اين پيشنهاد مي‌تواند تلنگري براي مديران شهري باشد كه بخش قابل توجهي از جمعيت ايران را نايديده گرفته‌اند و هيچ‌گاه در برنامه‌ريزي‌ها به آن‌ها توجه نشده است. كم نيستند مردمي كه از سفر و تفريح تنها به‌دليل عدم مناسبسازي امكان گردشگري، محروم شده‌اند. سازمان بهداشت جهاني اعلام كرده است كه 15درصد از افراد هر جامعه معلول هستند. اين آمار در ايران به 11 ميليون نفر مي‌رسد. باتوجه به اين آمار بايد تمامي اماكن شهري كشور مملو از معلولان باشد، اما به‌راستي چرا خبري از اين جمعيت 11 ميليون نفري در شهر نيست؟
اگر يك روز روي ويلچري نشسته و در شهر گردشي داشته باشيد، در همان دقايق نخست به‌دلايل ناپديد‌شدن معلولان از خيابان‌هاي شهر پي خواهيد برد. جمعيتي كه به‌دليل ناديده گرفتن توسط جامعه، منزوي شده‌اند. سهم اين 11 ميليون نفر از امكانات و خدمات شهري به‌اندازه‌اي ناچيز است كه مي‌توان گفت هيچ است؛ به همين دليل خبري از معلولان در شهر نيست.
**معلولان هم سفر مي‌خواهند
الهام خادم حسيني، مدير اجرايي پاراتور در انجمن معلولان پارس؛ كه پيشنهاد تهرانگردي با ويلچر را به شهردار تهران و رييس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري داده است به مهر گفت: «ايجاد اين انجمن در واقع تلنگري براي مسئولان است تا بدانند معلولاني هستند كه مي خواهند گردشگري كنند. سالمندان و معلولان، آن دسته از اقشار جامعه هستند كه بايد به آن‌ها توجه شود اما اكنون نه آن‌ها و نه خانواده‌هاي‌شان نمي‌توانند به راحتي گردش كنند.
ده درصد جامعه سالمند، ده درصد معلول و 20 درصد خانواده اين افراد هستند. ما قشر عظيمي را در گردشگري كشور از دست داده‌ايم. يكي از كارهاي آينده ما تنها توجه به كارهاي اجرايي خواهد بود. معلولان تجهيزات تخصصي و استاندارد و افراد آشنا به اين امر را در صنعت گردشگري لازم دارند. اقامتگاه‌ها و بوم‌گردي‌ها مي‌توانند اين امكانات را داشته باشند. هتل‌هاي كمي استاندارد شده‌اند اما موزه فرش، باغ موزه قصر، باغ ايراني، باغ كتاب يا برج ميلاد در تهران كمي توانسته‌‍‌اند كه خود را براي حضور معلولان تجهيز كنند.جمعيت سالمندان ما در سال‌هاي آينده رو به افزايش خواهد بود بايد از الان مراكز ديدني‌مان را تجهيز كنيم».
خادم حسيني با اشاره به اينكه در زمينه حمل و نقل تنها 60 اتوبوس و 120 ون در تهران و جديدا هم در شيراز داريم، گفت: «من يك بار با معلولي صحبت مي‌كردم مي گفت كه يك شيب نادرست براي ما مانند يك مين در شهر هست. شرايط سفر معلولان در شهرستان‌ها بسيار سخت‌تر است. از سالي كه گردشگري براي همه شعار گردشگري سال بود، به مراكز گرشگري و هتل‌ها دستوري داده شد كه بايد تجهيزات‌شان را براي استفاده معلولان آماده كنند،كم و بيش اين اقدام انجام شد.
اين درحالي است كه دانشجويان عمران و شهرسازي درس استفاده معلولان از فضاهاي شهري را پاس مي‌كنند اما در پروژه‌هاي خود آن را اجرا نمي‌كنند. چند بار براي ناشنوايان و دو بار هم تور نابينايان تور برگزار كرديم يك بار هم جوانان سندروم داون را به ري‌گردي برده ايم اما بيشتر فعاليت‌مان براي معلولان جسمي و حركتي است. من توصيه دارم كه تمام مهندسان معماري و برنامه‌ريزي شهري يك بار روي ويلچر بنشينند تا بعد از آن مشكلات شهرشان را ببينند.
**مناسبسازي تزئيني
به‌گفته مسئولان بهزيستي كشور، آمار معلوليت در كشور در سال‌هاي اخير از 10 به 15درصد افزايش يافته است. معلولان و سالمندان به‌عنوان اعضاي آسيب‌پذير و در معرض خطر جامعه هستند و ايجاد فرصت‌هاي برابر به‌منظور دسترسي اين قشر به مكان‌هاي مختلف سطح شهر، يكي از حقوق اوليه آن‌ها محسوب مي‌شود.مناسبسازي اماكن عمومي در شهرها، يكي از ابتدايي‌ترين اقداماتي است كه مي‌تواند براي معلولان انجام شود. طرح‌هايي كه با نواقص بسياري اجرا مي‌شود.
گاهي اوقات شاهد اجراي برخي طرح‌هاي مناسبسازي در شهر هستيم اما اين طرح بهصورت ناقص اجرا مي‌شود و به‌جاي كمك به معلولان، آن‌ها را به‌دردسر بيشتر نيز مي‌اندازند. به‌عنوان مثال خطوط زردرنگ در پياده‌راه‌ها كه به‌گمان بسياري از مديران‌شهري اين خطوط زرد، تنها جنبه تزييني داشته و براي راهنمايي نابينايان طراحي نشده است.
