آذربایجان شرقی، رنگین كمان گردشگری

به گزارش ایرنا، آذربایجان شرقی مجموعه ای از دیدنی های چهار فصل است و همین امر به رغم شهره شدن آن به عنوان منطقه ای سردسیر، زمینه ساز سفر گسترده هموطنان به این خطه در تعطیلات می شود.
در تبیین چهار فصل بودن آب و هوای آذربایجان شرقی می توان به پیست های اسكی پوشیده از یخ و برف «سهند» و «میشو» در دامنه ارتفاعات سر به فلك كشیده ای به همین نام ها، جنگل های معتدل ارسباران در شمال شرق، كویر كوچك «قوم تپه» در 20 كیلومتری شمال غرب تبریز و مناطق گرم حاشیه ای رودخانه خروشان و مرزی «ارس» در مجاورت مرزهای جمهوری هایی آذربایجان و ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان اشاره كرد.
مدیركل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی در خصوص استقبال گردشگران از دیدنی های استان به خبرنگار ایرنا گفت: پارسال حدود چهار میلیون و 700 گردشگر داخلی و 500 هزار گردشگر خارجی از این استان دیدن كردند.
مرتضی آبدار با بیان اینكه سال قبل بیش از 98 هزار گردشگر خارجی كه بیشتر از كشورهای همجوار بودند، در هتل ها و مراكز اقامتی استان اقامت كردند، گفت: سال گذشته حدود 10 درصد تعداد گردشگران خارجی و 22 درصد تعداد گردشگران داخلی در آذربایجان شرقی افزایش یافته است.
معاون گردشگری مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی نیز به ایرنا گفت: پارسال متوسط مدت اقامت گردشگران خارجی در این استان نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
فرشاد رستمی افزود: در این مدت متوسط اقامت گردشگران خارجی در آذربایجان شرقی به ویژه شهر تبریز 2.5شب بوده كه این رقم نیز نسبت به سال های گذشته افزایش مناسبی داشته است.
وی تعداد گردشگران داخلی اقامت داشته در آذربایجان شرقی در سال گذشته را بر اساس آمار رسمی و ثبت شده در شهرهای مختلف استان بیش از یك میلیون و 200 هزار نفر اعلام كرد.
وی تعداد هتل و هتل آپارتمان های موجود در استان را به ترتیب 33 و 26 باب عنوان كرد و ادامه داد: تعداد مهمان پذیرهای آذربایجان شرقی نیز 72 باب است كه این آمار از سال 1395 تاكنون ثابت مانده است و امسال نیز آماده پذیرایی از میهمانان نوروزی است.
به گزارش ایرنا آذربایجان شرقی و در راس آن تبریز آثار مختلف كهن تاریخی را در دل خود جای داده كه در نوع خود و در سطح جهان بی نظیر و بی همتاست؛ در این میان مسجد كبود، ارگ علیشاه، روستای صخره ای كندوان، موزه آذربایجان و مشروطه تبریز از قدمت و آوازه بیشتری برخوردار است.

