به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، مدیریت بحران تعریف مشخصی دارد كه جامعه و عملكرد سازمان ها در صورت بروز آشفتگی و خطر دچار اختلال نمی شوند بلكه این قدرت را دارند تا با مشكلات مقابله كنند.
در سیل های اخیر در كشور همواره این نقد به سازمان مدیریت بحران است كه در بحران های متعدد نمی تواند مشكلات را مدیریت كند. در این باره باید گفت كه به غیر مباحث فنی در مدیریت، باید به فرایند تاب آوری نیز توجه كرد، فرایندی كه مربوط به لحظه وقوع بحران نیست بلكه نیازمند برنامه طولانی مدت در آموزش جوامع است.
در ایران كه نابسامانی های زیست محیطی و اقتصادی در حال تكرار است، توجه به تاب آوری و آموزش آن می تواند در مواقع بحران جامعه را به شرایط قبلی خود بازگرداند و كمترین خسارت ها و آسیب های روانی و اجتماعی را به جای بگذارد.
باتوجه به مخاطرات و آسیب های سیل و لزوم توجه به تاب آوری، پژوهشگر ایرنا با «علیرضا شریفی یزدی» روانشناس اجتماعی گفت و گو كرد.
این روانشناس اجتماعی در این خصوص گفت: تاب آوری تعریفی روانشناختی و اجتماعی دارد و یا به عبارت بهتر مفهومی روانشناسی اجتماعی است. به این معنی كه چه فرد یا جامعه بتواند مهارت هایی را در خودش ایجاد كند كه در مواقع بحرانی بتواند به سرعت مدیریت كند و از این پیچ و خم ها، مسائل و مشكلات و سختی های محیطی كه بهشان وارد می شود بیرون آید و خودش را بتواند بازسازی كند، در مقابل مشكل به شكل سازنده روبرو شود و البته برخی هم همین كار را انجام می دهند ولی به شكل منفی و فردی دچار افسردگی می شوند، این هم نوعی مقاومت در مقابل مشكلات است كه مقاومت منفی است.
وی در مورد میزان تاب آوری جامعه گفت: اینكه جامعه ما، جامعه تاب آوری است، شكی نیست زیرا ما به دلیل اینكه سالیان طولانی سختی های ریز و درشت را چشیده ایم، یقینا به نسبت بسیاری از جوامع دنیا، جامعه ایران، جامعه تاب آورتری است. ما مسائل قبل از انقلاب و حین انقلاب را داشتیم و بعد جنگ، مشكلات اقتصادی و تحریم بود و الان سیل و سال قبل زلزله را داشتیم.
مناطقی كه سابقا آسیب بیشتری دیده و توانسته اند خودشان را جمع كنند، این افراد معمولا تاب آوری بیشتری دارند. تاب آوری مناطقی كه فشارهایی را تجربه كرده اند و خودشان را جمع كردند مثل جنگ در خوزستان و ... معمولا میزان تاب آوری شان در بحران ها بیشتر از مناطقی است كه تا به حالا هیچ سختی را در زندگی شان تحمل نكرده اند.
ما جامعه تاب آوری هستیم ولی باید یادمان باشد كه تاب آوری اجتماعی یك آستانه ای دارد ولی از یك حد به بعد تاب آوری كار نخواهد كرد و ممكن است ایجاد مساله كند. مسوولان و سیاست گذاران و برنامه ریزان باید این را بدانند كه تاب آوری حدی دارد و می شود از آن استفاده كرد برای اینكه سرمایه اجتماعی را در جامعه افزایش داد.
شریفی یزدی درباره تاب آوری اجتماعی در سیل های اخیر بیان كرد: به اعتقادم با فرهنگ تاب آوری كه ما داریم، سریع می توانیم خسارت ها و آسیب ها را جمع كنیم، به غیر از خسارت های اقتصادی، به لحاظ روحی و روانی و بازسازی و برنامه ریزی برای امید به آینده امكان پذیر و شدنی است.
وی در ادامه به مهم ترین اقدامات برای افزایش تاب آوری اجتماعی اشاره كرد: اولین و مهم ترین نقش مسوولان باید جلب اعتماد مردم باشد و اگر مسوولی قول به كمك و پرداخت خسارات می دهد، این كار را عملی كند. از طرفی، در این مواقع با مردم همدلی و همراهی كنیم نه مثل استاندار خوزستان، به شخصی كه خانه و زندگی اش را آب برده است و عصبانی است به طور توهین آمیز صحبت كنیم. در صورتی كه مسوولان باید خشم و عصبانیت مردم را درك كنند و این گام اول در مواقع بحرانی است.
در گام دوم مردم باید به طور عملی و واقعی كمك كنند و سیل زدگان به این درك برسند كه مردم به آنان كمك می كنند و حتی وقتی ما كنسروی برایشان می فرستیم، بدانیم كه به دست آنان می رسد. كسانی كه در چنین بحرانی اند باید احساس كنند كه تنها نیستند بلكه 80 میلیون نفر جمعیت از آنان حمایت می كنند. این احساسی كه كمك می شود، تاب آوری مردم را بالا می برد. مهم این نیست كه یك روزه یك خانه دو طبقه بسازی مهم این است كه چادر را با عشق برایشان بزنیم.
نكته بعدی، مداخله موثر روانشناسان است، به خصوص روانشناسانی كه دوره های مدیریت بحران های روانی را دیده اند، الان باید سریعا ورود كنند و امید به زندگی و آینده را به مردم بدهند و شرایط روانی را فراهم كنند.
در اقدام بعدی، افضل دانستن مسائل داخلی است یعنی سیاست گذاران و برنامه ریزان بگویند كه به طور موقتا فضاهای سیاست های خارجی و دیگر را كنار می گذاریم و تمام انرژی و توان را روی خوزستان، لرستان، گلستان و هر جا كه خسارت های سنگینی داشته می گذاریم.
این روان شناس اجتماعی از لزوم آموزش تاب آوری در آموزش و پرورش گفت: متاسفانه آموزش و پرورش 16 هزار ساعت وقت را از بچه های مردم می گیرد، دریغ از 16 ساعت كه بخواهد مهارت های فردی و اجتماعی را یاد دهد. یكی از آنان مقوله تاب آوری است كه این قابلیت را دارد تا در كتاب های درسی گنجانده و آموزش داده شود و باید این اتفاق بیافتد و از طریق انجمن اولیا و مربیان، والدین كم آگاه را آگاه كنیم تا در خانه تاب آوری خودشان و فرزندانشان را افزایش دهند. آموزش و پرورش اگر این كار را انجام نمی دهد از نقیضه های دستگاه تعلیم و تربیت ما است.
پژوهش** 9459**1552
تهران- ایرنا- تقویت تاب آوری به هنگام وقوع بحران ها می تواند جامعه را به شرایط سابق خود بازگرداند و به گفته یك روانشناس اجتماعی، جامعه ما تاب آور است اما مسوولان باید بدانند كه آستانه آن حدی دارد و با نادیده گرفتنش جامعه آسیب های جدی خواهد دید.
