به گزارش ایرنا، مقاومت به آنتی بیوتیك به معنی مقاومت میكروب های بیماری زایی است كه با جهش ژنی نسبت به این داروها مقاومت پیدا می كنند كه در نتیجه نسل های جدیدی به وجود می آیند كه مبارزه با آنها را دشوار می كند از سوی دیگر صدمه به كلیه ها، آسیب كبدی، تشنج و اختلال اعصاب محیطی از پیامدهای مصرف آنتی بیوتیك است.
مقاومت آنتی بیوتیكی یكی از مهمترین معضلات بهداشتی جامعه امروز است چرا كه باعث خطر برای افرادی می شود كه عفونت ساده ای داشته و در صورت درمان تحت نظارت پزشك می توانستند به خوبی بهبود یابند، اما با مصرف نابجای آنتی بیوتیك در دفعات قبل باعث بی تاثیر شدن این داروها شده اند.
آنتی بیوتیك یك منبع با ارزش دارویی است كه برای درمان عفونت های باكتریایی مورد استفاده قرار می گیرد و استفاده از آن تنها با تجویز پزشك و در یك دوره درمانی كامل موثر است.
به گفته متخصصان، آنتی بیوتیك فقط قادر به درمان عفونت های باكتریایی است و به هیچ عنوان در برابر عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی، گلودرد و آنفلوآنزا موثر نیست.
مقاومت در برابر آنتی بیوتیك اكنون به یك معضل جهانی بدل شده است، همین مساله كارشناسان سازمان جهانی بهداشت را به ایجاد كمپینی برای مقابله با این معضل واداشته است.
در سال 2012 میلادی، سازمان جهانی بهداشت گزارشی را مبنی بر افزایش مقاومت به داروهای ایدز ارایه كرد، این گزارش نشان داد كه كنترل این بیماری مهلك با داروهای رایج، اثربخشی كمتری دارد و باید به سمت داروهای پرهزینه تر حركت كرد.در سال 2013 میلادی، 480 هزار مورد جدید بیماری سل مقاوم به دارو در 100 كشور گزارش شد كه به معنی دوره های درمان طولانی تر و اثر بخشی كمتر داروهای فعلی بود.
بر اساس آمارها مقاومت به دارو سالانه سبب ایجاد حدود 440 هزار مورد جدید سل مقاوم به چند دارو در دنیا می شود كه حداقل 150 هزار مرگ را به دنبال دارد.
در كشورمان، میزان مصرف آنتی بیوتیك 16 برابر استاندارد جهانی است و هزینه درمان فردی كه به آنتی بیوتیك مقاوم شده حدود 500 تا 700 میلیون ریال ارزیابی شده است.
10 تا 15 درصد داروها در ایران به گفته مسوولان، خودسرانه مصرف می‌شود و در این میان داروهای مسكن و آنتی بیوتیك ها بیشترین میزان مصرف خودسرانه دارو را تشكیل می دهند.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، نسبت بالایی از باكتری های مقاوم به آنتی بیوتیك كه سبب عفونت های شایعی مانند عفونت های دستگاه ادراری، ذات الریه و عفونت های خون می شوند، وجود دارند، ناكارا بودن دارو نسبت به عفونت به معنای افزایش نرخ ناتوانی، مرگ و تحمیل هزینه های هنگفت در بخش بهداشت است.
گسترش مقاومت میكروبی به آنتی بیوتیك ها نه تنها از تجویز غیرضروری در انسان بلكه از مصرف گسترده آنها در دامپزشكی بروز می كند بنابراین كارشناسان هشدار دادند نبود نظارت دقیق در این بخش می تواند مخاطرات تهدید كننده سلامت ایجاد كند.
هزینه درمان فردی كه به آنتی بیوتیك مقاوم شده حدود 500 تا 700 میلیون ریال ارزیابی می‌شود، بالا بودن سرانه مصرف آنتی بیوتیك ها در ایران بر اساس اعلام وزارت بهداشت به آن اندازه است كه میزان مصرف این داروها 16 برابر استاندارد جهانی است.
