قابلیت اجرا و تحول آفرینی دو خصوصیت مهم الگوی پیشرفت

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایرنا به نقل از مركز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت نشست مشترك مجمع وزیران ادوار با اعضای شورای عالی ، روسای اندیشكده ها و مدیران مركز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در مركز الگوی اسلامی –ایرانی پیشرفت برگزار شد.
این نشست در پی فراخوان متفكّران ، استادان و صاحب‌نظران از سوی رهبر انقلاب برای تكمیل و ارتقای الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت و به منظور بررسی قابلیت اجرا و تحول‌آفرینی الگو صورت گرفت.
صادق واعظ زاده، ضمن ابراز خرسندی از حضور وزرای 4 دهه كشور در جمع اعضای شورای عالی ، روسای اندیشكده ها و مدیران مركز، روند تهیه و تدوین الگو كه حاصل تلاش نظام‌مند چند هزار تن از صاحب‌نظران، استادان دانشگاهی و حوزوی و نخبگان جوان طی 7 سال گذشته است را تشریح كرد.
واعظ زاده در ابتدا پیشرفت را تحول انسانی و اجتماعی مطلوب عنوان و تاكید كرد: برای پیشرفت واقعی می بایست تغییرات شتابدار و هدفمندی در سطح اجتماع رخ دهد. سرعت و كیفیت این تحولات را می‌توان با تحولات معمول جامعه در گذشته سنجید و یا آن را با تحولات در جوامعی كه كم ‌وبیش به نوعی پیشرفت‌ دست‌یافته اند مقایسه كرد. مسلماً این تحولات مهم و فزاینده فقط با بیان آمال و آرزوها و گفت‌وگو انجام نخواهد شد. بلكه مستلزم عمل و تلاش اجتماعی است و این تلاش حتماً باید مدبرانه باشد و تدابیر آن مدون و مستند شده باشد. از این رو الگوی پیشرفت به عنوان راهنمای عمل اجتماعی ضروری است.
در ایران بسیاری از اسناد پیش‌ازاین تهیه‌شده ولی به‌درستی محقق نشده‌اند و بعضاً همانند سند چشم‌انداز بیست‌ساله به صورت حداقلی به اجرا درآمده‌اند. این‌ها تجربیاتی هستند كه باید از آن‌ها استفاده كنیم تا برنامه‌های آینده و به‌خصوص الگوی پیشرفت به‌صورتی طراحی شود كه به عمل درآید و اجرایی شود.
رئیس مركز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت افزود: می بایست در اسناد بالادستی و برنامه‌های جاری كشور انسجامی ایجاد شود. از جمله حدود 1200 بند سیاست‌های كلی نظام به‌صورت یك كل هماهنگ و منسجم و بدون تناقض‌ تنقیح و باز تدوین شود. این امر احتیاج به مجموعه‌ای به‌عنوان مبنا دارد و این مجموعه ممكن است سند الگوی پیشرفت باشد. در حال حاضر كه فرصت برای تكمیل و اصلاح سند الگو وجود دارد، باید از تجارب مدیران عالی رتبه همچون حاضران در این نشست استفاده شود.
واعظ زاده در ادامه، عملیاتی و تحول آفرین بودن الگو را از مهمترین مسائل پیش روی این سند دانست و گفت: اسناد برنامه‌ ای دارای مشكلاتی هستند و به‌درستی اجرانشده‌اند. برخی پیش‌بینی می‌كنند كه حدود 40 درصد برنامه‌های توسعه پنج‌ساله كشور به اجرا درآمده است. اسناد برنامه‌ای كشور در مرحله تهیه و اجرا آسیب‌شناسی شده و سعی شده است در طراحی الگونتایج این آسیب‌شناسی عبرت گرفته شود تا مجدداً به دام این آسیب‌ها نیفتیم.
وی افزود: نكته بعدی این است كه این سند ضمن اینكه آرمانی است و با اعتقادات و آمال و آرزوهای ملت ما پیوند خورده است، باید مسائل اساسی كشور را حل كند. مطالعه گسترده‌ای در این رابطه صورت گرفت و از حدود 100 نفر از متخصصان برجسته‌ كشور در رشته‌های مختلف با یك روش علمی نظرخواهی شد و در نتیجه حدود 80 مسئله مهم كشور شناسایی شد و بعد در جمع‌های متعددی روابط علت و معلولی این مسائل مشخص‌شده و مسائلی كه علت‌العلل هستند در 12 مورد تشخیص داده شد. قرار شد در الگو در درجه اول به این مسائل اساسی و در درجه بعد به مجموعه مسائل مهم ایران پرداخته‌شده و به آن‌ها پاسخ داده شود.
