تسلط دانش آموزان بر فناوری و ضرورت روزآمدی معلمان

به گزارش ایرنا با وجود اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و تغییر كامل كتاب های درسی در طول چند سال اخیر، شكل گیری برنامه های تولید محتوا در مدارس و دوره های ضمن خدمت برای معلمان، همچنان آموزش های مدارس برای بسیاری از دانش آموزان، سنتی و قدیمی و در نتیجه بدون جذابیت های لازم است.
این موضوع زمانی بهتر درك می شود كه به شكل گیری فضای مجازی و در نتیجه تسلط دانش آموزان بر فناوری توجه شود، تسلطی كه گاهی از سطح دانش معلمان جلوتر می رود و باعث افت انگیزه دانش آموز در كلاس درس می شود.
در آستانه روز معلم، در كنار تبیین جایگاه و شان برجسته و والای مقام معلم كه وظیفه ای بر دوش همگان است، پرداختن به ظهور فناوری های روز، مسلط شدن دانش آموزان بر آنها و جا ماندن معلمان از فناوری ها ضروری است.
در این شرایط باید به این سوال پاسخ داد كه در دوران نفوذ فناوری در زندگی روزمره، معلمان چقدر به فناوری ها مسلط شده اند و آیا آشنایی دانش آموزان به ابزارهای جدید فناوری جذابیت درس معلمان را بیشتر یا كمتر كرده است؟

*** تولید محتوای آموزشی باید از سوی معلمان جدی گرفته شود
مدیركل آموزش و پرورش قزوین نیز با تایید این موضوع كه هوش و تسلط دانش آموزان در اثر گسترش فناوری بالاتر رفته است، گفت: مطالعات نشان داده است ظرفیت یادگیری فراگیران از طریق گوش دادن 13 درصد است و بخش عمده یادگیری از طریق مشاهده و دیدن اتفاق می افتد.
خیرالله رحمانی افزود: گسترش فضای مجازی در سال های اخیر كه موجب گرایش بیشتر دانش آموزان به این ابزارها شده نیز این ظرفیت را برای افراد جامعه به وجود آورده كه بتوانند در قالب آن دست به ابتكارات و ابداعات از جمله ساخت فیلم و انیمیشن، قصه گویی و یا هر موضوع دیگری بزنند.
وی اضافه كرد: تجربه نشان داده روش های آموزشی جدید مانند ساخت فیلم برای انتقال مفاهیم فرهنگی، اجتماعی و تربیتی به مخاطبان تاثیری بسیار بالاتری از آموزش حفظیات دارد.
رحمانی با بیان اینكه فناوری و فضای مجازی هم تهدید و هم فرصت برای كاربران است، گفت: این فضا باید به گونه ای مدیریت شود كه موجب محدودیت برای دانش آموزان نشود و همچنین فرصت لازم را برای آموزش مفاهیم فراهم كند.
وی افزود: در واقع باید این فضا در مسیر اهداف تعلیم و تربیت مدیریت شده و مورد استفاده قرار گیرد.
رحمانی، تسلط نداشتن اولیا و معلمان به فناوری را یك ضعف و چالش مهم در نظام تعلیم و تربیت دانست و گفت: واقعیت این است كه مهارت دانش آموزان در فضای مجازی بسیار بیشتر از والدین و متولیان تعلیم و تربیت است و باید راهی ایجاد شود تا از این فضا در جهت اهداف تربیتی استفاده كنیم.
وی اظهار داشت: در این میان معلمان تربیتی به ویژه معلمان دینی و پرورشی نتوانسته اند از زبان گویای فناوری به نحو درست برای تعلیم و تربیت دانش آموزان استفاده كنند.
رحمانی افزود: البته به منظور مدیریت بهتر این موضوع در سال های اخیر آموزش و پرورش در زمینه تولید محتوای الكترونیك ورود جدی داشته كه باید طیف وسیعی از مفاهیم و موضوعات تربیتی در هر 6 ساحت علمی و فناوری، زیستی و بدنی، اعتقادی و اخلاقی، سیاسی و اجتماعی، زیباشناسی و هنری مورد استفاده جدی قرار گیرد.

