شكوفه هاي بيدمشك طلايه داران بهار در آذربايجان غربي هستند و جزو اولين درختاني به شمار مي روند كه هر سال چند روز پس از نوروز يا قبل از آن با شكوفه كردن طراوت اوليه طبيعت بهاري را نويد مي دهند.
مردم آذربايجان غربي، شكوفه هاي بيدمشك را به عنوان پيام آوران شادابي و آرامش مي دانند و موسم چيدن شكوفه هاي بيدمشك را سرآغاز شكوفايي و سرسبزي طبيعت دل انگيز قلمداد مي كنند.
درخت بيد مشك از گونه درختان بيد است كه سنبله هاي آن با پرچم هاي زرد نشانگر زمان برداشت آن است.
در شهرهاي اروميه، سلماس و خوي درختان بيدمشك با اولين تلالو گرم شدن هوا، شكوفه مي دهند و مردم سعي مي كنند قبل از بارش نخستين باران هاي بهاري شكوفه هاي بيدمشك را جمع آوري كرده و به بازار مصرف عرضه كنند.
در اعتقاد مردمي، شكوفه هاي بيدمشك بايد قبل از بارندگي ها چيده و تبديل به عرق شود زيرا نشستن قطرات باران بر روي شكوفه هاي بيدمشك باعث مي شود عرق هاي تهيه شده از آنها مطلوبيت كافي را نداشته باشد.
اهالي اروميه به پاكيزگي وسيله عرق‌گيري بيدمشك و خود شخص عرق گيرنده اهميت زياد مي‌دهند حتي به اعتقاد آنها عرق‌گيري نبايد به وسيله افرادي كه نماز نمي‌خوانند، انجام پذيرد.
بيدمشك براي مردم آذربايجان غربي و به ويژه اروميه اهميت فراواني دارد و با توجه به اين اهميت، شهرداري اروميه امسال جشنواره بيدمشك را براي دومين بار با توجه به استقبال مردمي از 25 تا 27 اسفند در كنار مسجد تاريخي جامع اروميه برگزار كرد.
رييس شوراي اسلامي شهر اروميه درخصوص برگزاري اين جشنواره به خبرنگار ايرنا گفت: جشنواره بيدمشك با هدف ايجاد و شور نشاط اجتماعي و احياي مراسم كهن تهيه عرق بيدمشك در حال برگزاري است و از شهردار اروميه براي برپا كردن آيين هاي نشاط و شادابي در بين شهروندان قدرداني مي كنيم.
محمدرضا عليزاده امامزاده بيان كرد: آذربايجان غربي به ويژه اروميه، آيين و سنن متنوعي در دل خود گنجانده كه متاسفانه غبار فراموشي بر روي آن نشسته است كه لزوم احياي آنها به ويژه توسط دستگاه هاي متولي ضروري است.
وي اظهار داشت: مردم اروميه با شكوفه بيدمشك به نوروز سلام مي دهند و از گذشته‌هاي دور عرق گيري بيدمشك در اين ديار وجود داشته و در حال حاضر حفظ و احياي اين سنت ديرينه وظيفه همگاني است.
ستاره خانوم بانوي 53 ساله اروميه اي كه به عرق گيري از بيدمشك مشغول است، در اين خصوص گفت: هرسال كار عرق گيري از بيدمشك را انجام مي دهم و از بچگي كه مادرم اين كار را انجام مي داد من هم با دقت خاصي نگاه مي كردم و خيلي از عرق گيري خوشم مي آمد اكنون 33 سال است كه با آمدن بهار شكوفه هاي بيدمشك را مي چينم و عرق اين گياه خوشبو را مي گيرم.
آقا محرم همسر ستاره خانوم از طرف ديگر حياط با صداي بلند و با خنده مي گويد البته عرق گيري از بيدمشك كار تخصصي من است و من بهتر از ستاره عرق گيري مي كنم و بيدمشك ها را مي چينم و داخل ظرف عرق گيري (ني قازان) مي ريزم و ستاره فقط دستور مي دهد و من اجرا مي كنم.
عرق گيري از بيدمشك، بادرشبو، نعناع، شاتره و كاسني هر سال براي رفع نيازهاي خودمان انجام مي دهيم و جزو جدانشدني زندگي ماست.