** مسجد كبود تبریز (گؤی مچید) ˈمسجد كبودˈ یا ˈفیروزه اسلامˈ در مركز شهر كهن تبریز، نمونه بارزی از فرهنگ و هویت بی همتای تاریخی و اسلامی این شهر است. تاریخ ساخت این مسجد كه در زبان محلی به آن ˈگوی مچیدˈ گفته می‌شود به قرن نهم هجری می‌رسد.
این مسجد در منطقه تاریخی و قدیمی تبریز واقع شده و به دلیل وجود گنبد زیبای فیروزه‌ای و كاشی كاری‌های معرق و لاجوردی به مسجد فیروزه اسلام شهرت دارد.
ساختمان این مسجد بنا بر كتیبه سر آن به سال ‎ 870هجری قمری مربوط می شود كه در آن سال توسط همسر سلطان جهانشاه مقتدرترین حكمران سلسله ˈقره قویونلوهاˈ كه فردی شاعر و زیباپسند بوده، بنا شده است .
آرامگاه جهانشاه و نزدیكان وی در انتهای شبستان كوچك در داخل سرداب این مسجد قرار گرفته است. كاشیكاری آن صرفا به رنگ لاجوردی و بیشتر آن نیز از قطعات شش ضلعی استفاده شده و تمام سطح سقف آن هم زرنگار (نقاشی با آب طلا) است .
كف شبستان‌های این مسجد باشكوه به احتمال قوی مرمرین بوده است. بنای اصلی ساختمان مسجد، دارای صحن وسیعی است كه در آن آثاری از مجموعه‌ای از بناهای مدرسه، حمام، خانقاه و كتابخانه ساخته شده است. گنبدهای این مسجد یك بار در سال ‎ 1193هجری قمری به دلیل زلزله فرو ریخت و خراب شد.
براساس گزارش‌های محلی مرمت و بازسازی این مسجد به منظورحفاظت بخش‌های باقیمانده شامل طاق‌ها و پایه‌ها درسال ‎ 1318شمسی آغاز شد.
بیشترین مرمت مسجد كبود درسال ‎ 1343شمسی انجام شده و دوباره‌سازی گنبدهای رفیع آن نیز از سال ‎1354شمسی از سوی دفتر فنی حفاظت آثار باستانی و به همت زنده یاد استاد ˈمعمارانˈ هنرمند برجسته آذربایجانی به اتمام رسید. مسجد كبود در سال ‎ 1310شمسی در فهرست آثار ملی ثبت شده است، در مجاورت این اثر باستانی تبریز، پارك كوچك و زیبایی به نام شاعر نامی ˈخاقانیˈ بنا شده كه مقبره وی در مقبره‌الشعرای تبریز واقع است ، همچنین مجموعه مسجد كبود تبریز را موزه تاریخی آذربایجان تكمیل می‌كند.
از دیگر مساجد تبریز می‌توان به مساجدی اشاره كرد كه به نام هر یك از آنها به طور مجزا اشاره شده است.

**مسجد علیشاه تبریز(ارك علیشاه)
بنای ارك تبریز باقیمانده مسجدی بوده كه در قرن ششم هجری توسط تاج الدین علیشاه تبریزی وزیر الجایتو (غازان خان ،ایلخان مغول) ساخته شده و در زمان خود بزرگترین بنای اسلامی دنیا بوده است . قسمت جنوبی این مسجد دارای طاقی بزرگ بوده كه گویا به علت تعجیل در بنیان آن فرو ریخته است .
عرض این بنا ‎ 30متر و ارتفاع آن ‎ 26متر است . عرض دیوارها ‎ 10متر و داخل آنها مركب از دو دیوار عریض بوده كه توسط طاق‌هایی به هم اتصال یافته است .
حمدالله مستوفی در توصیف این مسجد طاقی بر بالای آن ندیده و این بنا در دوران قاجاریه مبدل به انبار غلات و مخزن مهمات گردیده و حصاری دور آن كشیده شده و نام ارك یافته است .
ارك در دوران مشروطیت به دست مشروطه خواهان افتاد و در نتیجه باعث تقویت موضع آنان شد، این بنا در سال‌های قبل از انقلاب تبدیل به باغ ملی یا گردشگاه عمومی شده و هم اكنون نیز از محوطه این اثر باستانی به عنوان مصلی استفاده می شود .

