بزرگان عرصه هنر و ادبیات و صاحبنظران امور تربیتی و روان شناسی كودك بر نقش سحرانگیز تئاتر تاكید دارند و از آنجا كه كودكان و نوجوانان وارثان تمدن و فرهنگ بومی خود هستند، هرگونه سرمایه گذاری و برنامه ریزی درازمدت را برای رشد ذهنی و ادراكی آنها در این مسیر، ضامن حیات و حافظ امتداد زیست فرهنگی و تكامل آن می دانند.
دوازدهمین جشنواره ملی تئاتر كودك و نوجوان از امروز 13 اسفند ماه 1397 در مشهد مقدس آغاز می شود كه همین رویداد، بهانه ای برای بررسی ظرفیت های تئاتر كودك و نوجوان در مشهد و ارائه راهكارهایی برای تقویت آثار و عنایت بیشتر مسئولان به این هنر شد.
مشهد در تئاتر كودك و نوجوان امتیازهای بیشتری نسبت به سایر نقاط كشور دارد از آن جهت كه علاوه بر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و كانون پرورش فكری و كودكان و نوجوانان كه در همه استان ها در حوزه تئاتر كودك فعالند، نهادهایی مانند بنیاد بین المللی امام رضا (ع) و موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی نیز در این حوزه خالق اثرهای نمایشی، تقویت كننده گروه های نمایشی و برگزاركننده جشنواره های مختلف هستند.
* كانون پرورش فكری؛ نقطه آغاز تئاتر كودك در ایران و خراسان رضوی
مدیركل كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان خراسان رضوی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: وجه امتیاز این نهاد نسبت به سایر مراكز فعال در بخش كودك و نوجوان این است كه كودك فضای كانون را به سایر نقاط ترجیح می دهد.
ابراهیم زره ساز افزود: كانون پرورش فكری محل شكوفایی خلاقیتها در دنیای كودكان و نوجوانان است و یكی از قالبهای اساسی فعالیت برای كودكان در این محیط هم 'تئاتر' است.
وی ادامه داد: كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان از همان ابتدای كار خود دست اندركار تولید تئاتر برای كودكان و نوجوانان بوده است به طوری كه در ایران تئاتر عروسكی را به نام كانون می شناسند و بهترین تئاترهای عروسكی از ابتدای انقلاب اسلامی تاكنون توسط كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان تولید شده است.
مدیركل كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان خراسان رضوی گفت: هنرمندان فعال و صاحب نام در حوزه تئاتر كودك و نوجوان مشهد هم در كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان خراسان رضوی گرد هم آمدند و درخواست كردند زمینه آشتی مردم با تئاتر حرفه ای كودك و نوجوان فراهم شود.
زره ساز افزود: در این راستا طرحی با همكاری استانداری، اداره كل آموزش و پرورش و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی و شهرداری مشهد تدوین شده است تا تحت عنوان 'جشنواره های فصلی اجرای تئاترهای حرفه ای كودك و نوجوان' در مشهد اجرا شود.
وی ادامه داد: در قالب این طرح، تئاترهای حرفه ای كودك و نوجوان طی سال آینده در فرهنگسراهای مشهد به صورت متمركز و در قالب جشنواره به اجرا درمی آید آثار، ارزیابی و برگزیده ها انتخاب می شوند تا به اكران عمومی درآیند.
مدیركل كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان خراسان رضوی گفت: كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان خراسان رضوی شورایی برای تئاتر كودك و نوجوان، انجمنی با محورهای نمایشنامه نویسی، تئاتر كودك، نمایش خلاقانه و كار حرفه ای دارد و برای نخستین بار پاتوق هنرمندان تئاتر كودك و نوجوان را در مشهد راه اندازی كرده است تا محفلی برای گفت و گوی هنرمندان باشد.
زره ساز افزود: براساس برنامه ریزی انجام گرفته، از سال 1398 این نوید را به مردم می دهیم كه حداقل دو تئاتر حرفه ای در بحث كودك و نوجوان و 25 تئاتر توسط كودكان مراكز این كانون و اعضای كتابخانه ها تولید و به نمایش درآید.
وی ادامه داد: مشكل اصلی تئاتر كودك و نوجوان، عدم آشتی بین مردم و تئاتر كودك است و برای حل این مشكل، فرزندان و والدین باید با همدیگر تماشاگر تئاتر كودك و نوجوان باشند.
مدیركل كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان خراسان رضوی گفت: هرچه كودكان بیشتر تئاتر ببینند، قطعا به خلاقیت و شكوفایی آنان كمك بیشتری می شود چون امروزه تعلیم و تعلم از طریق ابزار هنر پیش می رود و با استفاده از ابزار هنری می توان یادگیری كودكان و نوجوانان را سرعت داد.
زره ساز افزود: امید است در سال آینده با برقراری ارتباط بیشتر با رسانه ها بتوان فضایی را فراهم كرد كه كودكان به نحو مطلوبی تئاتر ببینند و با همكاری اداره كل آموزش و پرورش، فضایی برای تماشای تئاتر توسط دانش آموزان هم فراهم شود.