*** ساختار فعلی گزینش معلم، تناسبی با هدف ارتقای نظام تعلیم و تربیت ندارد
یك استاد دانشگاه در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: مساله افت انگیزه دانش آموزان برای حضور در كلاس، پیش از آنكه ناشی از ناتوانی معلم و تسلط نداشتن او به فناوری آموزشی و روش های مدرن باشد نتیجه شكاف فرهنگی عظیم بین مدرسه و جامعه است.
كریم تفضلی افزود: تا زمانی كه معیشت معلم در جامعه به درستی تامین نشده و دغدغه های او برطرف نشود به سمت روش های نوین یادگیری و روزآمد كردن خود پیش نمی رود.
وی اضافه كرد: ساختار گزینش و استخدام معلمان هم كه بیشتر بر مبنای چند سوال اعتقادی و احكام دینی است نتوانسته بهترین و توانمندترین معلمان را تحویل آموزش و پرورش دهد.
تفضلی ادامه داد: همین معلمان هم در نتیجه ساختار غیر اصولی استخدام، بعد از ورود به مدرسه با مشاهده آنچه خلاف تصور اولیه شان است دچار دگردیسی می شوند و همین، تاثیر زیادی در ثبات شخصیتی آنها و نحوه آموزششان می گذارد.
وی گفت: این مسایل همه دست به دست هم داده و شرایطی ایجاد كرده تا محتوا و برنامه در آموزش و پرورش با آنچه در جامعه وجود دارد گاهی زمین تا آسمان تفاوت داشته باشند.
این استاد دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) یادآور شد: امروزه دیگر حتی شان معلم در مقابل دانش آموز به خاطر این شرایط فرهنگی مانند سابق نیست.
وی ادامه داد: البته در این میان تفاوت ذوق و سلیقه نیز مطرح است و ما حتی نیازهای فرهنگی نسل جدید را هم نمی توانیم جواب دهیم چون دانش آموزی كه با تبلیغات نظام آموزشی از سیم كارت رایگان بهره مند شده و به انواع شبكه های مجازی وصل می شود دامنه فكری متفاوت تر و وسیع تری پیدا می كند كه دیگر حتی معلم نمی تواند پاسخگوی آن باشد.
تفضلی تاكید كرد: ساختار آموزش و پرورش از لحاظ سازمانی، جذب نیرو، محتوای آموزشی و معیشت معلمان دچار مشكلات عدیده است.
وی با بیان اینكه نهادهایی مانند آموزش و پرورش موجب استحكام جوامع می شوند، گفت: آموزش و پرورش متولی انتقال فرهنگ از نسلی به نسل دیگر است اما متقاضی و علاقه مندی برای آنچه كه می خواهد انتقال دهد وجود ندارد.
تفضلی گفت: برای پیوند دوباره دانش آموز و معلم باید جریان های فكری و سیاسی و روشنفكران و نخبگان جامعه دست به دست هم داده و روند گردشی از تحولات اجتماعی ایجاد كنند تا معلم و دانش آموز بر اساس آن ساماندهی شوند.
وی با بیان اینكه متاسفانه سیاست های فرهنگی جامعه تابعی از درگیری جناح ها و بازی قدرت است، گفت: در نظام آموزش و پرورش به عنوان مهمترین متولی تعلیم و تربیت انسان ها، باید منافع عمومی را فارغ از این بازی ها در نظر گرفت.
تفضلی افزود: فناوری و تسلط دانش آموزان بر آن یكی از اضلاع فاصله بین معلم و دانش آموز است و روش های آموزشی، نوآوری و ارتباط معلم با دانش آموز نیز باید در كنار آن مورد توجه باشد.
وی ادامه داد: باید تصمیم گیری ها در این زمینه بر اساس مصالح ملی صورت گیرد و كتاب های درسی نیز بر همان اساس برنامه ریزی شوند.
این استاد جامعه شناسی یادآور شد: نقش معلم در این خصوص بسیار پررنگ است اما باید قبل از این انتظارات، معیشت او نیز متناسب با شان و جایگاه حقیقیش تامین شود.

***تغییر مداوم نظام آموزشی معلمان را سر درگم كرده است
به گفته تفضلی متاسفانه در این میان تغییر مداوم نظام آموزشی در كشور نیز ضربه بزرگی بر تعلیم و تربیت وارد كرده و معلمان را سر درگم ساخته است.
وی با بیان اینكه مشكلات ناشی از این ضعف ها بدون حل شدن به نظام آموزش عالی سرازیر شده است، گفت: به طور مثال مافیای كنكور بدون هیچ دستاورد ارزشمندی فقط با ایجاد استرس در دانش آموزان ضربه مهلك تری به این حوزه وارد كرده و ثمره آن دانشجویانی هستند كه بدون هیچ علاقه و استعدادی فقط برای گذراندن تحصیلات خود وارد رشته هایی بی فایده در آینده شغلی شان می شوند.