**روستای صخره ای كندوان
روستای صخره ای كندوان در استان آذربایجان شرقی از منحصر به فردترین و نادرترین روستاهای دنیاست كه مناظر بدیع و زیبای آن چشم هر بیننده ای را نوازش می دهد و او را به تحیر وا می دارد و بارزترین تفاوتش با دو روستای مشابه در تركیه و آمریكا جاری بودن زندگی در آن است.
به گزارش ایرنا، این روستای شگفت انگیز با خانه های مخروطی شكل و از جهتی شبیه كندوی زنبور عسل كه نام كندوان نیز از آن گرفته شده است، با قدمتی هفت هزار ساله، آب و هوایی مسحور كننده و طبیعتی عجیب همه ساله پذیرای بیش از یك میلیون گردشگر از سراسر دنیاست.
از دیگر نكات قابل توجه این روستای توریستی، جاری بودن زندگی در خانه های صخره ای آن است كه دو روستای دیگر شبیه آن در آمریكا و تركیه فاقد این قابلیت هستند.
كندوان از جمله مناطق گردشگری خوش آب و هوا، طبیعی و تاریخی آذربایجان شرقی و جزو یكی از سه روستای شگفت انگیز جهان است كه فقط دو نمونه از آن در آمریكای شمالی و كاپادوكیا تركیه وجود دارد.
195 خانواده در این روستا زندگی می كنند و آثار متعدد قبل از اسلام و بعد از اسلام در آن وجود دارد.
خانه های این روستا كه از دل صخره های كله قندی و كندویی شكل دامنه كوه سهند كنده شده است، نماد سختكوشی و اراده آهنین مردم آن است كه با دست های خود خانه ها را ساخته اند.
به عقیده محققان قدمت وجود این صخره ها كه به كران نیز معروف است به هفت هزار سال پیش و قدمت زندگی در آن نیز به یكهزار و 500 سال پیش می رسد.
هر یك از این كران ها كه بعضی تا پنج طبقه ارتفاع دارد، متعلق به اهالی آن است و ساكنان این كران ها تلاش كرده اند تمام اجزای خانه را از این صخره ها بسازند، حتی دامداران این روستا حفره های را برای نگهداری احشام خود ایجاد كرده اند كه همچنان از آنها برای نگهداری دام و طیور استفاده می شود.
دردل این صخره های بلند كه ارتفاع بعضی از آنها به 40 متر می رسد، طبقات اول به آغل، میانی مسكونی و طبقه آخر نیز به انبار اختصاص داده شده كه به خانه های صخره های آپارتمانی مشهور شده است.
روستای كندوان دارای مسجد، حمام، مدرسه و آسیاب بوده و كران مسجد بزرگ ترین كران این روستاست.
به گفته ساكنین این كران ها، وضع خانه هایشان و جنس صخره ها به گونه ای است كه در فصل زمستان خانه را گرم و در فصل تابستان خانه را خنك نگه می دارد و این موضوع یكی دیگر از شگفتی های این روستای تاریخی به شمار می رود.
روستای تاریخی و طبیعی كندوان به عنوان قطب گردشگری در كشور مركزیت چندین مركز گردشگری دیگر از جمله روستای تاریخی حیله ور، مراتع توریستی ارشدچمن، كوه سلطان، دامنه های سرسبز شمالی كوه سهند و طبیعت زیبای اسكو را دارد.
علاوه بر این جذابیت ها، آب معدنی گوارای كندوان كه از دل یكی از تپه های این روستا می جوشد، از شهرت فراوانی برخوردار است و گفته می شود خاصیت درمانی بسیار بالایی در حذف سنگ كلیه و مثانه دارد.
روستای كندوان پانزدهم اردیبهشت ماه سال 1376 به شماره 1857 در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

** موزه آذربایجان در تبریز
موززه «آذربایجان» در كنار مسجد كبود تبریز بنای بزرگی با ایوان رفیع، مشرف به خیابان امام قرار دارد. این بنا یكی از قدیمی ترین موزه های ایران به شمار می رود و به موزه آذربایجان معروف است.
این موزه در سال 1335 با نمایش 202 قطعه از آثار فرهنگی انتقالی از موزه ایران باستان شروع به كار كرد.
ساختمان فعلی موزه از سال 1341 به طور رسمی افتتاح و آغاز به كار كرده است.
این موزه از بخش های باستان شناسی دوران قبل از اسلام، دوران اسلامی و سكه ها، مهرها و سیلندرها تشكیل شده است.

** موزه مشروطه
این موزه از زیباترین خانه های تاریخی تبریز است و بنای تاریخی خانه مشروطه با معماری دوره قاجار در محله قدیمی راسته كوچه قرار گرفته و نخستین مالك آن ˈحاج مهدی كوزه كنانیˈ بود.
این خانه در جنگ های یازده ماهه تبریز بر ضد نیروهای دولتی كه منجر به پیروزی مشروطه خواهان شد، ستاد فرماندهی و عملیات آزادیخواهان به شمار می رفت.
موزه مشروطیت در فضایی به مساحت یكهزار و 300 متر مربع در سال 1354در فهرست آثار ملی ثبت شده است. ویژگی های خاص معماری دوره قاجار، تزیینات چشمگیر، به كارگیری نورگیر زیبا و چشم انداز موسوم به كلاه فرنگی با ستون ها و سرستون های گچبری شده، پنجره های ارسی، درهای منبت كاری شده در اتاق اصلی موسوم به طنبی و غلام گردش دور راه پله، هركدام به نوعی ذوق و هنر ایرانی را به نمایش گذاشته و آن را به یك نمونه منحصر به فرد تبدیل كرده است.
در این موزه تمام آثار و مدارك مربوط به مبارزات دوران مشروطیت به نمایش گذاشته شده است، لوازم شخصی سران انقلاب مشروطه همچون ستارخان، اسناد، فرمان ها و دست نوشته های مشروطه خواهان و نیز نیروهای دولتی در آن دوران، مطبوعات آزادیخواه دوران مشروطه و بسیاری از آثار دیگر در این مجموعه نگهداری می شود.

