كارخانه‌هاي نوآوري، محل تجمع استارتاپ‌ها

به گزارش خبرنگار گروه علمي ايرنا، يكي از مهمترين برنامه‌هاي در دست اجراي پارك فناوري پرديس معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري، توسعه شعب و واحدهاي اقماري با محوريت استقرار شتاب دهنده‌هاي نوآوري و استارتاپ‌ها و در يك كلام، بازيگران اكوسيستم كارآفريني است.
ضرورت ايجاد كارخانه‌هاي نوآوري، تفاوت آنها با پارك‌ها و مراكز رشد، چگونگي ايجاد كارخانه نوآوري آزادي، برنامه پارك فناوري پرديس براي ايجاد شعب و كارخانه‌هاي نوآوري و اينكه كارخانه نوآوري قرار است چه نيازهايي از اكوسيستم استارتاپي را مرتفع كند از جمله موضوعاتي است كه در گفت‌وگوي اختصاصي با «مهدي صفاري‌نيا» رئيس پارك فناوري پرديس به جزئيات و جوانب آن پرداخته شده است.

ايرنا: ضرورت ايجاد كارخانه‌هاي نوآوري در چيست؟
صفاري نيا: كارخانه‌هاي نوآوري بازيگران جديد اكوسيستم نوآوري و كارآفريني هستند كه مفهوم جديدي را از هم‌افزايي براي فعالان زيست‌بوم نوآوري با خود به همراه مي‌آورند. كارخانه‌هاي نوآوري محل تجمع شركت‌هاي نوپا يا همان استارتاپ‌ها هستند و خدمات موردنياز و مرتبط با آنها نيز به صورت متمركز در كنار آنها فراهم مي شود. قرار است در محيط كارخانه‌ها، نوآوري بجوشد و راهكارهاي جديد به رفع مسائل موجود و آينده ارائه شود.

ايرنا: چرا اسم كارخانه براي اين مراكز انتخاب شده و چه تفاوتي با پارك‌ها و مراكز رشد دارند و چگونه ايجاد شده‌اند؟
صفاري نيا: اين نام از شكل‌گيري «استيشن اف» پاريس در جهان مطرح شد، فرانسوي‌ها فضاي قديمي ايستگاه راه‌آهن پاريس كه غيرقابل استفاده بود را با معماري مدرن و جذاب به يك فضاي استارتاپي تبديل كرده‌اند.
«Station F بزرگترين مركز براي استارتاپ‌ها (Startup Campus) محسوب مي‌شود و صدها كارآفرين در حال جابه‌جايي به داخل اين ساختمان‌هاي تازه ‌تاسيس در شهر پاريس فرانسه هستند. ايستگاه اف يا Station F، يك ايستگاه عظيم قطار بوده است كه به طور كامل بازسازي شده و حالا مجهز به هزاران ميز كار، هزاران اتاق كنفرانس و شركت‌هاي VC است. اين ساختمان كه سالها زمان صرف ساختن آن شده است، به اندازه يك برج ايفل افقي است و از نزديك هر كسي را جذب مي‌كند»
اين موضوع به سرعت به تغيير فضاهاي قديمي مثل كارخانه‌هايي كه با بزرگ شدن شهرها، در درون شهرها قرار گرفته و تعطيل و متروكه شده‌اند به فضاهاي استارتاپي و نوآوري در ساير كشورها منجر شد و اكنون شما مي‌توانيد در بسياري از شهرهاي بزرگ مثل برلين و ليسبون نمونه آنها را مشاهده كنيد.
البته نام آنها لزوما كارخانه نيست و از اسامي متنوعي ازجمله كارخانه هم استفاده مي‌كنند. اين فضاها مختص مجموعه‌هاي نوپاست و عمدتا نقش مربيگري و توانمندسازي را بخش خصوصي انجام مي‌دهد و به صورت عملي شركت‌هاي بزرگ حتي فناور در كارخانه‌ها حضور ندارند و تنها مي‌توانند دفتري براي ارتباط با استارتاپ‌ها داشته باشند و يا نهايت مركز نوآوري خود را آنجا مستقر كنند.
به نوعي مدل جديدي از پارك‌ها و مراكز رشد فناوري در درون شهرها هستند تا بتوانند فضاهاي متروكه را بازآفريني كرده و براي نيازهاي روز كشور، به خدمت گرفته شوند.