واعظ زاده تاكید كرد: راه حل این مسائل و حركت در مسیر پیشرفت كشور باید با توجه به توانایی‌های كشور باشد. درواقع نمی‌توان فقط آرزوها و آمال را شماره و فهرست كنیم و انتظار داشته باشیم كه به آن‌ها نایل شویم. لذا مطالعه‌ای در مورد قابلیت‌های ماندگار ملی انجام شد و قابلیت‌هایی كه با سرزمین،فرهنگ و معنویت ما پیوند دارد، به‌طور مشروح بررسی شد. برای نمونه جمعیت گسترده، موقعیت ارتباطی منطقه‌ای كه تا حدود زیادی منحصربه‌فرد است و منابع طبیعی كشور و اعتقادات دینی و سابقه فرهنگی و تمدنی مردم ایران محاسبه، مطالعه و تشریح شد. شكوفا شدن این قابلیت‌ها كه غالباً مغفول مانده‌اند یا در حد مطلوبی به فعلیت نرسیده‌اند، در الگو مورد توجه قرارگرفته است.
وی در ادامه گفت: این سند باید صریح باشد و تدابیر مهمی برای عمل و اقدام ارائه كند و به ذكر آرمان‌ها و هدف‌ها منحصر نشود. این سند نباید وارد جزئیات شود و حتی برای برنامه‌هایی كه دولت‌ها و مجالس تهیه می كنند محدودیت ایجاد كند. قرار نیست این سند عاملی برای اخلال در كار سایر سطوح كشور باشد و باید در یك سطح عالی ارائه ‌شود و درعین‌حال نباید كلیات بدیهی را ذكر كند. این سند باید اقدامات اساسی وعملیاتی را مشخص كند. ازاین‌جهت فصل آخر الگو به تدابیر اختصاص پیدا كرده است .
واعظ زاده با اشاره به ضرورت تحول آفرینی الگو گفت: این الگو باید به‌گونه‌ای عمل كند كه اقدام جدیدی را كلید زده و نوآوری داشته باشد. این مسئله از ابتدا موردنظر بود، براین اساس نوآوری علمی و نوآوری معطوف به قابلیت‌ها و توانایی‌های كشور و تجارب ملی و بین‌المللی مطالعه شد. تجربه تعدادی از كشورهایی كه در این حوزه موفق بودند بررسی‌ و در عین حال سعی شد از همه ظرفیت‌های كشور ازجمله دانشگاه‌ها، حوزه‌ها، شخصیت‌های راهبردی، كارشناسان برجسته و غیره استفاده شود. بنابراین این مركز طراح الگو نیست.بلكه مركزی است كه كمك می‌كند مجموعه‌ای از متفكران، محققان ، شخصیت‌های سیاست‌گذار و راهبردی كشور دورهم جمع شوند تا چنین كاری انجام گیرد.
« این موضوع تا حدود زیادی یك امر جدید محسوب می‌شود. سعی شد قبل از اینكه الگو به مرحله ابلاغ و اجرا برسد، گفتمانی شروع شود كه غیر از تضمین حقوق برای اجرای سند، یك تضمین گفتمانی هم در بین نخبگان و جوانان به وجود آورد. تلاش شد تا همكاری‌های علمی و راهبردی در كنار هم جلو رفته و از همه ظرفیت‌ها بهره‌برداری شود. «
رییس مركز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: به‌غیراز مواردی كه در اسناد قبلی وجود داشته و لازم است كه مجدداً بر آن‌ها تأكید شود در الگو حدود 20 هدف یا تدبیر جدید و تحول آفرین وجود دارد كه یا اصولاً پیش‌ازاین در اسناد كشور به آن‌ها اشاره‌ای نشده یا روی آن‌ها تأكید نشده است كه در اینجا به تعدادی از آن ها بطور خلاصه اشاره می شود. اولین مورد، اقتصاد مبتنی بر معنویت است. متخصصان در اندیشكده معنویت، تعبیر جدیدی از معنویت بر مبنای معارف اسلامی به دست داده اند كه به پیشرفت مادی و رشد اقتصادی كمك می‌كند .
