كاراكترهایی است كه درگیر جنگ می شوند، این قهرمان‌ها جنگ در شرایطی تجربه می‌كنند كه پایان و سرنوشت نافرجامی را برای آن‌ها را رقم خواهد زد.
این نمایش كه توسط رسول حق‌جو نوشته شده است، علاوه بر كسب پنج جایزه برتر در بیست و یكمین جشنواره ملی تئاتر فتح خرمشهر، در سی‌امین جشنواره تئاتر استان خوزستان از 24 تا 27 آبان ماه كه با حضور 19نمایش در شهرستان بندرماهشهر برگزار شد به روی صحنه رفت و توانست ضمن كسب رتبه اول بازیگر مرد توسط ناصر آل‌خمیس، رتبه اول طراحی لباس توسط سارا حسین‌پور، رتبه سوم نمایشنامه‌نویسی و رتبه دوم كارگردانی توسط مجتبی رستمی‌فر برای نمایش تاكسیدرمی، جواز حضور در بخش نهایی را دریافت كند.
نمایش تاكسیدرمی، پس از این حضور موفق، یكبار از از 6 الی 20 آذرماه 97 در پلاتو استاد لاریان تالار آفتاب اهواز در معرض دید عموم قرار گرفت، علاقه‌مندان می‌توانند این نمایش را در بخش مسابقه ایران 2 جشنواره بین‌المللی فجر ببینند.

**نخستین حضور هنرمندان جزیره قشم با چكامه‌هایی كه حباب می‌شوند
یكی از متفاوت‌ترین اتفاقات سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر كه در بطن رویدادهای این جشنواره رقم می‌خورد جایی است كه علی ذاكری با نگارش و كارگردانی نمایش «چكامه‌هایی كه حباب می‌شوند» برای نخستین بار تئاتری را از تولیدات هنرمندان جزیره قشم به رویداد تئاتری كشور معرفی می‌كند.
«چكامه‌هایی كه حباب می شوند» روایت‌گر داستان دو نوجوان از جنوب كشورمان است كه با وجود علاقه و مهر عاطفی كه به یكدیگر دارند به سبب اختلافات قومی و قبیله‌ای اجازه ازدواج با یكدیگر را ندارند. تمام این اتفاقات و حوادث در بازه زمانی دوران دفاع مقدس شكل می‌گیرد كه بازگوكننده نبرد این دو جوان برای رسیدن به خواسته خود از یك سو و مواجهه با نبرد بیرونی جاری در بطن جامعه یعنی مقابله و مقاومت رزمندگان اسلام در برابر یورش رژیم بعث است. ذاكری با «چكامه‌هایی كه حباب می‌شوند» در بخش مسابقه ایران یك جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر حضور خواهد داشت.
این نمایش در پنجمین جشنواره تئاتر منطقه آزاد قشم كه از 14 تا 16 شهریورماه و با حضور 4 نمایش برگزار شد، عنوان برتر كارگردانی، عنوان برتر موسیقی مراد درویشی و ولید باقرزاده، عنوان برتر بازیگر مرد كمیل جعفری، عنوان دوم نمایشنامه‌نویسی علی ذاكری و عنوان دوم بازیگری زن مرجان چشمه را كسب كرد.
چكامه‌هایی كه حباب می‌شوند در رقابت با 63 نمایش سراسر كشور نیز توانست نظر هئیت داوران را جلب و به عنوان یكی از 14 نمایش جواز حضور در جشنواره اصلی را كسب كند.

**آیین های جنوب در قلب عروسی خون
یكی دیگر از كارگردانان حاضر در بخش تئاتر استانی جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر هنرمندی از خیل هنرمندان جنوب كشورمان و از اهالی بندر دیر است كه با نمایش «عروسی خون» با روایتی آزاد از اثر درخشان فدریكو گارسیا لوركا این بار داستان جذاب این اثر نمایشی را كه روایت كننده زندگی یك نوعروس در مواجهه با یكی از بزنگاه‌های دشوار زندگی خود است را با تلفیق آداب و رسوم مردمان جنوب و به ویژه آیین‌های جذاب این بخش از میهن عزیزمان تولید كرده است. «عروسی خون» به عنوان نمایشی از هنرمندان بندردیر در بخش مسابقه یك جشنواره فجر حضور خواهد داشت.
فضل‌الله عمرانی این نمایش را از بندر دیر، در سی‌امین جشنواره تئاتر استانی بوشهر كه با حضور ١٤ نمایش از 25 تا 30 آبان برگزار شد، شركت داد و ضمن كسب جایزه اول بخش كارگردانی، جایزه اول بخش طراحی صحنه پژمان برزگر، جایزه دوم بازیگر زن زیبا دریا سفر و جایزه سوم بازیگر زن ندا بداغی، جواز حضور در جشنواره فجر را به دست آورد.