به گفته مسوولان، مصرف بی رویه آنتی بیوتیك در كودكان ایرانی باعث افزایش بیماریهای ویروسی و ابتلای آنها به این بیماری ها شده است.
پیگیری وضعیت سلامت و دارویی 36 هزار زن در آمریكا به مدت هشت سال، نشان می دهد استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیك احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و سكته مغزی را افزایش می‌دهد؛ محققان احتمال می دهند آنتی بیوتیك با اختلال در توازن جمعیت میكروبی روده و نابودی میكروب های مفید در افزایش التهاب و احتمال بروز بیماریهای قلبی نقش دارد.
از این رو بنا به اهمیت موضوع، مهر سال گذشته بود كه دستورالعمل سطح بندی خدمات تجویز آنتی بیوتیك به مراكز ارائه كننده خدمات درمانی كشور ابلاغ شد.
مطالعات اخیر نشان می دهد استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیك، خطر بروز بیماری های قلبی و سكته مغزی را در زنان افزایش می دهد.
شایع ترین دلایل استفاده از آنتی بیوتیك در زنان، عفونت های تنفسی و مجاری ادراری و مشكلات دندانپزشكی است كه باید تجویز آنتی بیوتیك با حساسیت بیشتری انجام شود.
متخصصان به پزشكان توصیه می كنند تنها زمانی كه واقعا به آنتی بیوتیك نیاز است آن را تجویز كنند.
اگر این وضع ادامه یابد تا سال 2050 حدود 10 میلیون نفر جان خود را از دست می دهند؛ زیرا بدن آنها در برابر آنتی بیوتیك ها مقاوم شده است.
تاكنون محققان برای تولید انواع آنتی بیوتیك ها، به طور عمده از باكتری های موجود در خاك استفاده می كردند، اما به نظر می رسد ظرفیت این منبع مهم آنتی بیوتیك به پایان رسیده و هر روز بر تعداد پاتوژن های مقاوم در برابر آنتی بیوتیك های موجود افزوده می شود.
محققان دانشگاه ویسكانسین مدیسون با آزمایش روی هزار و 400 حشره كه از مناطق مختلف آمریكای شمالی و جنوبی گردآوری شدند، توانستند میكروب هایی را شناسایی كنند كه در بدن حشرات زندگی می كنند و توانایی آن ها در مقابله با برخی از متداولترین و خطرناك ترین پاتوژن های مقاوم در برابر آنتی بیوتیك بسیار بهتر از عملكرد باكتری های موجود در خاك است.
آنان در نوعی مورچه موسوم به قارچكار نوعی آنتی بیوتیك یافتند كه آن را سیفومایسین نامیدند،این آنتی بیوتیك در آزمایشات اولیه روی قارچ هایی كه در برابر سایر انواع آنتی بیوتیك ها مقاوم بودند، به خوبی عمل كرد و در موش ها بدون ایجاد هرگونه عوارض جانبی سمی، توانستند عفونت قارچی را درمان كند.
** كاهش مصرف آنتی بیوتیك نیازمند تشخیص اصولی بیماری
رییس مركز تحقیقات بیماری های عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشكی اصفهان روز یكشنبه در این خصوص به ایرنا گفت: تشخیص اینكه مبدا یك بیماری، عوامل ویروسی است به كاهش مصرف انواع آنتی بیوتیك در بین مردم منجر می شود.
بهروز عطایی افزود: یكی از مشكلات عمده جامعه ما در بخش بهداشت و سلامت، مصرف بیش از حد آنتی بیوتیك ها به دلیل تجویز زیاد یا بی جای پزشكان و مصرف خودسرانه مردم است.
وی ادامه داد: بنابراین تشخیص نوع ویروس در بیماری ها از جمله تنفسی، اهمیت بسیاری در درمان آن دارد زیرا همین كه پزشك بداند منشا بیماری از باكتری نیست از تجویز آنتی بیوتیك بی جا، جلوگیری می شود.
