بیش از دو میلیارد تُن گردوغبار سالانه در جو زمین منتشر می شود

مصطفی محقق روز یكشنبه در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا، اظهار داشت: طوفان گردوغبار(Sand and dust storms) به عنوان یك چالش اساسی فراروی توسعه پایدار به ویژه در مناطق خشك و نیمه خشك مطرح شده كه در سطح جهان، بیش از 150 كشور به صورت مستقیم تحت تاثیر گردوغبار قرار دارند و 45 كشور به عنوان مبداء یا كانون طوفان های گرد و غبار طبقه بندی می شوند.
وی ادامه داد: سالانه حدود دو میلیارد تُن گردوغبار در جو زمین منتشر می شود كه منشاء حدود 27 درصد آن منطقه آسیا و اقیانوسیه است. پیامدهای ناشی از انتشار این حجم از گردوغبار بسیار گسترده است و تعداد زیادی از آرمان های توسعه(Sustainable development) از جمله موارد مرتبط با سلامت بشر، بهره وری، كشاورزی و زیربناها(حمل و نقل) را تحت تاثیر قرار می دهد و كاهش پیامدهای مخرب ناشی از طوفان های گردوغبار، یكی از اركان اصلی دستیابی به آرمان های چندگانه توسعه پایدار است.
هماهنگ كننده ارشد مركز سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه(APDIM) توضیح داد: سرمنشاء و كانون بیشتر طوفان های گردوغبار در مناطق خشك، نیمه خشك و نواحی نیمه مرطوب قرار دارد. با این وجود، اثرات و پیامدهای آنها بسیار دورتر از نواحی خشك مشاهده می شود، زیرا ذرات گردوغبار تمایل دارند تا در مسافت های بسیار طولانی منتقل شوند.
محقق اضافه كرد: كمربندهای ریسك(risk belts) طوفان های گردوغبار از مبدا تا مناطق تحت تاثیر منطقه ای بسیار گسترده، از نواحی گرمسیری تا نواحی بیابانی نیمه گرمسیری صحاری(deserts of the sahara) از خاورمیانه تا بیابان بزرگ هند و مناطق بیابانی عرض های میانی آسیای مركزی، چین و مغولستان را شامل می شود. به این ترتیب با دامنه های چنین گسترده از اثرات و پیامدهای فرامرزی، مدیریت خطرات طوفان های گردوغبار مستلزم همكاری های جهانی و منطقه ای است.
وی اظهار داشت: منطقه آسیا و اقیانوسیه در رتبه دوم انتشار گردوغبار در جو زمین قرار دارد و مناطق تحت تاثیر طوفان های گردوغبار به صورت نامتوازن و پراكنده در گستره وسیعی در شرق، شمال شرقی، جنوب، جنوب غرب و آسیای مركزی و اقیانوسیه قرار دارند.
این مقام مسئول در سازمان ملل متحد، تصریح كرد: با توجه به ویژگی های منحصر به فرد كانون های انتشار گردوغبار، گستره جغرافیایی و اثرات فرابخشی طوفان های گردوغبار و همچنین ایجاد خطرات گسترده بلند مدت و كوتاه مدت، این مخاطرات می تواند دستیابی به اهداف توسعه پایدار را تحت تاثیر قرار دهد.
وی یادآور شد: از نظر پیامدها و هزینه های اقتصادی، هزینه وقوع طوفان گردوغبار در منطقه آسیا و اقیانوسیه حدود5.6 میلیارد دلار تخمین زده می شود كه مناطق شرق و شمال شرقی آسیا از آمادگی بیشتری برای مقابله با طوفان های یادشده در مناطق آسیب پذیر برخوردارند، اما مناطق جنوب غرب و آسیای مركزی به صورت فزاینده ای در معرض این پدیده قرار گرفته و آسیب پذیرتر هستند.