مدير باغباني سازمان جهاد كشاورزي آذربايجان‌غربي نيز در اين خصوص گفت: برداشت شكوفه هاي بيدمشك از سطح بيش از 40 هكتار اراضي زير كشت در اين استان آغاز شده و بيشترين سطح زير كشت بيدمشك در استان در شهرهاي اروميه، پلدشت و سلماس است اما اروميه عمده ترين توليد كننده اين گياه است.
عزيز اماني افزود: سالانه بيش از 600 تا 800 تن گل تر بيدمشك از سطح باغ هاي استان كه به صورت حاشيه كاري است برداشت و به بازار عرضه مي‌شود كه به مصارف صنعتي و سنتي مي رسد.
وي اضافه كرد: يك سوم شكوفه‌هاي توليدي توسط واحدهاي تبديلي جذب و به عرق تبديل و نزديك يك سوم آن در خانه‌ها مصرف و تبديل به عرق بيدمشك مي‌شود و بقيه نيز در مصارف مختلف توسط واحدهاي گلاب‌گيري ديگر استان‌هاي كشور و تهيه نقل بيدمشكي در قنادي‌هاي اروميه كاربرد دارد.
عرق‌گيري از بيدمشك در اروميه به عنوان يك سنت ويژه با آيين خاصي و به وسيله دستگاه هاي تعريق و اغلب توسط بانوان انجام مي‌گيرد.
تهيه عرق بيدمشك در آغازين روزهاي بهار يكي از سنت هاي قديمي خانواده هاي آذربايجان غربي به ويژه اروميه است كه به شكل صنعتي و سنتي انجام مي شود.
در حال حاضر تعداد زيادي از واحدهاي تبديلي نيز اين محصول را خريداري و تبديل به احسن مي كنند.
سطح زير كشت اين محصول در اين استان به درستي مشخص نيست، اغلب اين درخت در اطراف زمين هاي زراعي، كنار جوي هاي آب و زهكش ها كشت مي شود.
بيدمشك علاوه بر رايحه مطبوع، داراي خواص درماني زيادي است كه اهالي شهرستان اروميه براي استفاده از خواص درماني و پذيرايي از مهمانان، عرق آن را در خانه ها نگهداري مي كنند.
عرق و نقل بيدمشك به دليل كيفيت و عطر و طعم مطبوع از قديم الايام مورد توجه مسافران و گردشگران بوده و در زمان حاضر نيز از جمله اقلامي است كه مشتريان زيادي دارد.
عرق بيدمشك، در رفع كم خوني، ناراحتي هاي قلبي و عروقي، تسكين اعصاب و دردهاي رماتيسمي مورد استفاده قرار مي گيرد.
غير از خواص درماني، شكوفه هاي بيدمشك، پوست درخت و برگ هاي آن نيز خاصيت ضدانگلي داشته و جوشانده آن انگل ها و كرم هاي معده و روده را از بين مي برد.
وسايل تعريق در اروميه كه به زبان محلي ني قازان گفته مي شود شامل يك ديگ و يك كلاهك است كه كلاهك آن به شكل مخروط ساخته شده و داراي يك محفظه آب سرد است كه به محض گرم شدن عوض مي شود.
نقل و عرق بيدمشك اروميه علاوه بر داخل كشور، مشتريان زيادي در كشورهاي همسايه و كشورهاي عربي حوزه خليج‌فارس، تركيه، جمهوري آذربايجان و گرجستان و ساير كشورها دارد و مازاد اين محصول به اين كشورها صادر مي‌شود.
در سطح استان پنج واحد عرق‌گيري گياهان دارويي از جمله بيدمشك وجود دارد كه سالانه از اين واحدها حدود 13 هزار تن عرق گياهان دارويي استحصال و به بازارهاي داخلي و خارجي صادر مي‌شود.
تهيه عرق بيدمشك در آغازين روزهاي بهار يكي از سنت‌هاي قديمي خانواده‌هاي آذربايجان غربي به ويژه شهرستان اروميه است كه اميدواريم اين سنت ها ادامه يابد.
8137/7129
گزارش از سيده فاطمه سجادي
اروميه - ايرنا - بيدمشك يكي از نمادهاي آذربايجان غربي و از پيام آوران بهار براي مردم اروميه است كه هر سال خانواده ها در ايام نزديك به عيد عرق گيري از اين گياه درماني و خوشبو را انجام مي دهند.
