به گزارش ايرنا پرنده نگري شاخه اي از بوم گردي يا اكوتوريسم و از محبوب ترين انواع «گردشگري با هدف خاص» محسوب مي شود كه علاقه مندان زيادي در كشورهاي مختلف جهان دارد به طوري كه تنها در كشور انگليس بيش از 300 هزار پرنده نگر حرفه اي وجود دارد.
بر خلاف ديگر شاخه هاي طبيعت گردي مانند كوهنوردي، افرادي با توانايي هاي كمتر فيزيكي و بدني نيز مي توانند به سادگي در برنامه هاي پرنده نگري شركت كرده و جريان زندگي در طبيعت را از نزديك لمس كنند.
همان طور كه از نام اين شاخه از گردشگري پيداست، پرنده نگري به شيوه اي از گردشگري اطلاق مي شود كه گردشگر براي مشاهده گونه هاي مختلف پرندگان عازم سفر مي شود؛ در اين سفر ممكن است برخي به شكل حرفه اي پرنده نگري را دنبال كنند و عده اي تنها علاقه مند به مشاهده پرندگان باشند.
اين نوع تفريح بسيار جذاب تنها با رفتن به دامان طبيعت و به ويژه حاشيه تالاب ها با تماشاي انواع پرندگان زيبا ميسر شده و چند سالي است در كشور ما نيز طرفداراني پيدا كرده و به تدريج نيز در حال افزايش است.
رفتن به طبيعت و تماشاي پرندگان زيبا تفريحي است كه ده‌ها سال پيش در بين مردم دنيا رواج يافت و علاقه مندان فارغ از نوع شغل يا تخصص با شوق و ذوق وافر به اين تفريح سالم مي‌پردازند.
برخلاف تصور عامه مردم براي پرنده نگري لازم نيست پرنده شناس باشيد، علاقه مندي به طبيعت كافي است؛ كما اينكه زيبايي و رنگارنگي پرهاي يك «سهره» يا زيبايي آواز يك «توكا» هر بيننده يا شنونده‌اي را تحت تاثير قرار مي‌دهد.
آرامش و لذت پرنده نگري به حدي است كه بسياري از روانشناسان آن را راه حلي براي آرامش فكري و تقويت روحيه افراد مي‌دانند؛ توريست پرنده نگر نسبت به بقيه گردشگران به زيرساخت هاي گردشگري چندان اهميت نمي دهد و آنان بيشتر اوقات خود را در دل طبيعت مي گذرانند و موضوع هتل، حمل و نقل و رستوران خيلي برايشان جذاب نيست؛ آنان تنها به يك راهنماي كاربلد نياز دارند.
اقليم كشورمان به خودي خود داراي تالاب هاي بسياري است كه پرندگان مهاجر را به سمت خود مي كشاند و با اين حال مورد بي مهري قرار مي گيرد؛ اين در حالي است كه كشوري همچون امارات متحده عربي به دنبال پرورش جنگل هاي «حرا» براي جذب پرندگان مهاجر است تا از اين طريق توريست جذب كند.
پرنده نگري در آذربايجان غربي و حتي كشورمان هنوز در ميان مردم و گردشگران چندان شناخته شده نيست و تنها توانسته است گروه خاصي از گردشگران با سلايق تقريبا خاص را به سوي خود جذب كند.
اندكي توجه و سرمايه گذاري در آن مي تواند اين شاخه از گردشگري را به يك بخش پردرآمد براي صنعت گردشگري در كشور مبدل كند؛ صنعتي كه تاكنون ناشناخته باقي مانده است.
براساس آمارهاي ارايه شده هر اكوتوريست مي تواند به طور ميانگين هزار تا هزار و 500 دلار درآمد ارزي براي كشور به ارمغان آورد.
** ملزومات پرنده نگري
پرنده نگري فعاليتي بسيار مفرح است كه هر علاقه مندي به راحتي مي تواند به آن بپردازد و براي آن احتياج به لوازم و تجهيزات خاصي نيست و خوشبختانه لوازم آن شامل يك تلسكوپ يا دوربين چشمي در كشور ما به راحتي در دسترس است.
وجود يك كتاب راهنماي پرندگان و يك جلد دفترچه براي ثبت مشاهده ها از ديگر ملزومات پرنده نگري است؛ يك دست لباس همرنگ با محيط مورد بازديد شانس ديدن پرندگان را افزايش مي دهد؛ ضمن آنكه وجود كلاه آفتابگير كه گردشگر مجبور خواهد شد ساعت ها يا دقايقي را زير آفتاب به تماشاي پرندگان بپردازد نيز برايش مفيد خواهد بود و وجود يك دوربين عكاسي نيز ممكن است براي ثبت مشاهده پرندگان نادر و در خطر انقراض بسيار مفيد باشد.
