به گزارش روز دوشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا نشست «بررسی موضوع بحران كاغذ و راهكارهای عبور از وضع اكنون» با حضور متولیان نشر و كاغذ و همچنین برخی نمایندگان مجلس به همت مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد.
میثم نیلی مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی در این نشست گفت: امروز كاغذ به نوعی از كالاهای اساسی حذف شده است، در حالی كه می‌توان با همین یارانه‌های تخصیصی و حتی با آوردن تكنولوژی، كارخانه‌های كاغذ را دوباره احیا كرد. اگر یارانه مطرح‌شده تجمیع شود و به سمت تولید كارخانه برود، چه‌بسا می‌توان پیشرفت‌هایی داشت، ورود تكنولوژی از سایر كشورها به داخل هم می‌تواند راه خوبی باشد.
وی همچنین اعتقاد داشت: تصورم این است كه از دولت گرفته تا دستگاه‌های اجرایی كه توان سرمایه‌گذاری دارند، مثل بانك‌ها و هر ستاد و بنیادی اگر جدی و فعالانه وارد كار نشوند، ضربۀ سنگین‌تری خواهیم خورد.
**از تولید كاغذ استقبال نمی‌شود
محسن مهرآبادی از ناشران دفاع مقدس گفت: هدف و تمركز نباید روی واردات كاغذ باشد چراكه مشكلات خودش را دارد. كارهایی نیز خودمان انجام داده‌ایم تا وضع بهتر شود، همان طور كه قبل‌تر نیز طرح بازیافت را برای حل مشكل كاغذ در سه استان انجام دادیم؛ اما متأسفانه گویا امروز استقبال برای تولید نیست.
وی ادامه داد: انگار حتماً باید به مرزی برسیم كه دیگر نتوانیم نفس بكشیم و نشر به نفس‌های آخرش برسد تا به فكر حل گرفتاری‌ها بیفتند. ما الان نیاز به تولید كاغذ داریم. بازیافت در دنیا حرف اول را می‌زند یعنی استفاده از هر ماده‌ای كه قابلیت تبدیل به كاغذ را دارد. پس بهتر است به این موضوعات به‌طور جدی فكر كنیم.
**باید كنترل جدی‌تری روی كاغذ مصرفی اعمال شود
عباس حسینی نیك مدیرمسئول انجمن ناشران دانشگاهی نیز عنوان كرد: در شأن كشور ما نیست كه كارخانه‌های كاغذ مواد اولیه‌شان را از خارج وارد كنند در حالی كه در همین منطقۀ هفت‌تپه از تفاله‌های نیشكر می‌شود 350هزار تن كاغذ تولید كرد همان رقمی كه دقیقاً به اندازۀ مصرف كشور است. در حالی كه سراغ این منابع نمی‌رویم.
وی ادامه داد: خوشبختانه وضع كارگروه كاغذ بهتر شده است اما همچنان مشكلات دیگری پابرجاست، چنان‌كه هنوز بانك مركزی ارزی به كاغذ اختصاص نداده است و حتی وضعیت كاغذ تبدیل به موضوع قضایی شده كه این خودش جنبه منفی دارد. امروز باید با ارز آزاد و غیره هم كاغذ وارد شود تا بتوان از التهاب بازار كاغذ كم كرد. نیاز بازار نشر 50هزار تن كاغذ است هرچند كه باید حدود 100هزار تن وارد كرد تا به حد تعادل رسید.
وی افزود: برای توزیع كاغذ نیز باید بهتر برنامه‌ریزی كرد چون حجم ناشران كفاف یك مجرا یعنی وزارت ارشاد را نمی‌دهد. پس باید به طرق دیگری جدی‌تر كنترل كرد كه حتی كاغذ با ارز دولتی را به نرخ آزاد در بازار نفروشند.
** بانك مركزی ارز كاغذ صنعتی را جدا كند
مهدی اسماعیلی مدیر اتحادیه تعاونی‌های ناشران ایران و مسئول كارگروه توزیع كاغذ به ناشران نیز در این سمینار گفت: ما تولید كاغذ را جدی نگرفته‌ایم وگرنه با این همه مشكل مواجه نبودیم. مثلاً كارخانه كاغذ مازندران ظرفیتی دارد كه اگر بتوان آن را به بخش خصوصی واگذار كرد، قادر است نیاز نشر را جواب دهد؛ یعنی چیزی حدود 60هزار تن كه نیاز مصرفی بازار نشر است.
وی همچنین گفت: همین الان مشكل تخصیص ارز داریم، چنان‌كه بانك مركزی 100میلیون دلار به این ماجرا اختصاص داده است اما حدود 14میلیون فقط مصوبات كارگروه كاغذ بود و بقیه به كاغذ مصرفی صنعتی می‌رسد، پس مشكل تعداد نهادهای مجوزدهنده هم هستند. ما نباید نگاه صنعتی به بازار نشر داشته باشیم، لااقل كاغذ حوزۀ نشر و مطبوعات را از حوزۀ صنعت جدا كنیم. این تفكیك انجام نشده است.