وی ادامه داد: نوآوری دیگر در حوزه سیاسی است كه مقرر ‌شده است جمهوری اسلامی علاوه بر اینكه مبتنی بر آرای عمومی ولایت‌فقیه است باید با بهره‌مندی نظام‌مند از مشورت نخبگانی اداره شود. این كاری است كه برخی كشورهای صنعتی به‌نوعی انجام می‌دهند، یعنی حلقه‌های دانشگاهی و اندیشكده‌ها با نظام اجرایی و برنامه‌ریزی و سیاستگذاری كشور نوعی پیوند و همكاری دارند. اینكه مشورت نظام‌مند نخبگانی؛ چگونه در كشور بنحو بومی اجرایی شود نیازمند مطالعه مفصل است و احتیاج به برنامه‌ریزی دارد. پیوند مستمر بین دانشگاه‌ها و حوزه‌ها و نظام، به واسطه این مشورت تامین خواهد شد. نكته جدید دیگر در الگو تأكید بر تولید علمی اصیل در كشور است كه به معنای این است كه در پژوهش ها نه تنها راه حل های علمی جدید باشند، بلكه سؤالات و مسائلی كه پاسخ و راه حل آن‌ها كشف و ابداع می‌شود نیز جدید باشد.
واعظ زاده توجه به نو شدن توانمندی های سنتی را یكی دیگر از تدابیر جدید الگو ذكر كرد و گفت: ما امروز افسوس می خوریم كه مهارت های حرفه ای كه حاصل تمدن گذشته ایران است از بین رفته یا در حال نابودی است. در حوزه‌هایی مانند معماری، كشاورزی و انرژی های تجدید پذیر، فنون سنتی مختلفی وجود داشته كه در حال فراموش شدن هستند. این‌ها باید با كمك پژوهش نو شده و به‌صورت جدید و متناسب با مقتضیات زندگی امروز و در تلفیق با دستاوردهای نوین، به فناوری های صنعتی كه مستعد تولید انبوه هستند، تبدیل شوند.
وی افزود: احیای بازارهای تولیدی تخصصی یكی دیگر از تدابیر تحولی الگو است. بازارهای امروزی ما فقط بازارهای تجاری هستند درحالی‌كه تا زمانی نه چندان دور، بازارهای ما تولیدی-تجاری بودند. در حال حاضر مراكزی كه در دنیا ابداع شده اند مانند پارك علم و فناوری و شهرك صنعتی و مركز خرید را تقلید كرده ایم اما از سنت های خودمان كه قابلیت احیا دارند غفلت كرده ایم . بازار های تولیدی ما مثل بازار كفاشها، بازار مسگرها بازار های تولیدی – تجاری بودند و حتی بازار قالی فروشان كه به ظاهر تجاری بود با تولید كنندگان ارتباط مستقیم داشت. بازارهای تولیدی باید مطابق مقتضیات زندگی جدید و در موضوعات جدید احیا شود و دایر گردد: مثل آنچه كه بعضاً در كشور هست مانند موردی كه در خصوص گل و گیاه در شهر محلات وجود دارد.
از دیگر نوآوری های مطرح در الگو، سامانه اطلاعاتی واحدی است كه مقرر شده در كشور طراحی و ایجاد شود تا مالیات ستانی و تأمین اجتماعی و تخصیص منابع را هماهنگ كند. در غیاب این سامانه یكپارچه ممكن است افراد و مؤسساتی از یك طرف مالیات نپردازند اما تسهیلات تجاری و تولیدی دریافت كنند. این دو موضوع با یكدیگر تناسبی ندارند. كسی باید تسهیلات كلان بگیرد كه مالیات كلان پرداخت كرده باشد و ثابت شده باشد كه صلاحیت دریافت تسهیلات را دارد.
واعظ زاده در ادامه به بازنگری در ضوابط مدیران كشور در الگو اشاره كرد و افزود از ابتدای انقلاب تا امروز گفته می‌شود كه ما باید در معیشت از امیرالمومنین (ع) تبعیت كنیم و البته خود حضرت فرموده اند نمی‌توانید مثل من زندگی كنید. از آن طرف حد كفافی كه در فرهنگ ما برای معیشت ذكر شده، و قابل عمل و تبعیت است برای مسئولان الزامی نشده است. این حد كفاف به همراه اقتصاد بر پایه معنویت یعنی تولید حداكثری، یعنی هر چقدر می‌توانید ثروت تولید كنید و حتی مالك ثروت شوید اما در معیشت و مصرف شخصی میانه روی پیشه كنید و از زیاده روی و اسراف و تجمل بپرهیزید و ثروت خود را در راه پیشرفت جامعه بكار گیرید. حد كفاف از نظر علمی تعریف شده و ویژگی های آن در بعضی پژوهش ها در شرایط امروز مشخص ‌شده است. در الگو، معیشت در حد كفاف به عنوان شرط پذیرفتن مسؤلیت در جمهوری اسلامی تعیین شده است.
