به گزارش ايرنا، هر كدام از موارد مورد اشاره در زمان خود تبعاتي در برداشت كه البته يكي از بارزترين اثرات اين چنين هيجانات كاذب آسيب هاي اجتماعي از جمله پرخاشگري و عدم تحمل همديگر است، به عنوان مثال صف هاي طولاني پمپ هاي بنزين در پي درج شايعاتي مبني بر افزايش قيمت بنزين تا فلان روز عيني ترين اثر اجتماعي اين مساله بروز درگيري هاي فيزيكي و لفظي در برخي جايگاه هاي سوخت بود.
نگارنده بعنوان شاهد عيني يكي از همين درگيري هاي فيزيكي در يكي از جايگاه هاي سوخت بروجرد بر اين باور است كه چنين نزاع هايي كه در پي صف هاي طولاني و تقاضا براي پر كردن گالن هايي غير از باك خودرو ، اثراتي همچون احساس ناامني، استرس و اضطراب براي رهگذران اتفاقي و از جمله كودكان دارد.
به اينصورت كه كودكان در چنين نزاع هايي شاهد درگيري هاي فيزيكي و شاهد شنيدن الفاظي مي شوند كه مي تواند تا مدت ها علاوه بر استرس اين سوال را در ذهن آنها ايجاد كند چرا دعوا كردند؟! و هر بار قرار گرفتن در جايگاه سوخت اين سوال را تكرار كند! چرايي كه البته پاسخش به اين راحتي قابل ارائه نيست!
*** تقاضاي كاذب و خريد غيرضروري آسيب اجتماعي اقتصاد
تقاضاي كاذب واژه اي كه از دير باز در سطوح اجتماعي مطرح بوده است، سال گذشته تقاضاي كاذب خريد سكه و ارز كشور را با چالش جدي مواجه كرد تا جاييكه قوه قضاييه و نيرو هاي امنيتي به مساله ارز و سكه ورود كردند و حتي منجر به اعدام سلطان سكه نيز شد.
تقاضاي كاذب به مسكن و ماشين نيز سرايت كرد تا آنجا كه قيمت هاي خودرو و مسكن افزايش نا متعارف در سال هاي اخير داشته اند.
حالا جامعه با يك كشش خريد كالاي اساسي مواجه شده است به محض اعلام يا پخش شايعاتي در افزايش نرخ اقلام اساسي حلقه هاي اقتصادي از توليد تا مصرف با كنش سريع خود در سطح جامعه سعي در ذخيره سازي يا به نوعي خريد غير ضرور مي كنند.
نمونه هاي اخير اين موضوع را در بحث شايعه افزايش نرخ بنزين و حتي شكر مي توان تصور كرد صفوف طولاني ذخيره سازي بنزين و يا رفتار پرخطر ذخيره در گالن هاي 20 ليتري توسط برخي از مالكان خودرو از جمله معضلات اجتماعي تقاضاي كاذب است.
بررسي وضعيت اجتماعي تقاضاي كاذب خريد، ريشه در امنيت اجتماعي دارد، بدون شك يكي از مهمترين شاخص هاي امنيت اجتماعي بعد فرهنگي يعني پايبندي به ارزش ها، قوانين، هنجارها در سطوح مختلف اجتماعي است.
نكته جالب توجه اين است كه در مقام رعايت و بروز رفتارهاي فرهنگي در باب خريد غير ضرور و تقاضاي كاذب، قوانين، ارزش ها و هنجار هاي اجتماعي دچار آشفتگي و در بسياري موارد ناديده گرفته شده يا خلاف آن عمل مي شود؛ مثال واضح آن خريد ارز و سوق دادن نقدينگي توسط مردم به سوي واسطه گري بود كه هنوز هم تبعات آن گريبانگير بسياري از خريداران است.
از طرفي، اعتماد نيز به عنوان يكي از شاخص هاي مهم دراعمال برنامه هاي اقتصادي دچار تزلزل شده و عليرغم تلاش مسئولان اقتصادي در ايجاد رفاه عمومي و تامين كالاي اساسي براساس نرخ واقعي همواره جامعه تحت تاثير گروه هاي غير رسمي در خريد و تقاضاي كاذب قرار مي گيرد.
