آگاهی و فرزانگی، اصلی ترین عناصر شهرت و جاودانگی سعدی

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، تاریخ ادبی كشور سرشار از نام شاعران و سخن سرایان بزرگی است كه هر كدام با خلق آثاری گرانقدر به ستارگان درخشان آسمان ادب ایران تبدیل شده اند. مشرف‌الدین‌ ابن‌ مصلح‌ بن‌ عبدا… شیرازی‌ مشهور به‌ شیخ‌ سعدی‌ از بزرگترین‌ شاعرانی است كه با تسلط وصف‌ ناپذیر خود بی نظیرترین شاهكارهای‌ ادبی‌ را خلق‌ كرد‌.

سعدی در خانواده ای اهل علم و ادب چشم به جهان گشود و زیر نظر پدر به آموختن علوم و معارف روزگار خویش پرداخت. او در همان دوران كودكی به اطلاعات وافری در ارتباط با تاریخ و ادبیات ایران دست یافت. پس از مدت كوتاهی تحصیل خود را در مدرسه معروف نظامیه بغداد شروع و در محافل علمی و شعری بسیاری شركت كرد.

شیخ‌ اجل‌ با سفر به‌ سرزمین هایی همچون هند، جهان‌ عرب‌ و شمال‌ آفریقا به اندوخته های علمی خود افزود. مهارت‌ غیر قابل‌ توصیف‌ سعدی در آمیختن‌ تجربه ‌های‌ تلخ‌ و شیرین‌ و بهره‌گیری‌ از ظریف‌ترین‌ عواطف‌ عاشقانه‌ و توصیف‌ زیبایی‌های‌ طبیعت‌ چنان‌ شكوه‌ و جلالی‌ به‌ او بخشید كه‌ در دوره‌ حیاتش‌ نیز آثارش‌ سرمشق‌ دیگر شاعران‌ و نویسندگان‌ قرار گرفت‌ به طوری كه سخن‌سرایان‌ بارها طبع‌ خود را در به وجود آوردن‌ آثاری‌ همچون‌ گلستان‌ و بوستان‌ آزمودند.

شهرت‌ عمده‌ سعدی‌ بیشتر در سرودن قصیده‌هایی‌ روشن‌، روان‌ و بی‌تكلف‌ شناخته می شود‌ كه‌ در این‌ قصاید به شكر خدای متعال و پند و اندرز پرداخته‌ است‌. این شاعر همچنین غزل‌ را به‌ اوج‌ خود رساند. نثر شیرین‌ و روان‌ سعدی‌ كه‌ برابر با نظم‌ و شعر او بود، از دیگر ویژگی‌های‌ منحصر به‌ فرد این‌ ادیب به‌ شمار می‌رود.

به‌ كارگیری‌ اشعار و شواهد مناسب‌ در مواقع‌ خاص‌ از دیگر ابتكارات زیبای سعدی در نثر محسوب می شود‌ كه‌ تأثیری‌ جاودانه‌ به‌ سخن‌ او بخشیده‌ كه نمونه‌ آن‌ در گلستان‌ جلوه‌گر شده است. شیخ اجل‌ افزون بر شعر فارسی‌ به ادبیات‌ عرب‌ نیز مسلط بود و مطالعه‌ آثار برخی‌ از شاعران‌ و نویسندگان‌ عرب‌ موجب‌ شد كه‌ آثار گرانقدری‌ نیز به زبان‌ عربی‌ بسُراید كه‌ مورد تحسین‌ شعرای‌ عرب‌ زبان‌ نیز قرار گرفت‌.

بزرگترین‌ آثار این‌ شاعر والامقام‌ كتاب‌ های جاودان‌ بوستان‌ و گلستان‌ است.‌ گلستان‌ كتابی‌ كوچك‌ با نثر بسیار روان‌ و آمیخته‌ با شعر به شمار می رود‌ كه‌ شاعر در یك‌ دیباچه‌ و هشت‌ باب‌ مجموعه‌ داستان‌هایی‌ را روایت‌ می‌كند كه‌ هر یك‌ از داستان‌های‌ گلستان‌ سرشار از نكات‌ نغز اجتماعی‌، اخلاقی‌ و ترتیبی‌ است‌ كه‌ هر كدام‌ می‌تواند سرمشق‌ زندگی‌ انسان‌ها قرار گیرد.

بوستان‌ یا سعدی ‌نامه‌ منظومه‌ای‌ در چهار هزار و 500 بیت‌ به شمار می رود كه‌ به‌ 10 باب‌ تقسیم‌ شده‌ و مبنای‌ آن‌ تعلیم‌ و تربیت‌ است‌. شیخ اجل مجموعه‌ای‌ از شعر و نثر خویش‌ را نیز در قالب‌ طنز و انتقاد به‌ تصویر می كشد كه‌ تحت‌ عنوان‌ غزلیات‌، مضحكات‌ و خبثیات‌ در كلیات‌ او جای‌ گرفته‌ است‌.

مفردات سعدی، كتاب نصیحه الملوك، مواعظ، صاحبیه، قصاید سعدی، مراثی سعدی، رساله در عقل و عشق، الجواب، مجالس پنجگانه و هزلیات سعدی از دیگر اثرهای استاد سخن پارسی محسوب می شود.

شهرت جهانی این شاعر و ادیب ایرانی سبب شد تا مركز سعدی شناسی ایران از 1381 خورشیدی، یكم اردیبهشت را روز بزرگداشت شیخ اجل اعلام كند.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت بزرگداشت سعدی به گفت وگو با «محمدرضا سلیمی» پژوهشگر، شاعر، نویسنده و منتقد ادبی پرداخت.