** بهترين فصل براي پرنده نگري
فصل بهار و پاييز بهترين زمان براي مشاهده پرندگان به شمار مي رود البته در فصل پاييز شمار پرندگان افزايش پيدا مي كند و پرندگان جوان به گروه هاي قديمي مي پيوندند؛ ضمن آنكه پرندگان مهاجر نيز از راه مي رسند و مي توان انواع پرندگان را مشاهده كرد.
فصل بهار نيز به دليل آغاز زمان زادآوري و جوجه آوري پرندگان در تالاب ها از اهميت زيادي برخوردار است.
جوجه آوري انواع پرندگان مهاجر و بومي در تالاب ها زيبايي اين پهنه هاي آبي را دوچندان مي كند به طوري كه صداي جوجه هاي تازه از تخم درآمده كه از ميان نيزارها به گوش مي رسد و جوجه هايي كه به رديف در پشت سر مادرشان در آب در حال شنا كردن هستند، فضاي دلنشين و زيبايي را بر اين تالاب ها حكمفرما مي كند كه مي تواند براي پرنده نگران بسيار جذاب و ديدني باشد.
توسعه بخش پرنده نگري در آذربايجان غربي علاوه بر مزيت هاي فراواني كه مي تواند عايد صنعت گردشگري كند، نقش مهمي نيز در آشنا كردن اقشار مختلف مردم با دنياي زيبا و لطيف پرندگان دارد.
آشنايي هرچه بيشتر مردم با پرندگان و زندگي اين موجودات زيبا مي تواند در كاهش صيد و شكار پرندگان بسيار موثر باشد و فرهنگ حمايت از پرندگان در جامعه به عنوان بخش از زندگي ما را افزايش دهد.
از همه مهمتر توسعه پرنده نگري در جامعه مي تواند احترام به طبيعت را در ميان مردم افزايش دهد و به آنان بياموزد تا از هرگونه آلوده كردن و تخريب طبيعت بپرهيزند.
** ۵۵ درصد گونه‌هاي پرندگان كشور در آذربايجان غربي زيست مي‌كنند
رييس اداره نظارت بر حيات وحش اداره كل حفاظت محيط زيست آذربايجان غربي نيز با اشاره به اينكه 520 گونه پرنده در كشور شناسايي شده است، گفت: 300 گونه از اين تعداد در اين استان زيست مي‌كنند.
اميد يوسفي اضافه كرد: اين استان به خاطر داشتن موقعيت و ظرفيت خاص در زمينه زيستگاه‌هاي آبي و خشكي پرندگان از اهميت ويژه‌اي در كشور برخوردار است بطوري كه حدود 100 زيستگاه، شامل 70 تالاب و بيش از 20 رودخانه و درياچه سدها در آذربايجان غربي وجود دارد.
يوسفي با بيان اينكه اين استان داراي اقليمي متنوع و منحصربفرد در كشور است، اظهار داشت: در شمال استان جاذبه هايي چون ماسه هاي روان و كوير و در جنوب مناطق بكر جنگلي (زاگرس) در كنار زيستگاه هاي مختلف موجب شده است تا اين استان داراي تنوع حيات وحش و زيستي بالايي باشد.
وي اضافه كرد: آذربايجان غربي همچنين به علت قرار گرفتن در 6 كريدور اصلي مهاجرت پرندگان در جهان و نيز به عنوان قطب تقسيم 70 تا 80 درصد از مهاجرت پرندگان به نقاط مختلف جهان از شرايط و موقعيت بسيار متمايز و ارزشمندي در بحث پرنده نگري برخوردار است.
يوسفي گفت: وجود تالاب هاي اقماري درياچه اروميه از جمله تالاب هاي سلدوز، كاني برازان و حسنلو در جنوب استان و وجود رودخانه ارس و زيستگاه هاي اطراف آن در شمال استان اين مناطق را به يكي از زيستگاه هاي انواع پرندگان تبديل كرده است.
وي با بيان اينكه در بسياري از كشورها زيرساخت هاي لازم براي اين شاخه از اكوتوريسم ايجاد شده است، افزود: در صورتي كه بتوان برخي زيرساخت هاي مورد نياز را در آذربايجان غربي ايجاد كرد، مي توان سالانه جمع كثيري از علاقه مندان به پرنده نگري در ايران و خارج از كشور را جذب اين مناطق كرد.