محقق خاطرنشان كرد: ارزیابی و شناخت تاثیر اثرات سوء طوفان های گردوغبار برای دستیابی به حداقل 11 آرمان از 17 آرمان توسعه پایدار شامل پایان دادن به فقر در همه شكل های آن(آرمان اول)، پایان دادن به گرسنگی(آرمان دوم)، بهداشت و رفاه(آرمان سوم)، آب و بهداشت مطمئن(آرمان ششم)، كارشایسته و رشد اقتصادی(آرمان هشتم)، نوآوری صنعتی و زیربنایی(آرمان نهم)، جوامع و شهرهای پایدار(آرمان یازدهم)، اقدام برای رویارویی با تغییر اقلیم(آرمان سیزدهم)، اقیانوس ها و دریاها(آرمان چهاردهم)، زندگی در خشكی ها(آرمان پانزدهم) و مشاركت جهانی برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار(آرمان هفدهم) از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
وی با تشریح عوامل و پیشران مخاطرات در منطقه آسیا و اقیانوسیه گفت: از مهمترین عوامل ایجاد طوفان های گردوغبار می توان به تخریب سرزمین، بیابانزایی و تغییر اقلیم، استفاده ناپایدار از زمین و آب، بادهای شدید، افزایش خشكی در برخی مناطق و افزایش خشكسالی ها و افزایش شدت آنها با دوره زمانی بیشتر اشاره كرد.
هماهنگ كننده ارشد مركز سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه(APDIM) افزود: معمولا خشكسالی هایی كه با كاهش پوشش گیاهی و خاك های خشك تر همراه هستند، باعث فعالیت شدیدتر طوفان های گردوغبار می شوند و متغیرهای اقلیمی منطقه ای مانند افزایش دما، كاهش نزولات جوی و بادهای شدیدتر، به شكل گیری طوفان های گردوغبار كمك می كنند.
وی اظهار داشت: كانون های طبیعی انتشار گردوغبار مانند بسترهای توپوگرافی در نواحی خشك(عمدتا' شامل بستر خشك دریاچه های قدیمی با پوشش گیاهی اندك)، عامل بروز انتشار 75 درصد از گردوغبار در جهان هستند. سهم كانون های انتشار ناشی از فعالیت های انسانی مانند تغییر كاربری زمین، كشاورزی، انحراف جریان های آب و جنگل زدایی نیز 25 درصد است.
به گفته محقق، همچنین تغییر شرایط اقلیم نیز خطرات طوفان های گردوغبار را تشدید می كند. سناریوهای اقلیمی 2030، تغییرات جغرافیایی هشدار دهنده ای از نظر مخاطرات خشكسالی و سایر بلایای تدریجی را (Slow -onset disasters) نشان می دهند. در جنوب و جنوب شرق آسیا، تغییر مكان و جابجایی خشكسالی ها به سمت غرب است. به این ترتیب طوفان های گردوغبار به همراه خشكسالی، تخریب سرزمین، بیابانزایی و فرسایش بادی، در حال گسترش در جنوب غرب آسیا بوده و چالش های فراوانی را فراروی توسعه پایدار در این منطقه قرار داده است.
وی یادآور شد: تغییرات و جابجایی اقلیم و افزایش طوفان های گردوغبار بیشتر در مناطق پرتراكم جمعیتی و آسیب پذیر و فقیر روی خواهد داد. زمانی كه این مناطق بحرانی(Hotspots) توسعه پیدا می كنند، نابرابری های اقتصادی - اجتماعی در نواحی و مناطق جغرافیایی بزرگتری روی می دهد. برای مثال استان سیستان و بلوچستان در جمهوری اسلامی ایران با رخدادهای شدید طوفان گردوغبار مواجه است. این طوفان های گردوغبار باعث تشدید فقر در این منطقه می شوند و معیشت افرادی را كه دارای كمترین امكانات برای مقابله با این معضلات هستند، در معرض خطر قرار می دهد.