ايرنا: داستان كارخانه نوآوري آزادي از كجا شروع شد؟
صفاري نيا: پارك فناوري پرديس از ابتداي تاسيس تاكنون همواره در پي تكميل زنجيره ايده تا بازار بوده و سعي داشته طيف كاملي از بازيگران اقتصاد دانش‌بنيان؛ از افراد، تيم‌هاي استارتاپي، شركت‌هاي نوپا تا شركت‌هاي فناور توانمند در حوزه‌هاي Hi-tech را مورد حمايت خود قرار داده و در راستاي تقويت و توسعه تكنولوژي و همچنين بازار كمك كند.
لذا با توجه به تقاضاي مجموعه‌هاي مختلف براي ايجاد شعب خود در تهران و خلاءهايي كه در اين خصوص براي اكوسيستم استارتاپي در محل خود پارك وجود داشت، تصميم گرفته شد كه حمايت از استارتاپ‌ها و شتابدهنده‌هاي كسب‌وكار و شتابدهنده‌هاي نوآوري را به دليل ملاحظاتي كه دارند، در محل فضاهاي متمركزي در شهر تهران و با عنوان شعب پارك انجام دهد. از جمله نيازهاي اين حوزه، نزديكي به دانشگاه‌ها و مراكز آموزشي است كه با نزديكي اين نقاط تجمع به شبكه دانشگاهي، مي‌توان آن را مرتفع كرد.
مطالعات مكان‌يابي و مقدماتي ايجاد كارخانه نوآوري آزادي هم با مشاركت پارك پرديس با يكي از شركت‌هاي عضو پارك به نام هم آوا از سه سال پيش شروع شد و مجموعه‌اي كه امسال به صورت رسمي فعال شده، حاصل تلاش و همكاري دولت و بخش خصوصي است كه در آينده بسيار نزديك به صورت كامل به ثمر خواهد نشست.

ايرنا: مراكز اصلي كه هم اكنون در كارخانه نوآوري آزادي حضور دارند، شامل چه بخش‌هايي است؟
صفاري نيا: ما در كارخانه نوآوري آزادي 8 بازيگر اصلي داريم كه شامل شركت «هم آوا» كه محصول شتاب دهنده‌هاي شزان، آواتك و آواگيم است و داراي يك فضا كار اشتراكي به نام زاويه است و در حوزه‌هاي عمدتا فناوري اطلاعات و ارتباطات فعال هستند.
ضمن اينكه شتابدهنده كارا در حوزه سلامت الكترونيك فعال است و شتابدهنده فارمد در حوزه فناوري‌هاي دارورساني، مركز نوآوري سرآمد در حوزه فناوري‌هاي مالي و بيمه‌اي، مركز نوآوري ديجي‌كالا در حوزه فناوري هوش مصنوعي و لجستيك، مركز نوآوري علي بابا در حوزه نوآوري‌هاي گردشگري، مركز نوآوري ديبا در حوزه نوآوري‌هاي معماري و شهري و مركز نوآوري توليد محتوا نيز در حوزه نوآوري‌هاي محتوا فعال خواهند شد.

ايرنا: آيا امكان توسعه مدل كارخانه‌هاي نوآوري در ساير نقاط نيز وجود دارد؟
صفاري نيا: عملاً كارخانه نوآوري آزادي نمونه و الگويي را براي ايجاد كارخانه‌هاي نوآوري براي كشور ارائه داده است. ما بازديدهاي زيادي را از مراكز مختلف در كشور از كارخانه ميزباني كرده‌ايم. هم اكنون بسياري از استان‌ها از اين الگو براي فعال كردن كارخانه‌هاي نوآوري استفاده كرده‌اند و به نظر مي‌رسد سال آينده ما شاهد تعدادي كارخانه نوآوري در شهرهاي بزرگ كشور باشيم.
اكنون نيز در كنار برخي دانشگاه‌ها نمونه‌هاي مشابهي در ابعاد كوچك راه‌اندازي شده است. هدف ما توليت كارخانه‌هاي نوآوري در كشور نيست و تنها ما تلاش مي‌كنيم نمونه و الگوي موفقي را ايجاد كنيم كه بتواند در ساير نقاط تكرار شود. فقط بايد توجه داشت كه كارخانه‌هاي نوآوري يك مراكز تحقيقاتي و فناوري دولتي نيستند و نقش شركت‌هاي نوپا و مراكز نوآوري شركت‌هاي خصوصي در آنها پررنگ است.