رييس اداره نظارت بر حيات وحش اداره كل حفاظت محيط زيست آذربايجان غربي اضافه كرد: در همين راستا نخستين برج پرنده نگري استان در تالاب بين المللي كاني برازان مهاباد احداث و با استقبال علاقه مندان مواجه شده است.
وي گفت: علاوه بر اين احداث كلبه هاي پرنده نگري نيز در تالاب هاي مهم استان از جمله سلدوز، حسنلو و كاني برازان در دست احداث است و به تدريج در تالاب هاي ديگر نيز راه اندازي خواهد شد.
يكي از مهمترين مناطق پرنده نگري در ايران تالاب بين المللي «كاني برازان» مهاباد به شمار مي رود كه از سوي سازمان حفاظت از محيط زيست كشور به عنوان نخستين سايت پرنده نگري ايران اعلام شده و همه ساله پذيراي شمار زيادي از گردشگران و علاقه مندان به پرندگان است.
** 106 هزار بال انواع پرندگان در زيستگاه هاي آذربايجان غربي سرشماري شدند
رييس اداره نظارت بر حيات وحش محيط زيست آذربايجان غربي نيز به سرشماري زمستاني پرندگان آبزي و كنار آبزي استان اشاره كردو گفت: در مجموع 106 هزار و 955 بال پرنده در بيش از 200 گونه مختلف شمارش شد.
اميد يوسفي اظهار داشت: اين تعداد پرنده از مجموع 100 زيستگاه آبي استان در 25 زيستگاه كه از شرايط مطلوبي براي زيست پرندگان برخوردار بود، سرشماري شدند كه در مقايسه با سال قبل بيش از 2 برابر شده است.
وي افزود: در بين زيستگاه هاي آبي استان، بيشترين تعداد پرندگان در تالاب بين المللي «كاني برازان» مهاباد به تعداد 49 هزار و 163 بال شمارش شد.
يوسفي گفت: در اين سرشماري انواع پرندگان آبزي و كنارآبزي شامل انواع مرغابي ها از جمله اردك مرمري، سرسبز، حنايي، خوتكاهاي بزرگ و كوچك، انواع غازهاي خاكستري، پيشاني سفيد و بزرگ و كوچك، درناها، فلامينگو، پليكان هاي سفيد و خاكستري و پرندگان شكاري مشاهده و سرشماري شد.
به گزارش ايرنا اكوتوريسم به عنوان رويكرد جديد گردشگري مبتني بر طبيعت در دهه هاي اخير از اهميت بسزايي در برنامه هاي توسعه گردشگري برخوردار شده و تماشاي پرندگان به يكي از مهمترين بازارهاي روبه رشد اكوتوريسم تبديل شده است.
برخي از پرندگان آذربايجان غربي جزء پرندگان كمياب دنيا به شمار مي رود و اين امر مي تواند فرصت بسيار مناسبي باشد تا گردشگران اين بخش از اقص نقاط جهان را به اين استان جذب كرد.
خروس كولي دم سفيد، عروس غاز و اردك هاي سرسفيد، مرمري و تاج دار از جمله اين پرندگان در حال انقراض هستند كه در تالاب كاني برازان مهاباد مشاهده مي شوند.
يكي از مهمترين ارزش هاي اين تالاب به واسطه زيست پرندگان آبزي و كنار آبزي در آنهاست كه از اين طريق جذابيت و آرامشي مثال زدني را براي علاقه مندان به طبيعت فراهم آورده است.
اين تالاب محل مناسبي براي استراحت، تغذيه و توليد مثل انواع پرندگان است كه در نتيجه همين امر ظرفيت بالقوه اي را براي طبيعت گردي و گردشگري، تفرج، آموزش و تحقيق دارد.
با فراهم شدن امكانات لازم در اين تالاب، محققان، دانشجويان، پرنده شناسان، گردشگران و طبيعت گردان داخلي و خارجي قادر هستند در شرايطي ويژه و مناسب از جاذبه هاي متنوع اين تالاب استفاده كنند.
گزارش از : منوچهر صمدي
6185/3072
مهاباد - ايرنا - پرنده نگري از شاخه هاي پرطرفدار صنعت گردشگري طبيعت (اكوتوريسم) بوده و در آذربايجان غربي كه يكي از غني ترين استان هاي كشور به لحاظ زيست انواع پرندگان مي باشد، مورد غفلت قرار گرفته است.