** جنگل های حفاظت شده ارسباران
ارسباران در سال 50 و 52 شمسی ابتدا به عنوان منطقه ممنوعه و سپس منطقه حفاظت شده معرفی و تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت و بنا به اعلام مدیر كل آذربایجان شرقی به زودی به پارك ملی ارسباران ارتقا می یابد.
این منطقه در سال 1354 از طرف یونسكو عنوان ذخیره گاه زیستكره را دریافت و از اشتهار جهانی برخوردار و به عنوان فسیل زنده معروف شد.
منطقه حفاظت شده ارسباران با وسعت 80 هزار و 427 هكتار در كناره های جنوبی رود ارس در حوزه شهرستان های كلیبر و ورزقان واقع شده است.
این منطقه در شمال غربی آذربایجان شرقی میان سه رودخانه مهم ارس در شمال و ایلگنه چای در غرب و كلیبرچای در شرق واقع شده و از جنوب به ارتفاعات سهراما متصل است.
تاكنون یكهزار و 80 گونه گیاهی مختلف در منطقه شناسایی شده كه از درختان و درختچه های مهم و شاخص منطقه بلوط، سرخدار، ارس، گیلاس وحشی، بارانك، زغال اخته ، افرا، گردو و ممرز را می توان نام برد.
گونه های جانوری منطقه حفاظت شده ارسباران 320 گونه بوده كه پستانداران شاخص این منطقه كل و بز، پلنگ، گربه وحشی، خرس قهوه ای و سیاه گوش است.
بیش از 220 گونه پرنده نیز از جمله سیاه خروس و قرقاول در این منطقه زیست می كنند كه مختص ارسباران بوده و شهرت جهانی دارند.
زیبایی های مسحوركننده ارسباران، تغییر دایمی مناظر و جایگزینی مناسب و متناوب چشم اندازهای مرتعی و جنگلی در سراسر این منطقه است.

** منطقه حفاظت شده كیامكی **
این منطقه هم به دلیل داشتن چشم اندازها و مناظره طبیعی نظرعلاقه مندان به طبیعت را جلب می كند.
این پناهگاه در شمال غربی استان و ‌50 كیلومتری شمال شهرستان مرند واقع شده است.
كیامكی در سال ‌ 1352به عنوان منطقه حفاظت شده به تصویب رسیده و دو سال بعد به پناهگاه حیات وحش كیامكی ارتقا یافت.
منطقه كیامكی به دلیل اختلاف ارتفاع زیاد در یك محدوده و تفاوت های اقلیمی متفاوت دارای فصول رویشی گیاهان متنوع است در حالی كه در اواخر زمستان و اوایل بهار در حاشیه رودخانه ارس درختان به گل نشسته اند، ارتفاعات جنوبی كیامكی در همان زمان پوشیده از برف است كه خود بستری برای جذب گردشگر محسوب می شود.

**دره مكیدی (مكیدی دره سی)
دره مكیدی نیز از دیگر مناطق زیبای طبیعت آذربایجان شرقی، دره ای جنگلی و سرسبز است كه در میان جنگل های ارسباران در شمال استان و در شهرستان كلیبر واقع شده است.
روستای مكیدی نیز در این دره واقع شده است و پارك جنگلی حصار شده ای كه در این دره ایجاد شده است، این مكان را مورد توجه گردشگران قرار داده است.
این مكان با داشتن چمن زارهای معطر در دل جنگل جای دنج و آرامی را برای آرامش و استراحت عاشقان طبیعت فراهم ساخته است.
وجود میوه های گوناگون همچون گردو، فندق ، تمشك و زغال اخته و همچنین زمزمه پرندگان طبیعت همراه با نسیم محلی چشم و دل هر رهگذر را نوازش می كند.
گستره این پارك از قلعه درسی آغاز می شود و تا جنگل های آینالو در كنار ارس ادامه می یابد، ارتفاعات این تفرجگاه انواع گونه های گیاهی مثل آویشن، كهلیك اوتی (كاكوتی)، شیرین بیان و بومادران را در قالب كلكسیونی در خود جای داده است كه برای بیماری های مختلف مانند سرماخوردگی و سینوزیت مفید هستند.

** تالاب قره قشلاق
منطقه تالابی قره قشلاق دركناره های جنوب شرقی دریاچه ارومیه قرار دارد و به لحاظ شرایط خاص طبیعی زیستگاه بسیار مناسبی برای پرندگان آبزی و كنار آبزی و علف چر مانند میش و مرغ است و به عنوان تالاب بین المللی شناخته شده است.