اسماعیلی تصریح كرد: امروزه واردكردن كاغذ بسیار هزینه‌بر است. لااقل بانك مركزی ارز كاغذ صنعتی را جدا كند و البته واقعاً ارز تخصیصی را بپردازد تا كمی از مشكلات حل شود. یكی از مشكلات ما بوروكراسی اداری است به‌طوری كه كاغذی هم كه وارد می‌شود باید از چند سیستم دولتی بگذرد تا به دست ناشر برسد.
** معضل دلالان كاغذ را باید جدی گرفت
محمدرضا صالحی رئیس انجمن ناشران كمك‌آموزشی نیز یادآور شد: مصرف بازار نشر حدود 60 تن است ولی باید پرسید كه آیا ارز تخصیص داده‌شده به كاغذ، در عمل به دست ناشران رسیده و اینكه آیا ناشری كه كاغذ را گرفته، آن را تبدیل به كتاب كرده است؟
وی با بیان اینكه ناشران تا الان برای سرمایه‌گذاری در حوزۀ كتاب عادت به تأمین كتاب به شكل نقدی نداشته‌اند، اضافه كرد: تمركز ناشران ما بیشتر روی تولید محتوا بوده است. در عین اینكه ما محتوای آماده داریم اما متأسفانه هم‌اكنون ناشر مجبور است سرمایه‌گذاری را روی تأمین كاغذ بگذارد.
وی افزود: معضل دلالان كاغذ را باید جدی گرفت، چرا كه همین‌ها هستند كه قیمت كاغذ را جابه‌جا می‌كنند. در عین اینكه مصرف كاغذ غیر ناشران نیاز به هم‌فكری جدی‌تری دارد. متولیان تأمین و تخصیص ارز مشخص‌اند اما ثبت سفارش به تنهایی فایده‌ای ندارد.
رئیس انجمن ناشران كمك‌آموزشی خاطرنشان كرد: ما چندین كارخانۀ كاغذ در ایران داریم كه به‌راحتی می‌توانند نیاز بازار نشر را تأمین كنند. اگر تشكل‌های نشر بتوانند حتی بخشی از این كارخانه‌ها را داشته باشند، یعنی كارخانه در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد، این مشكل هم حل خواهد شد.
** نباید با تغییر یك معاون قوانین نشر هم عوض شود
نادر قدیانی مدیر انتشارات قدیانی نیز در این نشست گفت: من به صراحت می‌گویم كه نیاز كاغذ امروز ما 120هزار تن است، نه آماری كه اعلام می‌كنند. ناشران ما را زیر فشار گذاشته‌اند. همین طور هم ناشر مجبور می‌شود آمار غلط بدهد.
وی افزود: باید در حوزۀ نشر روی مدیریت بازار و خصوصاً بحث نظارت دقت بیشتری كرد، نباید با تغییر یك معاون وزیر یا مدیركل، قوانین نشر هم عوض و بازار نشر سراسر استرس شود. فراوانی كاغذ به هر قیمتی هم كه باشد، باید به‌صورت معین و مشخص روی آن نظارت شود.
** اراده‌ای برای حل مشكل كاغذ و خودكفا شدنش نیست
تورانیان عضو انجمن های نشر كشور بر لزوم خودكفایی در كاغذ تأكید كرد و گفت: ما بیشتر از اینكه به فكر واردات كاغذ باشیم، باید سراغ خودكفایی كاغذ و احیای كارخانه‌ها برویم. اما كسی این قضیه را جدی نمی‌گیرد چون مافیای كاغذ همیشه منافع خود را در واردات می‌بیند.
وی ادامه داد: ده‌ها كارخانه در كشور داریم كه چون تحت نظارت و كنترل نیستند به‌جای تولید كاغذ در واقع خمیر كاغذشان را صادر كرده و می‌فروشند. بنابراین اراده‌ای برای حل مشكل كاغذ و خودكفاشدنش نیست در حالی كه چاره‌ای جز این نداریم.
تورانیان معتقد بود: امروز حیات و فرهنگ نشر زیر سؤال رفته، دولت فعلی هیچ راهكاری برای كاغذ ندارد، تا جایی كه قیمت كتاب چندین برابر افزایش یافته و نه ناشر قادر به انتشار كتاب است و نه مصرف‌كننده جرات تهیه‌اش را دارد.