نابينايان بسياري به‌خاطر جانمايي اشتباه اين خطوط، تاكنون آسيب ديده‌اند و حتي جان آن‌ها نيز به‌خطر افتاده است. يكي ديگر از اين طرح‌هاي مناسبسازي به مترو تهران باز مي‌گردد. علايمي در ايستگاه‌ها نصب شده است تا به معلولان براي سوار شدن در قطارها كمك كند اما اين علايم نيز جنبه تزييني داشته و در بيشتر موارد قطارها در مقابل اين علائم توقف نمي‌كنند و شاهد سردرگمي معلولان در مترو هسيتم. از اين دست پروژه‌هاي تزئيني مناسبسازي در كشور كم نيست و شاهد هدررفت بيت‌المال بدون كوچك‌ترين كمك به معولان در جامعه هستيم.
**خبري از شعار نيست
معلولان علاوه‌بر اينكه از خدمات و امكانات شهري محروم هستند امكان سفر كردن نيز براي آن‌ها وجود ندارد. حتي اگر قصد يك گردش كوچك در پارك محله‌اي خود را داشته باشند، در همان ابتداي كار با موانعي مواجه مي‌شوند كه ترجيح مي‌دهند به كنج خانه باز گردند. شعار سازمان جهاني گردشگري در دو سال گذشته «گردشگري براي همه» بود. شعاري كه در آن به گردشگري معلولان و مناسبسازي اماكن فرهنگي تاريخي و گردشگري براي معلولان، توجه ويژه شده بود.
شعاري كه در آن زمان مسئولان مانورهاي تبليغاتي بسياري روي آن انجام دادند اما اين شعار نيز همچنان تا عمل فاصله بسياري دارد. كشوري كه تجربه جنگ را داشته و بيماري‌هاي جسمي‌حركتي دارد، بايد براي مناسبسازي همه اماكن برنامه‌ريزي كند كه متاسفانه تاكنون اين برنامه‌ريزي بهصورت جدي انجام نشده است، اين يك نقطه تاريك در فعاليت مديران است كه نتوانسته اند محدوديت‌ها را رفع كنند. استفاده از فرصت‌هاي گردشگري، يك حق برابر اجتماعي است كه بايد معلولان نيز بتوانند از آن استفاده كنند اما در اماكن گردشگري اين امكان وجود ندارد.
**كارشناسان معلول، كليد مناسبسازي
تجربه نشان داده است كه مسئولان در مناسبسازي، عملكرد قابل قبولي نداشته‌اند. مناسبسازي در ايران با استاندارد جهاني فاصله بسياري دارد. شايد عدم نظرخواهي از معلولان و نبود كارشناسان معلول در كنار مسئولان، مهم‌ترين دليل شكست پروژه‌هاي مناسبسازي در كشور است. به‌جرات مي‌توان گفت تنها يك معلول مي‌داند كه معلولان چه نيازهايي دارند و مي‌تواند براي آن‌ها برنامه‌ريزي صحيح و كارآمدي داشته باشد. درحوزه گردشگري، مناسبسازي درچندين محور اساسي مانند خودروهاي ويژه معلولان، استانداردسازي سرويس‌هاي بهداشتي بين‌راهي، ايجاد رمپ‌هاي مناسب براي فضاهاي گردشگري مانند پارك، موزه، هتل و ... بايد درنظر گرفته شود.
**اما قانون مناسبسازي چيست؟
اين قانون شامل اصلاح محيط و تدارك وسايل حمل و نقل است؛ بهگونهاي كه افراد معلول قادر باشند تا آزادانه و بدون خطر در محيط پيرامون خود اعم از اماكن عمومي، معابر، محيط شهري و ساختمان‌هاي عمومي حركت كنند و از تسهيلات محيطي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي با حفظ استقلال فردي لازم بهره‌مند شوند.ستاد هماهنگي و پيگيري مناسبسازي كشور به موجب ماده2 قانون حمايت از حقوق معلولان، آيين‌نامه‌اي را تصويب كرده است تا از طريق آن بتواند شرايطي را جهت بسترسازي مناسب وكاهش موانع مشاركت معلولان و حضورشان درجامعه ايجاد كند كه آن‌ها نيز بتوانند از زندگي برابر با ساير شهروندان بهره‌مند شوند.
با استناد به ماده 2 قانون جامع حمايت از حقوق معلولين، تمامي وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات و شركت‌هاي دولتي، نهادهاي عمومي و انقلابي موظفند در طراحي، توليد و احداث ساختمان‌ها ، اماكن عمومي، معابر و وسايل خدماتي بهگونهاي عمل كنند كه امكان دسترسي و بهره‌مندي از آن‌ها براي معلولان همچون افراد عادي فراهم شود.
به استناد بند 8 آيين نامه اجرايي ستادهماهنگي و پيگيري مناسبسازي كشوري، ستادهاي متناظر استاني و شهرستاني به‌منظور پيگيري و ايجاد هماهنگي لازم براي مناسبسازي تشكيل شده‌اند تا به روند اجراي اين مهم و الزام دستگاه‌ها در بحث انجام مناسبسازي نظارت داشته باشند. نظارت بر اجرا و تهيه گزارش و ارسال آن به ستاد،برعهده سازمان بهزيستي است.
منبع: روزنامه قانون؛ 1397.11.30
گروه اطلاع رساني**9370**2002
تهران- ايرنا- تهرانگردي با ويلچر توسط يك معلول به پيروز حناچي، شهرداري تهران و علي‌اصغر مونسان، رييس سازمان ميراث فرهنگي صنايع دستي و گردشگري پيشنهاد شده است؛ تهرانگردي‌اي كه به جرات مي‌توان گفت در همان نقطه آغاز، پايان مي‌يابد چراكه سهم معلولان از تمامي شهرهاي اين سرزمين و به‌ويژه پايتخت صفر است.