ايرنا: برنامه پارك فناوري پرديس براي ايجاد شعب و كارخانه‌هاي نوآوري چيست؟
صفاري نيا: ايجاد شعب پارك، يك تصميم داخلي خود پارك بوده و برحسب نياز شكل گرفته است. البته پشتوانه قانوني نيز وجود دارد و آيين‌نامه‌اي تحت همين نام در سال 1390 به تصويب هيأت امناي پارك رسيده است. متقاضي اول شعبه پارك، دانشگاه صنعتي شريف بود كه به نتيجه نرسيد و ما موضوع شعب را از اولويت خود چند سالي خارج كرديم تا به يك مدل مناسب برسيم.
با تصويب برنامه شبكه نوآوري تهران در هيأت امناي پارك در امسال، برنامه ايجاد شعب پارك اصلاح شد و ما در قالب شعب پارك عمدتا به شركت‌هاي نوپا و استارتاپي مي‌پردازيم. در ايجاد شعب، تلاش بر اين است كه محوريت موضوع بر عهده بخش خصوصي حائز صلاحيت قرار گيرد و از تعريف نقش‌هاي تخصصي كسب‌وكار براي دولت پرهيز شود؛ چرا كه معتقديم عرصه نوآوري و كسب‌وكارهاي مبتني بر آن، بايد توسط متوليان خود اداره و مديريت شود و نقش دولت مي‌بايست تسهيل‌گري، حمايتي و نظارتي باشد.
دراين شرايط، پارك از هرگونه تلاشي براي تسري مزايا و حمايت‌ها به اين اكوسيستم فروگذار نخواهد كرد. اكنون ما دو شعبه مصوب داريم كه شامل كارخانه نوآوري آزادي و كارخانه نوآوري «هايوي» در ميدان نوبنياد است كه مدل اين كارخانه كمي متفاوت از كارخانه آزادي است و به تيم‌ها اهميت بيشتري داده شده است. كارخانه نوآوري هايوي نيز با همكاري مجموعه تيوان راه‌اندازي آزمايشي شده و سال آينده به بهره‌برداري كامل مي‌رسد.

ايرنا: نقش شعب پارك را در تقويت اكوسيستم كارآفريني و نوآوري چگونه و به چه ميزان موثر مي‌دانيد؟
صفاري نيا: مسلماً با ايجاد و توسعه شعب كه كانون‌هاي تمركز و حضور صاحبان ايده و استارتاپ‌ها و ساير بازيگران اين عرصه هستند، نقش و مسئوليت پارك در اين زيست‌بوم هم پر رنگ‌تر شده و اين زنجيره كامل‌تر خواهد شد. چرا كه پارك صاحب يك شبكه وسيع‌تر از بازيگران عرصه اقتصاد دانش‌بنيان خواهد شد و نقش تأثيرگذاري در اين ميان خواهد داشت.
ما تلاش داريم كه با ايجاد ناحيه نوآوري پرديس، اين زنجيره را هر چه بيشتر كامل كنيم و تأثيرات مثبت اين ناحيه را در توسعه اقتصادي كشور شاهد باشيم. ما در كارخانه‌هاي نوآوري تحت پوشش، تمامي فرآيندهاي شتابدهي را توسط شتابدهنده‌هاي نوآوري حوزه‌هاي مختلف و مراكز شكل‌گيري خواهيم داشت و درصدد ايجاد محيطي پويا و كارآمد هستيم.
هدف ما در نهايت تبديل شدن ايران به قطب نوآوري و استارتاپ‌ها در منطقه است و فضاهايي همچون كارخانه‌هاي نوآوري كه امكانات و بازيگران استارتاپي را از پراكنده‌كاري خارج و متمركز و باعث رونق و نشاط و انگيزه جوانان براي ورود به عرصه كارآفريني مي‌شوند. به نظر ما اكوسيستم كارآفريني ايران محل مناسبي براي فعاليت كارآفرينان و نخبگان كشورهاي اطراف نيز مي‌تواند باشد و ما در پارك فناوري پرديس آمادگي داريم به اينگونه افراد نيز امكانات بدهيم.

ايرنا: كارخانه نوآوري چه نيازهايي از اكوسيستم استارتاپي را مرتفع خواهد كرد؟
صفاري نيا: فضاي كاري مناسب، خدمات حرفه‌هاي كسب‌وكار، زيرساخت‌هاي فني مطمئن، راهنمايي و مربيان مجرب، نيروي انساني موردنياز و تداوم هم‌افزايي و يادگيري پس از دوره شتاب‌دهي در يك مكان جغرافيايي متمركز، كاركرد اصلي كارخانه‌هاي نوآوري است.
به غير از خدمات تخصصي و آموزشي و حضور سرمايه‌گذاران، فرشتگان كسب‌وكار و مربيان، ايجاد رستوران، كافه، فضاهاي استراحت و سرگرمي، امكانات زيرساختي، امكان شبكه‌سازي و مجاورت با سرمايه‌گذاران، فرشتگان كسب‌وكار، صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري خطرپذير، فرصت‌هاي تبليغاتي و برندينگ و خدمات رفاهي و بيمه‌اي از جمله اين موارد است. دسترسي مناسب به محل كارخانه‌ها از جمله در آزادي و هايوي نيز از جمله نيازهاي مهمي است كه در كارخانه نوآوري وجود دارد.