** آیین‌های بكر مردم ایلام در رسم عاشقی آب‌ها
مازیار رفعتی از هنرمندان شهرستان انار استان ایلام با نمایش «رسم عاشقی آب ها» روایتی تلفیقی و متفاوت از دو نمایشنامه تاریخ تئاتر جهان یعنی «باغ آلبالو» آنتوان چخوف و «عروسی خون» به قلم فدریكو گارسیا لوركا را در تلفیقی از آیین ها، داستان های فولكلور و اساطیر شهرستان زادگاه خود یعنی «شهرستان انار» استان ایلام قرار داده و نمایش «رسم عاشقی آب ها» را به مخاطبان جشنواره سی و هفتم عرضه می كند. این نمایش در بخش مسابقه دو جشنواره فجر به صحنه می‌رود.
داستان وانهادگی آناهید عروس قنات را روایت می‌كند كه به واسطه جنگ اهالی روستا بر سر آب، عهد خود با قنات را شكسته و تن به آب نمی‌سپارد! مردم كه قهر آناهید را برنمی‌تابند خواهان برگشت او به پایاب هستند؛ آناهید برای در امان ماندن تنها دخترش نارگل از گزند مردم، ناگزیر به خواست آن‌ها تن در می‌دهد و راهی پایاب می‌شود اما...
محمداسماعیل بیگی این نمایش را برای اجرا در سی و دومین جشنواره تئاتر استان ایلام آماده و به اجرا گذارد و توانست در رقابت با 7اثر از چهار شهرستان دهلران، ایلام، آبدانان و ایوان جواز حضور در جشنواره فجر را دریافت كند.

** داستان غم‌انگیز رضا در یك خانواده محترم
تنها نماینده حاضر در میان 14 نمایش بخش هنرمندان استانی در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر كه اثری از نمایش های فعالان عرصه تئاتر استان تهران است با نام «یك خانواده محترم» به كارگردانی عادل عزیزنژاد از منطقه شمیرانات استان تهران بازمی‌گردد.
«یك خانواده محترم» روایت كننده داستان تلخ زندگی قهرمانی رضا نام است كه به بیماری اعتیاد دچار است و بعد از پشت سر گذاشتن دوران شش ماهه در یكی از كمپ‌های شهر با مراجعه به خانه‌اش متوجه می‌شود كه همسرش با كمك برادرش از او جدا شده است. مسیر یافتن او با اتفاقات متعدد و مختلفی مواجه می‌شود كه در نهایت یكی از پایان‌های غم‌انگیز آثار حاضر در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را پیش روی مخاطبان عرضه می‌كند. «یك خانواده محترم» در بخش مسابقه جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر حضور دارد.
این اثر اجتماعی در بیست و سومین جشنواره تئاتر استان تهران طی روزهای 6 الی 10 شهریور ماه با 13 نمایش به رقابت پرداخت و توانست ضمن كسب عنوان برتر كارگردانی، نمایشنامه‌‌نویسی توسط مسعود هاشمی‌نژاد، طراحی صحنه برای سیدمحمدرضا مرتضوی، موسیقی توسط سیدجمال‌الدین حسینی و كسب عنوان سوم بازیگری زن توسط صفورا خوش طینت، به بخش نهایی جشنواره فجر معرفی و در آن‌جا در رقابت با نمایش‌های سایر استان‌ها، جواز حضور در جشنواره اصلی را كسب كند.
سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با سكان‌داری نادر برهانی مرند در 11 بخش مسابقه‌ای و جنبی كه از بیست و دوم بهمن ماه آغاز شده تا چهارم اسفندماه در تهران ادامه خواهد داشت.
گزارش از امین خرمی
فراهنگ**9266** 9053