از دیگر تدابیر تحول آفرین الگو آن است كه حداكثر یك درصد جمعیت كشور حقوق بگیر دولت باشند. در بعضی كشورهای پرجمعیت تر از ایران با همین حدود كاركنان دولتی كشور خود را اداره می كنند در حالی كه امروز بخش اعظم بودجه كشور در ایران صرف اداره دولت می شود.
واعظ زاده در بخش دیگری از سخنان خود عنوان كرد: می دانیم كه به صرف تدوین و ابلاغ الگو تحولی در كشور صورت نمی‌گیرد. بلكه باید عوامل انگیزشی و شتابدهند در جامعه فعال شوند. گاهی گفته می‌شود كه باید تحولی اساسی در ساختار نظام انجام شود تا پیشرفت كشور شتاب بگیرد. از طرف دیگر می دانیم كه ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران در قانون اساسی بنحو مناسبی طراحی شده است. بنابراین اداره نظام با همین شاكله قانونی به شرط تحقق مشورت نظام مند نخبگانی ممكن است یك عامل انگیزشی و شتابدهند باشد.
رییس مركز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به نیاز پیشرفت به منابع عظیم اشاره و عنوان كرد: در الگو به كشف منابع جدید توجه شده است. كشور قابلیت های زیادی ازجمله شامل نیروی انسانی دارد كه نسبتاً پیشرفته است و البته مشكل كیفیت و تناسب با بازار هم دارد. ذخائر طبیعی كشور نیز بسیار غنی است و موقعیت جغرافیایی ایران كم نظیر است. این‌ها همه قابلیت های مهم كشور هستند.
وی افزود: از سوی دیگر، فعال شدن این قابلیت ها نیازمند منابع عظیمی است كه امروز در دست نیست. مثلا در الگو مقرر شده است كه ظرف 15 سال خام‌فروشی متوقف شود. این تدبیر خود نیازمند منابع زیادی است. بخصوص كه ما امروز برای استخراج نفت گاهی با كمبود منابع مواجه می شویم. اگر بخواهیم صادرات نفت خام را كم كرده و آنرا در یك زنجیره پیش رونده فرآورده، به تولید ارزش افزوده تبدیل كنیم، نیازمند منابع جدید هستیم. این منابع كجا هستند؟ توسعه اخیر كشور چین بر منابع خارجی سوار شد و هزاران میلیارد دلار را جذب كرد. توسعه اروپا با منابع حاصل از استعمار انجام شد و منابع عظیمی از آسیا و آفریقا و آمریكای جنوبی به اروپا سراریز شد. در خصوص ایران وضعیت متفاوت است. منابع معنوی ایران بسیار عظیم است. اما منابع مادی پیشرفت ایران چگونه باید تأمین شود تا قابلیت های خفته كشور را فعال كند؟ در الگو به كشف منابع جدید اشاره شده است. این موضوع را باید مورد مطالعه قرار داد و به مصادیق آن پرداخت.
وی افزود: آغاز حركت تحولی و شتاب گرفتن تحولات مطلوب در ایران به عنوان مرحله اولیه پیشرفت بسیار مهم است. همانطور كه در مباحث الگو ذكر شده می بایست یك حركت شتابان شكل بگیرد و منابع و امكانات بسیج شوند تا كشور وارد مسیر پیشرفت سریع شود. اما آیا مردم ما بلافاصله پس از ابلاغ سند الگو، به یكباره پر تلاش تر و خلاق تر خواهند شد؟ آیا مدیران كشور مدبرتر خواهند شد؟ چگونه سرعت تحولات مثبت افزایش خواهد یافت و شتاب خواهد گرفت.
واعظ زاده در پایان سخنان افزود: به هر حال طراحی این حركت تحول آفرین بزرگ به سادگی میسر نخواهد شد و امیدواریم از گنجینه تجارب و اندیشه مدیران كشور در این جمع برای این منظور كمك بگیریم.
نشست مشترك مجمع وزیران ادوار با اعضای شورای عالی ، روسای اندیشكده ها و مدیران مركز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در زمانی برگزار شد كه تلاش نظام‌مند چند هزار تن از صاحب‌نظران و استادان دانشگاهی و حوزوی و جوانان برای طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پس از 7 سال و همزمان چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران به نتیجه رسیده و سند الگوی پیشرفت تهیه شده است. این سند اهم مبانی پیشرفت را تدوین كرده و افق كشور را در پنج دهه آینده ترسیم نموده و تدابیر مؤثری برای نیل به آن را طراحی كرده است.

**9487**1601**