*** رفتارهاي نامتعارف اجتماعي در اقتصاد
يكي از رفتارهاي نامتعارف در سطح جامعه مصرف گرايي و ميل به خريد در سطح املاك و مستغلات و حتي كالاي مصرفي در شرايط كنوني جامعه ايران است به اميد سود بيشتر و افزايش سرمايه، در حاليكه توجه به قيمت واقعي آن نمي شود به ويژه در املاك و ساختمان.
بي شك اين رفتارهاي اجتماعي تاثير گذار بر اقتصاد و توليد شايد نشات گرفته از ترس يا دلهره آينده و كسب سود هاي نامتعارف خارج از سيستم اقتصادي و مالياتي كشور است.
*** تورم يكي از عوامل موثر بر مصرف گرايي
تورم بدون برنامه تاثير فراوني بر هنجار هاي اجتماعي دارد و علاوه بر كاهش ارزش پول ملي موجب مصرف گرايي، بي عدالتي و در نهايت افزايش سرمايه ثروتمندان، افزايش رانت و دلالي در سطح جامعه مي شود، در چنين شرايطي ايجاد اعتماد و تضمين عمومي جهت دستيابي به منابع و كالاي اساسي توسط برنامه ريزان بطور قطع موجب كاهش تقاضاي غير ضرور خواهد شد.
*** نظارت حلقه كمرنگ اقتصاد در اجتماع
در شرايط كنوني، ايفا نكردن نقش لازم و كافي از سوي بعضي از بخش هاي نظارتي در امر توزيع كالا و خدمات، باعث ورود واسطه ها و دلال ها به اين بخش شده و متناسب با كاهش نقش بخش هاي ديگر، نقش واسطه ها و دلال ها بيشتر شده است.
لذا كنترل و رصد آنها از سوي نهادهاي نظارتي سخت بوده و آنها در خريد و فروش محصولات، صرفا منافع خود را در نظر مي گيرند كه اين امر ضمن كاهش كارايي اين بخش، باعث تضييع حقوق توليدكنندگان و مصرف كنندگان هم مي شود.
استفاده از سيستم هاي قوي نظارتي و روزآمد الكترونيكي مي تواند گام مهمي در كاهش تقاضاي غيرضرور از سوي واسطه ها و مصرف كنندگان باشد، بنوعي يك توزيع عادلانه قانونمند به اندازه مصرف هر خانواربا نظارت هاي سيستمي و حذف رانت مي تواند راهكار مناسبي براي اين مساله باشد.
*** سيستم اطلاع رساني مناسب
در سال هاي اخير شبكه هاي اجتماعي و تلفن همراه به عنوان يك مرجع تاثير گذار در افكار عمومي نقش موثري ايفا كرده است و در غياب اطلاع رساني شفاف و به روز، در برخي از موارد با شايعه پراكني هاي جهت دار از سوي سودجويان، بخش هايي از اقتصاد و اجتماع را تحت تاثير جوسازي قرار داده است.
در چنين شرايطي سيستم اطلاع رساني روزآمد با استفاده از سرمايه هاي اجتماعي و اقتصادي مورد اعتماد بايد برنامه هاي دولت را بازگو و نسبت به اجراي آن اعتماد مردمي را جلب نمايند.
از طرفي حركت گروه هاي اجتماعي و نخبگان جامعه در فرهنگ سازي و اصلاح سبك زندگي با ترويج كليد واژه هايي چون نه به ' خريد غير ضرور' با حمايت رسانه هاي ارتباط جمعي و توليد آثار هنري سمعي و بصري يك ماموريت اجتماعي است كه نبايد از آن غفلت كرد.
1920
خبرنگار ايرنا بروجرد
بروجرد - ايرنا - هيجان خريد يا همان تقاضاي كاذب براي خريدي غيرضروري طي سال هاي اخير به آسيبي اجتماعي در بدنه اقتصاد تبديل شده، آسيبي كه از اقلامي بزرگ مثل سكه و خودرو آغاز و در مرحله بعدي دامنگير كالاهاي اساسي شد و آخرين موردش نيز هجوم براي خريد بنزين بود.