ايرنا: چه حمايت‌ها و مزايايي را براي استارتاپ‌هاي مستقر در شعب پارك در نظر گرفته‌ايد؟
صفاري نيا: با توجه به سياست‌گذاري‌هاي انجام گرفته، درصدد تسري پاره‌اي از مزاياي قانوني پارك به شعب نيز هستيم كه پس از پيگيري و تحقق، اطلاع‌رساني خواهد شد. البته تمركز مزايا صرفاً براي شركت‌هاي نوپا و نهايت مجموعه‌هاي توانمندساز آنها همچون شتاب دهنده‌ها خواهد بود.

ايرنا: پيش‌نيازهاي راه‌اندازي مراكز نوآوري مشابه براي اينكه به عنوان شعبه‌هاي پارك فناوري پرديس فعاليت كنند، چيست؟
صفاري نيا: وجود يك متقاضي بخش خصوصي با برنامه كاري (BP) قوي و حساب شده، از پيش‌نيازهاي اصلي اين موضوع است. تأمين فضاي كاري با حداقل متراژ 3 هزار مترمربع به مدت حداقل 5 سال و امكانات و زيرساخت‌هاي مناسب و همچنين دسترسي به شبكه حمل‌ونقل عمومي نيز از ديگر موارد مهم در تحقق اين قضيه است.

ايرنا: با توجه به رويكرد كنوني معاونت علمي و شرايط كشور، آينده اكوسيستم استارتاپي را چگونه پيش‌بيني مي‌كنيد؟
صفاري نيا: در سال‌هاي اخير، شاهد حمايت‌هاي گسترده و همه جانبه معاونت علمي و فناوري از شركت‌هاي دانش‌بنيان و همچنين بازيگران عرصه نوآوري كشور از قبيل شتاب دهنده‌ها و استارتاپ‌ها بوده‌ايم و به طور حتم تداوم اين رويكرد و حتي تقويت آن، مي‌تواند تأثير بسزايي در تغيير مسير از اقتصاد نفتي به سوي اقتصاد دانش‌بنيان داشته باشد.
كما اينكه عملكرد فعلي شركت‌هاي دانش‌بنيان كشور نيز مؤيد آغاز تغيير اين سمت‌وسو است. ان شاءالله با اين رويكرد، حضور و فعاليت شركت‌هاي دانش‌بنيان و استارتاپ‌هاي ايراني را در خارج از كشور شاهد باشيم و آنها جايگاه مناسبي در توسعه اقتصادي كشور داشته باشند.
ما در چند سال اخير با حمايت همه جانبه دكتر «سورنا ستاري» معاون علمي و فناوري رئيس جمهوري توانسته‌ايم دو بازيگر جديد را به اكوسيستم كارآفريني كشور اضافه كنيم كه اولي شتاب دهنده‌هاي نوآوري بودند و هم اكنون به حدود 30 شتاب دهنده افزايش يافته، ضمن اينكه آنها تا سه سال آينده متعهد به سرمايه‌گذاري 210 ميليارد تومان با خروجي 950 استارتاپ هستند و كارخانه‌هاي نوآوري فضاي كاري مناسبي براي شتابدهنده‌ها و مراكز شكل‌گيري مهيا مي‌كنند.

ايرنا: چه توصيه‌اي براي دانشجويان و فارغ‌التحصيلان دانشگاه به عنوان بدنه اصلي جوياي كار جامعه داريد؟
صفاري نيا: معتقدم تفكر كارآفريني بايد در اذهان دانشجويان و فارغ‌التحصيلان نهادينه شود و خودباوري و اتكا به دانش و مهارت‌هاي نرم (soft skills) خود به جايي برسد كه نياز به اشتغال‌زايي توسط دولت به عنوان يك دغدغه بزرگ و غيرقابل حل، كم‌رنگ شود.
يك دانشجوي كارآفرين مي‌تواند هم كسب و كاري براي خود راه‌اندازي كند و هم باعث اشتغال شمار زيادي از جوانان و بدنه جوياي كار در جامعه شود. مثال اين موضوع را در كسب‌وكارهاي جديد راه افتاده در كشور در چند سال اخير شاهد هستيم كه مي‌تواند با تلاش و كوشش تكرار شود و البته بسيار نيز جاي كار دارد و فرصت‌هاي بديعي وجود دارد كه بايد توسط اين بدنه كشف شود.
به گزارش ايرنا، پارك فناوري پرديس به عنوان مهم‌ترين و بزرگترين پارك فناوري كشور، با مجوز شوراي گسترش آموزش عالي در سال 1384 در زيرمجموعه نهاد رياست‌جمهوري و با همكاري تعدادي از دانشگاه‌ها و مراكز مهم علمي- پژوهشي كشور در جهت تجاري‌سازي دستاوردهاي فناورانه و ايجاد بستر مناسب براي رشد فناوري و توسعه بازار شركت‌هاي دانش بنيان تاسيس شده و هم اكنون به‌عنوان يكي از سازمان‌هاي زيرمجموعه معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري فعاليت مي‌كند.
علمي * 1836 * 1055