عطایی با اشاره به اینكه مركز تحقیقات بیماری های عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشكی اصفهان در زمان حاضر توانایی تشخیص و جداسازی 15 نوع ویروس بیماری های تنفسی را در 24 تا 48 ساعت دارد، تصریح كرد: در مواقعی كه همه گیری بیماری های عفونی اتفاق افتد در صورت درخواست نهادهای مسوول و تامین بسته ها و هزینه های آن می توانیم برای تشخیص ویروس های منشا بیماری اقدام كنیم.
عطایی همچنین با اشاره به اینكه جلوگیری از مصرف خودسرانه دارو نیز در این زمینه اهمیت دارد، تصریح كرد: لازم است فرهنگسازی و آموزش های لازم در این زمینه در جامعه صورت گیرد.
**خطر تبدیل شدن یك بیماری خفیف به عفونت شدید
یك متخصص بیماری های عفونی اصفهان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: باید بین مردم فرهنگ سازی شود كه همیشه خوردن كپسول آنتی بیوتیك و یا تزریق پنی سیلین درمان بیماری ها نیست.
به گفته مهرداد نهاوندی، بسیاری از بیماری ها مانند آنفلوآنزا و سرماخوردگی را می توان با راه های درمانی طبیعی همچون استراحت و آشامیدن مایعات بویژه مایعات گرم برطرف كرد و نباید در مواجهه با هر نوع آبریزش بینی، گلو درد و یا كوفتگی بدن به سمت استفاده از آنتی بیوتیك ها برویم.
وی از بین رفتن تعادل میكروبی بدن و تكثیر میكروب های مقاوم به درمان را دو اثر مصرف خودسرانه آنتی بیوتیك برشمرد و افزود: در اینصورت یك بیماری معمولی تبدیل به عفونت خطیر می شود.
وی اجرای طرح هایی همچون پزشك خانواده و تحول سلامت و نظام تشویق و تنبیه پزشكان را دو اقدام مهم برای كنترل این رویه دانست.
به گفته محققان، 23 درصد از آنتی بیوتیك های تجویزی كه به بیماران داده می شود بی‌فایده است و آنها اصلا به مصرف آنتی بیوتیك نیازی ندارند چرا كه جز ایجاد مقاومت دارویی هیچ تاثیر دیگری ندارد.
در میان داروهایی كه به صورت خودسرانه مصرف می‌شود برخی داروها از اقبال بیشتری برخوردارند. بر اساس آمارنامه دارویی سال 96 كه اواخر سال 97 از سوی سازمان غذا و دارو منتشر شده است، قرص سرماخوردگی بزرگسالان با یك میلیارد و 411 میلیون و 408 هزار و 448 عدد فروش، رتبه اول فروش عددی را در بین داروهای كشور دارد.
قرص آ اس آ 80 میلی گرم (آسپرین) رتبه دوم، قرص متفورمین 500 (برای بیماری دیابت) رتبه سوم، قرص لوزارتان پتاسیم 25 میلی گرم (برای فشارخون) رتبه چهارم و رانیتیدین 150 میلی گرم (برای رفلاكس معده) رتبه پنجم فروش عددی بین داروها را دارند.
همچنین كپسول آموكسی سیلین 500 میلی گرم رتبه ششم فروش عددی و رتبه اول فروش ریالی بین داروها را دارد.
قلم انسولین گلارژین 300 و انسولین آسپارت برای تزریق 100 نیز رتبه دوم و سوم فروش ریالی داروها را دارند.
6026/9861
اصفهان- ایرنا- اگرچه كشف آنتی بیوتیك نویدبخش كنترل و درمان بسیاری از بیماری ها بود، به تدریج مصرف خودسرانه و بدون برنامه ریزی آن به ظهور پدیده ای با عنوان 'مقاومت در برابر آنتی بیوتیك' منجر شد.