وی با اشاره به تخصیص ارز دولتی به واردات كاغذ افزود: ما فقط در لیست بانك مركزی هستیم اما این‌قدر گرفتن ارز سخت شده كه خیلی‌ها از آن انصراف دادند. وقتی دولت اراده‌ای برای حل مشكلات ندارد حتی خود ما حاضریم بدون ارز كاغذ بیاوریم.
او بیان كرد: چطور در حوزه دفاعی و موشك‌سازی همتی والا داریم و به چنین درجه‌ای رسیده‌ایم اما در حوزه كاغذ نمی‌توانیم به سمت تولید برویم؟ امروز در حوزه نشر باید اعلام خطر كرد. چون همین الان هم خیلی از ناشران ورشكسته هستند و كار را رها خواهند كرد.
** پول مفتی به اسم یارانه ما را غافل كرده
در ادامه حجت‌الاسلام نصرالله پژمان‌فر عضو كمیسیون فرهنگی مجلس گفت: ما ظرفیت تولید كاغذ را داریم، یعنی می‌توانیم نه‌تنها نیاز كاغذ داخل بلكه صادرات را هم پوشش دهیم. اینكه خمیر كاغذ را به‌جای تولید صادر می‌كنیم ازدست‌دادن فرصت‌های نشر است.
وی افزود: تولید كاغذ باید در برنامۀ دستگاه‌ها و حتی به‌عنوان مصوبه‌ای در دستور كار مجلس قرار گیرد. گاهی پول مفتی به اسم یارانه ما را غافل كرده در حالی كه مجبوریم بر اقتصاد غیرنفتی تكیه كنیم و از این فرصت امروز جامعه استفاده كنیم و به سمت تولید برویم.
وی در عین حال تأكید كرد: نه اینكه همه چیز را در كشور تولید كنیم اما وقتی تولید توجیه اقتصادی دارد نباید از آن غفلت كرد. كاغذ از آن دست كالاهاست كه می‌توان به سمت تولیدش رفت.
پژمان‌فر اعتقاد داشت: یارانه به‌عنوان عاملی برای برون‌رفت از مشكلات نه‌تنها نتوانسته راهكاری باشد، بلكه موجب ایجاد رانت شده است و بدتر اینكه این یارانه به دست مصرف‌كننده نمی‌رسد. وقتی كالایی حاشیۀ سودش بالا باشد، همان جا هم رانتش افزایش می‌یابد.
وی با بیان اینكه دادن یارانه و ارز 4200 تومان در واردات كاغذ مشكل را حل نمی‌كند، اضافه كرد: راه‌حل مشكلات كاغذ در تولید داخل و سپردن كار به افراد كاردان است. اگر بازار رقابتی ایجاد شود، دیگر جایی برای دلالان نمی‌ماند. چون هدف این‌ها لزوماً واردكردن كاغذ نیست بلكه به دنبال استفاده از یارانه هستند.
این نمایندۀ مجلس تصریح كرد: فضای فعلی كاغذ یك تهدید برای بازار نشر است چون انگیزه‌ای برای كار نیست. دیدتان به سمت افق نجات‌بخش برود و نه موقتی. در كوتاه‌مدت هم لااقل روی نظارت متمركز شویم.
** حتی در مواد اولیۀ تولید كتاب دچار مشكل هستیم
سیدغلام‌رضا حسینی مدیرعامل پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی و از اعضای حاضر در این نشست این‌چنین گفت: من معتقدم هر اتفاقی كه در نشر رخ می‌دهد، به كاغذ برمی‌گردد. در حالی كه هم‌اكنون سهم كاغذ در تولید كتاب سهم پایینی است. ما حتی در مواد اولیۀ تولید كتاب دچار مشكل هستیم.
وی همچنین عنوان كرد: میانگین قیمت كاغذ همچنان به‌صورت تصاعدی در حال افزایش است. متعاقباً قیمت تمام‌شدۀ كتاب هم مشخص نیست و نظارتی بر آن وجود ندارد. این اثرش را بر كاهش مخاطب خواهد گذاشت با این وضعیت نمی‌توان برنامه‌ریزی بلندمدتی كرد.
وی خاطرنشان كرد: ما به‌عنوان مجمع ناشران انقلاب اسلامی، باید به دنبال سند خودكفایی تولید كاغذ باشیم و افق خودكفایی را هم نهایتاً 1404 بگذاریم، نه زمانی طولانی‌تر. حتی سبك مصرف كتاب هم داشته باشیم، نه اینكه مثل برخی مدارس جشن سوزاندن كتاب بگیریم. انتظار این است كه به این اقدامات نادرست حساسیت نشان دهیم.
فراهنگ**9211**3009
تهران-ایرنا- مدتی است بازار نشر با بحرانی به نام «كمبود كاغذ» مواجه است بحرانی كه به اعتقاد ناشران جز با خودكفایی در تولید داخلی حل نمی شود.