*ظرفیت بالای مشهد در تئاتر كودك
معاون هنری موسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: هم اكنون مشهد در حوزه تولید تئاتر كودك و نوجوان و نمایش عروسكی در مقایسه با سایر مراكز استانها موفقتر بوده و بیشترین جوایز را در جشنواره های ملی و بین المللی دریافت كرده است.
مهدی سیم ریز افزود: اگر جشنواره های سال گذشته مرور شود مشاهده می گردد كه مشهد جزء معدود شهرهایی در ایران بوده كه بیشترین جوایز را به دست آورده است و حتی امسال اثر برگزیده جشنواره تئاتر كودك و نوجوان در همدان كه یك جشنواره برجسته است هم مربوط به مشهد مقدس بود.
وی ادامه داد: نزدیك به 10 سال است كه مشهد به قطب حرفه ای در حوزه تئاتر كودك و نوجوان و تئاتر عروسكی تبدیل شده است در واقع دو بال اصلی تئاتر كه یك بال آن هنرمند و بال دیگر آن نهادهای فرهنگی هستند چند سالی است كه هر دو در مشهد به خوبی فعالیت می كنند.
معاون هنری موسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی گفت: اخیرا در پاتوقی كه كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان خراسان رضوی برای هنرمندان تئاتر كودك و نوجوان راه اندازی كرده است بین 250 تا 300 هنرمند در حوزه تئاتر كودك و نوجوان در مشهد شناسایی شد.
* كمبود نمایشنامه خوب و نبود حامی مالی دو معضل اصلی تئاتر كودك و نوجوان
سیم ریز كه خود نویسنده و كارگردان تئاتر در مشهد است افزود: دو معضل اساسی حوزه تئاتر كودك و نوجوان، كمبود نمایشنامه خوب یا ضعف محتوا و دیگری نبود حامی مالی برای حمایت از نمایشهای حرفه ای است.
سیم ریز افزود: ضعف نمایشنامه در تئاتر در كشور تنها به حوزه كودك و نوجوان اختصاص ندارد بلكه این ضعف در حوزه تئاتر بزرگسالان نیز مشاهده می شود.
وی ادامه داد: در شرایط كنونی امكان اجرای عمومی آثار نمایشی حرفه ای در حوزه تئاتر كودك و نوجوان مشهد به خاطرهزینه های بالای تولید بسیار كم است لذا بازیگران حرفه ای كه وارد تئاتر كودك و نوجوان می شوند هم دستمزدهای خوبی دریافت نمی كنند.
معاون موسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی گفت: نمایشهای خوبی در حوزه كودك و نوجوان در مشهد تولید می شود اما به علت هزینه های بالا نمی توانند اجرای عمومی خوبی داشته باشند و مخاطب را به صورت حداكثری جذب كنند.
سیم ریز افزود: بزرگترین مشكلی كه موجب می شود تئاتر كودك و نوجوان نتواند اجرای دائمی بر روی صحنه داشته باشد نیز همین هزینه های بالای و نبود اسپانسر و حامی مالی است.
وی ادامه داد: اگر به سمتی پیش برویم كه تئاتر كودك و نوجوان جنبه حرفه ای به معنای درآمد زایی پیدا كند و این جایگاه تثبیت شود یك پایگاه ثابت برای تئاتر كودك و نوجوان خواهیم داشت كه مانند آثار نمایشی بزرگسالان، بلیت فروشی می كند، خانواده ها از زمان و مكان نمایشها اطلاع می یابند و به مرور مجرای اقتصادی مناسبی برای تامین هزینه های گروه های حرفه ای و نمایشهای باكیفیت به وجود می آید.
او گفت: الان چند سالی است كه تئاتر كودك و نوجوان در تهران از یك پایگاه ثابت برای اطلاع رسانی و حمایت برخوردار شده و تالار هنر تهران كاملا برای مخاطبان تئاتر كودك و نوجوان شناخته شده است و گروههای نمایشی كه در این تالار اجرا می كنند درآمد خوبی به دست می آورند.
* ضعف رسانه ای تئاتر كودك
كارشناس هنری اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تئاتر كودك و نوجوان در مشهد از پیشینه خیلی خوبی برخوردار و دارای هویت و شناسنامه است.
رضا حسینی افزود: قبل از انقلاب اسلامی گروههایی فعال در عرصه تئاتر كودك و نوجوان در مشهد فعالیت داشتند و در سالهای بعد از انقلاب اسلامی نیز تئاتر كودك و نوجوان در مشهد از رشد خوبی برخوردار شد و مورد توجه هنرمندان بیشتری قرار گرفت و هنرمندان تئاتر كودك و نوجوان در مشهد بعد از انقلاب اسلامی حضور موفقی در جشنواره های داخل و خارج از كشور داشتند.
این كارشناس هنری گفت: خوشبختانه بعد از انقلاب اسلامی نیز شهرداری در زمینه تئاتر كودك و نوجوان همت گمارد و هم اینك در اكثر فرهنگسراها سالنهایی برای اجرای نمایش ایجاد شده است.