«منطقه آسیا و اقیانوسیه، حادثه‌ خیز‌ترین منطقه جهان است. وقوع سیل‌ها، گرد بادها، زمین ‌لرزه‌ها و طوفان‌ های شن و گردوغبار منجر به نابودی غم ‌انگیز حیات انسانها می‌ شود، نسل ‌های مختلف را در فقر گرفتار می‌كند و هزینه ‌های اقتصادی را افزایش می‌دهد. علاوه ‌بر این، آثار تغییرات آب و هوایی، این فجایع فزآینده را تشدید می‌كند و مرز نمی شناسد.»
به گزارش ایرنا، «اپدیم» (APDIM) یك مركز وابسته به كمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه(اسكاپ) است كه به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران و به طور اخص سازمان برنامه و بودجه كشور، با گذشت بیش از یك دهه پیگیری مداوم، رایزنی و مذاكره با طرف‌های مرتبط داخلی و خارجی؛ سرانجام در تهران افتتاح شده است.
این مركز با هدف خدمت‌ رسانی در زمینه اطلاعات بلایا به ویژه زلزله برای كشورهای عضو «اسكاپ» راه‌اندازی شده و تلاش دارد در زمینه مدیریت دانش، ظریف‌سازی، انتقال دانش فنی و تجارب موفق سایر كشورها در قالب همكاری‌های جنوب - جنوب در راستای افزایش تاب ‌آوری در زمینه بلایا و كاهش خطرات آن انجام وظیفه كند.
از 40 بلای طبیعی شناخته شده در دنیا، 30 مورد آن در كشورمان رخ داده كه از مهم‌ترین و پربسامدترین آنها می‌توان به زلزله اشاره كرد كه تلفات و خسارات فراوانی بر جای گذاشته است. با توجه به این مسائل، تاسیس مركز «اپدیم» در راستای پاسخگویی به نیازهای منطقه و كشور بوده است.
راه اندازی مركز منطقه ‌ای اپدیم(APDIM) در تهران در شصت و هفتمین اجلاس اسكاپ در سال 2011 ( 1389) با اجماع كشورهای عضو در قطعنامه 4/67 تصویب شد و در سال 2015 ( 1394) در قطعنامه11/71 برنامه راهبردی، اساسنامه آن به تصویب رسید.
‎مركز اپدیم (APDIM) با محور اهداف بشر دوستانه جمهوری اسلامی ایران و با تلاش‌‌های پیگیرانه سازمان برنامه و بودجه كشور و همكاری وزارت امور خارجه، سازمان مدیریت بحران كشور، سازمان نقشه ‌برداری و مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی در همكاری با اسكاپ و با هدف جذب كمك‌های فنی و بهره‌مندی از امكانات سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، اعتمادسازی و معرفی توانمندی‌های كشور و تعامل با كشورهای منطقه ایجاد می شود.
‎كاهش آثار منفی بلایای طبیعی از طریق تقویت مدیریت اطلاعات حوادث و بلایا در آسیا و اقیانوسیه، تقویت توانایی ها و ظرفیت‌های فنی و سازمانی كشورها و سازمان‌های منطقه‌ای در زمینه مدیریت اطلاعات بلایا، كاهش خطرپذیری بلایا و اجرای چارچوب توافق سندای ( این توافق اهداف و برنامه اقدام نخست را برای كاهش خطر در زمان وقوع بلایای طبیعی شناسایی می كند) در خصوص افزایش مقاومت پذیری در برابر بلایای طبیعی و كمك به تقویت همكاری‌ها و هماهنگی‌های منطقه‌ای میان كشورها و سازمان‌های منطقه‌ای در زمینه مدیریت اطلاعات بلایا همسو با توسعه اقتصادی و اجتماعی كشورها و دستیابی به اهداف توسعه هزاره، از اهداف مركز اپدیم(APDIM) است.
اجتمام**7029*1485