** تالاب قوریگل
این تالاب در 40 كیلومتری غرب تبریز واقع شده و از نظر شرایط زیستگاهی برای پرندگان آبزی بخصوص اردك سرسفید بسیار مناسب است و به عنوان تالاب بین المللی به ثبت رسیده است.

** جزیره اسلامی
جزیره اسلامی در ساحل شرقی دریاچه ارومیه واقع است و توان بسیار بالای زیستگاهی حیات وحش و مرتبط با پارك ملی این جزیره دریاچه ارومیه را از اهمیت زیست محیطی ویژه ای برخوردار كرده است.

** تالاب و مرداب
استان آذربایجان شرقی دارای تالاب های كوچك و بزرگ متعدد و زیبایی است كه عمدتاً در محدوده شهرستان مراغه و هشترود واقع شده اند.
مهمترین این تالاب ها عبارتند از: تالاب های آلما گلی ، قبادلو ، ماهی آباد ، یانیق گلی ، بزوحق گلی ، قوشاگلی ، زولبین گلی ، یوسفلو ، دیب دیز و خرمالو.

** چشمه های آبگرم
آذربایجان شرقی از كانون های مهم آب معدنی و آب گرم محسوب می شود، در دورترین نقاط این استان چشمه های متعدد آب گرم با خواصی ویژه وجود دارند كه در سالیان طولانی مورد استفاده مردم بوده اند.
مهمترین این چشمه ها عبارتند از، چشمه الله حق، آب رس ، تاپ تاپان ، ورجوی ، گشایش ، و چشمه های سراب و صوفیان به ویژه چشمه آب معدنی كندوان.

** آبشار عیش آباد شبستر
ارتفاع این آبشار حدود 15 متر است و در قسمت كوهستانی میشو غربی در جوار روستای عیش آباد شبستر واقع شده است.
حدود 300 متر مربع وسعت دارد و در جوار كوه و دره منظر بدیعی از زیبایی طبیعت را به نمایش گذاشته است.

** آبشار آسیاب خرابه جلفا
آسیاب خرابه یكی از زیباترین مناظر دیدنی آذربایجان شرقی است، قبلاً در این محل یك باب آسیاب بادی وجود داشت كه با استفاده از این آبشار كار می كرد. اما در حال حاضر آثار كمی از این آسیاب برجا مانده است.
به همین علت به نام آسیاب خرابه معروف شده است. این تفرجگاه در حدود 27 كیلومتری علمدار گرگر (هادی شهر) قرار دارد و در نوار مرزی ایران و جمهوری آذربایجان در پنج كیلومتری روستای منجن آباد در حاشیه رود ارس واقع شده است.

** كوه ها و قله ها
آذربایجان شرقی از نظر تیپولوژی كوه های ایران از اهمیت خاصی برخوردار است.
سه رشته مهم و اصلی ایران یعنی البرز، زاگرس و مركزی در این منطقه به هم پیوسته و فلات كوچك و مرتفعی را پدید آورده اند.
مهمترین ارتفاعات استان آذربایجان شرقی كه دارای زیبایی های خاص طبیعی و امكانات ورزش كوهنوردی است، شامل رشته كوه سهند در 50 كیلومتری جنوب شهرستان تبریز كه بلندترین قله آن جام داغی به ارتفاع 3750 متر است.
از دیگر كوه ها و قله های بنام استان، كوهستان بزقوش در جنوب كوهستان سبلان و شمال غربی میانه قرار گرفته كه بلندترین قله آن 3304 متر ارتفاع دارد.
كوهستان كمتال از دیگر كوه های جالب ارسباران است و 3100 متر ارتفاع دارد، كوه قوشاداغ از ارتفاعات قابل توجه و زیبای دیگر ارسباران به حساب می آید.
كوه كیامكی درمنطقه جلفا و كوه سلطان سنجر در 15 كیلومتری شرق زنوز خودنمایی می كند، كوه سلطان داغی هم در شمال غربی كوهستان سهند نزدیك شهر اسكو قرار گرفته است.
كوه میشو از مشهورترین كوه های آذربایجان شرقی بوده كه در شمال دریاچه ارومیه است و جلگه مرند را از جلگه شبستر و دریاچه ارومیه جدا می كند.
كوه مورو داغ نیز در 36 كیلومتری غرب تبریز از ارتفاعات شمالی صوفیان به طرف تبریز كشیده شده و به گردنه شبلی منتهی می شود.
3093/518