***سایه مسایل معیشتی بر انگیزه آموزش و یادگیری معلمان و متعلمان
یك مدیر مدرسه ابتدایی نیز در این خصوص با پذیرش تسلط دانش آموزان بر بسیاری از اصول علمی و فناوری گفت: البته این دانش در حد سطحی بوده و اطلاعات دانش آموزان از عمق زیادی برخوردار نیست.
مریم اصلانی با تاكید بر اینكه معلمان باید خود را برای پاسخگویی به تمام سوالات و ابهامات دانش آموزان به روز رسانی كنند، افزود: البته این مساله فقط بر عهده معلم نیست بلكه سیستم آموزش و پرورش نیز نقش بزرگی در این زمینه دارد.
وی اضافه كرد: امروزه كتاب های درسی تغییر كرده و روش های جدید جایگزین روش های قدیمی شده اما معلمان با همان شیوه های سنتی كار می كنند چون تغییر سخت است.
اصلانی، نقش معیشت معلمان را نیز در كاهش انگیزه آنها جهت روز آمدسازی بسیار موثر دانست و گفت: حقوق و پاداش كم، درگیری های ذهنی و كاری در محیطی ناكارآمد همه دست به دست هم می دهد تا معلم نتواند خود را در مقابل دانش آموز روزآمد كند.
وی خاطرنشان كرد: برای افزایش رغبت دانش آموزان نسبت به آموزش و حضور در مدرسه و در نتیجه تغییر جامعه، باید دانش های نوین را به شیوه های نوین آموزش داد كه البته این شیوه ها لزوما ابزارهای چند رسانه ای نیست بلكه با ابزارهای ساده هم می توان در دانش آموزان رغبت ایجاد كرد.

*** یادگیری تعاملی و معكوس باید جایگزین شیوه های سنتی آموزش شود
این معلم ابتدایی گفت: امروزه یادگیری تعاملی و یادگیری معكوس در دنیا به عنوان یك شیوه اصولی آموزش مورد استفاده قرار گرفته و معلم در آن فقط نقش راهبر را دارد.
وی ادامه داد: البته در این میان نیز باید فرزندان را از همان كودكی به گونه ای تربیت كرد كه دنبال انگیزه های بیرونی برای علم آموزی نبوده و خود را پیگیر یادگیری در مدارس بدانند.
اصلانی اظهار داشت: اگر معلم صاحب انگیزه باشد آموزش را هم به شیوه ای بهتر انجام می دهد.

*** تمركزگرایی در برنامه ها، آموزش و پرورش را از هدف دور می كند
وی با بیان اینكه شیوه آموزش و پرورش در كشور متمركز است، گفت: این تمركز موجب شده افرادی در بالا دست برنامه هایی را بنویسند كه همه استان ها در روستاها و شهرها بدون آنكه امكانات و توان یكسانی داشته باشند ملزم به اجرای آن باشند.
اصلانی اظهار داشت: كتاب های درسی خاص از همان ابتدای سال تحصیلی توزیع می شوند اما در اواسط سال، ابلاغ بخشنامه های متعدد برنامه ریزی مدارس را دچار مشكل می كند.
وی با تاكید بر اینكه به جای كار زیاد با كیفیت كم، باید كار كم با كیفیت بیشتر انجام شود، گفت: اجرای جشنواره های مختلف مانند جابر بن حیان، خوارزمی ، مسابقات نماز و انواع دیگر برنامه ها همگی حجم زیادی از وقت و زمان اولیای مدارس را می گیرد در حالی كه به جای آن می شود چند برنامه محدود را با كیفیت بهتر ارایه داد تا یادگیری هم بهتر حاصل شود.
اصلانی افزود: هدف نظام آموزش و پرورش شناسایی استعدادهای دانش آموزان است اما عموما به واسطه كار زیاد و تمركزگرایی در نظام آموزش و پرورش، مدارس از هدف خود دور شده اند و حتی اگر شناسایی هم شوند كاری برای آنها نمی توان كرد.
وی افزود: البته در كنار همه این عوامل تحقق این شرایط نیازمند وجود مدیری توانمند با دانش مدیریتی بالا در مدارس است، در حالی كه در همین قزوین گروهی از مدیران با سابقه بالا را داریم كه حتی توانایی استفاده از كامپیوتر را ندارند و در مقابل، مدیرانی را نیز داریم كه جوان هستند اما تجربه كافی مدیریتی ندارند.
اصلانی اضافه كرد: در دانشگاه فرهنگیان كه متولی اصلی تربیت معلمان مدارس است درسی به نام مدیریت نداریم كه به طور خاص مدیران مدارس را تربیت كند، مدیری كه هم بودجه بداند، هم علم داشته باشد و هم به روان شناسی آشنا باشد.
هم اكنون 16 هزار فرهنگی هدایت و آموزش 240 هزار دانش آموز را در مناطق چهارده گانه آموزش و پرورش قزوین بر عهده دارند.
7388*6101