حسینی افزود: متاسفانه رسانه ها نسبت به تئاتر كودك و نوجوان بی مهری می كنند به این معنا كه نمایشهای كودك و نوجوان در فرهنگسراهای مختلف در مشهد اجرا می شود اما انعكاس خوبی در رسانه ها نمی یابد یعنی تئاتر كودك و نوجوان و نمایشهای عروسكی در مشهد حضور زنده و فعالی دارد اما رسانه ها آن طور كه باید به این هنر بها نمی دهند
* دشواری كار تئاتر كودك
كارشناس هنری اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: این نوع تئاتر هم خیلی ساده و هم خیلی سخت است چون گاه فعالان این بخش دانش و شناخت كافی نسبت به تئاتر كودك و نوجوان ندارند و از آن برای ورود به بخش تئاتر بزرگسال استفاده می كنند لذا آثارشان نقایص زیادی دارد.
حسینی افزود: تئاتر كودك و نوجوان به لحاظ تخصصی كار بسیار دشواری است و به مخاطب شناسی، روان شناسی اجتماعی و درك و شناخت از كودك و دنیای وی نیاز دارد و همه این الزامات باید در تولید یك اثر هنری لحاظ شود.
وی ادامه داد: كودكان، دنیای فانتزی و رویا گونه را دوست دارند و ساخت چنین دنیایی در قالب تئاتر دشوار است لذا باید متخصصان و دانش آموختگان حوزه كودك كه دستی در هنر نیز دارند به عرصه تئاتر كودك و نوجوان ورود كنند تا نمایش این آثار بازخورد خوبی داشته باشد.
حسینی گفت: یكی از موضوعاتی كه به تئاتر لطمه می زند تولید از مد خارج شده، گیشه پسند و آثاری است كه فقط به بخش درآمدی آن توجه شده است.
* كمبود سالن نمایش
یك كارگردان نمایش عروسكی در مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: تئاتر عروسكی در مشهد از جایگاه بسیار خوبی برخوردار است و هنرمندان برجسته، با استعداد و خلاقی در این عرصه فعالیت دارند.
سهراب خواجه نژاد افزود: فعالیت در عرصه تئاتر كودك و نوجوان با مشكلاتی همراه است نخست كمبود سالن ویژه برای نمایش تئاتر كودك و نوجوان است به طوری كه حتی كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان هم سالن استاندارد نمایش برای این رده سنی ندارد و سالنهای فرهنگسراها نیز برای برگزاری مراسم ساخته شده است.
وی ادامه داد: مشكل دوم در حوزه تئاتر كودك و نوجوان مشهد دسترسی محدود به مخاطب است یعنی فرصتهایی كه فعالان تئاتر كودك و نوجوان بتوانند مخاطبان خود را پیدا كنند بسیار محدود و دسترسی گروههای نمایشی به دانش آموزان بسیار سخت است.
این كارگردان نمایش عروسكی در مشهد گفت: روندی كه در اداره كل آموزش و پرورش طی می شود تا یك گروه تئاتر مجوز اجرا برای دانش آموزان بگیرد آن قدر طولانی و سخت است كه در بسیاری از موارد به هنگام اخذ مجوز، گروه تئاتر از هم پاشیده است.
خواجه نژاد افزود: مشكل دیگر تئاتر كودك و نوجوان این است كه بیشتر آثار فاقد تهیه كننده است و همه هزینه های آن توسط كارگردان و بازیگران تامین می شود.
این كارگردان تئاتر عروسكی گفت: چند هزار مدرسه در خراسان رضوی وجود دارد كه به صورت دائم جشنواره تئاتر برگزار می كنند و این جشنواره ها به متنهای نمایشی نیاز دارند اما ما نتوانستیم نیاز آنها را به نمایشنامه تامین كنیم زیرا از نویسندگان این عرصه حمایت نشده است.
خواجه نژاد افزود: بنگاههای اقتصادی قوی ای درخراسان رضوی وجود دارند كه می توانند از تئاتر حمایت كنند لذا اگر مسئولان راهی پیدا كنند كه بنگاههای اقتصادی را به سمت هنرمندان تئاتر سوق دهند بسیاری از مشكلات حل می شود.
خواجه نژاد ضعف آموزشی را از دیگر مشكلات تئاتر كودك و نوجوان برشمرد و گفت: با وجود اینكه هنرمندان برجسته ای در حوزه تئاتر كودك و نوجوان در مشهد فعالیت می كنند اما آموزشهای لازم را ندیده اند.
وی ادامه داد: اگر مسئولان زمینه ای فراهم كنند كه هنرمندان، آثار نمایشی سایر كشورها را از نزدیك ببینند یا گروههای نمایشی كشورهای دیگر بتوانند تئاتر خود را در مشهد اجرا كنند زمینه ارائه آموزشهای لازم به هنرمندان فراهم می شود.
1922/7489
مشهد - ایرنا - صحنه نمایش و تئاتر، كودكان را به دنیایی دیگر می برد و در رشد ذهنی و شناختی آنها چنان تاثیری می گذارد كه نقشش تا همیشه بر لوح شخصیت می نشیند.