** آگاهی و فرزانگی عنصر پایداری سعدی
سلیمی با بیان این موضوع كه آگاهی و فرزانگی به عنوان اصلی ترین عناصر شهرت و جاودانگی شیخ اجل شناخته می شود، گفت: شاعران و سخن سرایان معاصر و نوگرا، سعدی و آثار وی را ستوده و كوشیده اند كه اشعاری هم سطح و مشابه با آن بسرایند. دلنشینی و جذابیت اشعار، دوراندیشی و حكایت های این شاعر بلند آوازه به قدری متعالی است كه هر فردی با خواندن آنها مسحور كلام موزون و تعادل او می شود. تمامی این موارد سبب شد تا گلستان و بوستان سعدی از جمله كتاب های ارزنده ای باشد كه هر خواننده ای چندین شعر یا حكایت از آن را حفظ كند و شیرینی كلام استاد بر دلش بنشیند.

** بهره گیری از تسامح در گفتار سعدی
این پژوهشگر ادبی با اشاره به این مطلب كه با بهره گیری از تسامح در گفتار سعدی می توان رویكردی متعادل نسبت به زندگی داشت، بیان كرد: داشتن رویكرد متعادل در زندگی روزمره افراد از جمله خصوصیات خواندن و جست و جو در آثار شیخ اجل است تا اینگونه ریشه بسیاری از ناراحتی و كشمكش ها را در زندگی فردی و اجتماعی خشكاند. در بسیاری از شعرها، پندها و حكایت های برجای مانده از سعدی همواره به پرهیز از ستیزه جویی و جدل در گفتار و كردار اشاره شده و آرامش و امنیت انسان را مهم ترین اصل دانسته است، ابزاری كه جامعه امروزی بیش از پیش به آن نیاز دارد تا بتواند همزیستی مسالمت آمیز و مدارا را با هم نوعان خود بیاموزد و تمامی این موارد نشان دهنده این امر به شمار می رود كه جامعه ایرانی به فرزانگی و اعتدال علاقه مند است.

** آثار سعدی متعلق به همه بشریت
این نویسنده ادبی با رد برخی انتقادها به سعدی را كه اشعار او برگرفته از ادبیات عرب است، یادآور شد: برخی از ادیبان و شاعران عقیده دارند كه سعدی برای سرودن اشعار خود از ادبیات عرب بهره گرفته و از آنها تقلید می كرده در صورتی كه ادبیات عرب در زمان حیات سعدی متاثر از زبان فارسی و فرهنگ ایرانی بوده است. صراحت لهجه و شیرینی سخن سعدی شیرازی هر گونه ادعا و اقتباس را در این زمینه مردود می سازد.

** پرداختن به شعر و یاد سعدی تقویت كننده بُعد معنوی زندگی انسان
وی در ادامه افزود: توجه به اشعار و یاد سعدی موجب تقویت ابعاد معنوی زندگی انسان و احترام متقابل به اندیشه هایش می شود و فضایلی همچون آزادگی، وحدت و یگانگی را به جهانیان می آموزد. اخلاق انسانی، تواضع، دینداری و مهرورزی از جمله ویژگی های سعدی و آثار او به شمار می رود. این شاعر زندگی را با تمام فرازها و نشیب ها با هنرمندی تصویرسازی می كند. بنابراین توجه به آثار و الهام گرفتن از او لازمه و ضرورت زندگی امروزی است. از طرفی دیگر توجه به آثار و اندیشه های سعدی شیرازی موجب بازشناسی فرهنگ غنی ایرانی می شود و این وظیفه مردم و جامعه ایرانی است تا فرهنگ و ادبیات ایرانی را پاس بدارند و در حفظ و نگهداری آن كوشا باشند. تاثیر سعدی در دنیای شعر و ادب به صورت گسترده ای امتداد دارد و موجب می شود تا هر فردی از هر نقطه از جهان و با هر سلیقه ای از دریای علم و كلام شیخ اجل بهره كافی بگیرد.

** اعتبار جهانی گلستان و بوستان سعدی
سلیمی ضمن توضیح این مطلب كه گلستان و بوستان سعدی اعتباری جهانی دارد، گفت: گلستان سعدی از جمله معدود كتاب های فارسی به شمار می رود كه به بیشتر زبان های اروپایی ترجمه شده و زمینه آشنایی شاعران، نویسندگان و اندیشمندان غرب همچون ولتر، هوگوف لافونتن، گوته ، بالزاك، بونین و ... را با ادبیات این مرز وبوم فراهم كرده است. از این رو برگزاری همایش ها و سمینارهای تخصصی علمی با رویكرد معرفی مشاهیر و مفاخری همچون سعدی گامی ارزنده برای تحقق اهداف و واكاوی اندیشه های این بزرگان است كه ضرورتی انكارناپذیر محسوب می شود. توجه به ادبیات ایران از ضرورت‌های تحول در علوم انسانی دانشگاه‌ها است كه در این راستا باید در زمینه آموزش زبان و ادبیات فارسی بیش از پیش به ادبیات كهن توجه شود. همچنین برگزاری كرسی های علمی و شناخت مشاهیر ایران در كشور و برخی دانشگاه های معتبر جهان می تواند به اعتلای غنی فرهنگ این مرز و بوم بیانجامد.

پژوهشم**9117**2002**9131