به گزارش گروه تحليل تفسير و پژوهش هاي خبري ايرنا، يكي از نكات مغفول واقع شده در تهيه و تدوين كتب از سوي برخي از ناشران كتاب، بحث مخاطبان و خوانندگان است. تجربه و دانش انتشارات موفق در تمامي ادوار در نظرگرفتن مخاطب و احترامي است كه از طرف آنان به خوانندگان گذاشته شده است.
در شرايط امسال نمايشگاه بين المللي كتاب تهران كه بحث گراني كاغذ به صورتي همه گير شامل حال بازار به صورت كلي شده بود، بودند ناشراني كه توانستند همچنان خوب بفروشند. اين ناشران البته در مقايسه با گذشته خود شايد درصدي كمتر فروختند اما در مقايسه با امروز ناشراني ديگر، فروشي بيشتر و بهتر داشتند. ناشراني كه انگار گراني هم نمي تواند بر ريزش مخاطبان و خوانندگان جدي و حرفه اي شان اثر گذارد.
نگاهي بر آثار توليد شده توسط اين نوع از انتشارات، حاكي از نوعي تفاوت در بازار كتاب است. كتاب هايي كه به نظر مي رسد به لحاظ ظاهر و محتوايي يك پله بالاتر از ديگران قرار دارند.
شايد به عقيده برخي از صاحبان صنعت نشر و ناشران، مخاطب تفاوت در خيلي از زمينه ها را احساس نكند اما يكي از مهمترين علل موفقيت يك انتشارات همين در نظر گرفتن سليقه و شعور مخاطب است. قطعا بررسي و مطالعه چرايي اين موضوع و بهره گيري از شيوه اين ناشران مي تواند سهم موثري در بهبود وضعيت نشر و كتابخواني داشته باشد.
**احترام به شعور مخاطب اصل اساسي
«ساق رواني» مدير موسسه انتشاراتي به پژوهشگر ايرنا گفت: اگر بخواهيم وضعيت فروش امسال را با سال گذشته مقايسه كنيم، اين مقايسه نمي تواند خيلي دقيق باشد چرا كه تورم، افزايش قيمت كتاب ها و افزايش پنج برابري قيمت كاغذ باعث شده است كه قيمت كتاب ها رشد فراواني داشته باشد. به همين دليل كتابي كه سال گذشته قيمت روي جلدش 20 هزار تومان مي شده است امسال شايد 48 هزار تومان قيمت مي خورد؛ در نتيجه من اگر امسال يك كتاب بفروشيم باز از دو تا كتاب سال گذشته بيشتر فروخته ام؛ يعني اگر تورم و افزايش قيمت به اين شكل نباشد، آن زمان مي شود مقايسه دقيقي نسبت به سال گذشته ارائه داد.
«ولي آنچه در كل مي توانم بگويم اين است كه نسبت به سال گذشته، به لحاظ تعدادي كمتر فروخته ايم. بحران كاغذ باعث شده كه نتوانيم عناويني كه مدنظر داشتيم و كار كرده ايم را كامل چاپ و باقي را تجديد نشر كنيم».
اين ناشر در پاسخ به اين سوال كه دليل موفقيت و شناخته شدن و فروش انتشاراتش در طي سال هاي گذشته چه چيزي بوده است، گفت: نشر ما در فلسفه و عرفان و علوم اجتماعي و زبان و ادبيات و رمان فعال است. مخاطبين ما هم در همه اين حوزه ها هستند و دنبال كننده طيف متنوعي از كتاب هاي جدي فلسفه هايدگر و ويتگنشتاين و ارسطو تا مجموعه كتاب هاي پليسي اي كه منتشر مي كنيم. ما به دنبال اين هستيم كه در هر زمينه اي كه ورود مي كنيم كيفيت كار خوب باشد. مخاطبيني جدي داريم چون ناشر هم به صورت جدي به دنبال اين است كه كتاب هايش هم از نظر ظاهر و هم از نظر كيفيت و محتوي دقت داشته باشد.
«آن چيزي كه در اين انتشارات هميشه مورد توجه ما بوده است اين است كه به شعور و سليقه مخاطب احترام بگذاريم و كيفيت كتاب را مد نظر داشته باشيم يعني هم كتاب خوب منتشر كنيم و هم خوب كتاب را منتشر كنيم. اين كه كتاب ها اگر ترجمه است، مترجم خوبي داشته باشد و اگر تاليف هست، تاليفاتي جان دار باشند. كماينكه كه خيلي از كتاب هاي ما جايزه كتاب سال و كتاب فصل را گرفته اند. به همين دليل تنها چيزي كه مد نظر ما است احترام گذاشتن به دانش و فهم خواننده است. شايد دليل پرشمار بودن مخاطبان ما اين است كه آنها متوجه اين تلاش ما شده اند. و تشخيص داده اند كه تلاش ما بر چه مبنايي است».
وي در توضيح منظورش از خوب كتاب منتشر كردن، گفت: منظور از خوب منتشر كردن كتاب، اين است كه طراحي زيبا باشد، جلد جذاب و مطلوب باشد؛ صرف خوب بودن محتواي كتاب كافي نيست و كيفيت ترجمه و ويرايش اهميت دارد تا اين كه متن مطلوب باشد.
وي در انتها در تشريح علت دست گذاشتن روي يك سري كارهاي كلاسيك تري چون كتاب هاي «آگاتا كريسي» يا «آرتور كانن دويل» براي انتشار را علاوه بر شناخته شده بودن در تمام دنيا، سهولت انتشار به دليل نداشتن محتواهايي حاوي روابط جنسي و خشونت بي پرده اي عنوان كرد كه در كارهاي جديد و سالهاي اخير بيشتر رواج يافته و كار را براي انتشارات فارسي زبان دشوار و بعضا غيرممكن ساخته است.
**نبايد مخاطب را دست كم گرفت
طاهري مولف و مترجم در حوزه سينما نيز ضمن انتقاد از هجمه ورود افراد با زمينه هاي مختلف دانش و تخصص به حيطه ترجمه آثار سينمايي بيان داشت: بازار ترجمه در حوزه سينما خيلي بهم ريخته است و بعد از آن شايد فلسفه و ادبيات اين گونه باشد. يك مشكل بزرگ اين است كه به محض اين كه افراد دو ترم زبان مي خوانند، فكر مي كنند كه مترجم هستند چون سينما و فيلم حيطه عام تري هستند كه خيلي با ادبيات فرق دارند و با دانش كمتر ممكن مي شوند؛ يعني شما با دو ترم زبان خواندن نمي توانيد اثر ادبي ترجمه كنيد ولي فيلم رسانه اي در دسترس تر و در اختيار بسياري از افراد هست؛ به واسطه همين در دسترس بودن، افراد علاقه بيشتري دارند تا شروع به ترجمه در حوزه سينما كنند و اولين كارهايشان را در اين زمينه انجام دهند.
«حتي گاهي متن هايي را داريم كه اصطلاح هاي ساده را كه با ديكشنري مي توان معني آن را پيدا كرد، اشتباه ترجمه كرده اند. به نظرم اين قضيه در ايران بسيار به يك هيجان دامن زده است كه خيلي ها به سمت ترجمه آثار سينمايي رفته اند. سينما در ايران حوزه نخبه اي نيست؛ ادبيات هم همينطور است اما سينما خيلي بيشتر به اين صورت است. سينما به نظرم رسانه اي بسيار در دسترس است كه درب آن بسيار بيشتر از ساير حوزه ها به روي همه باز است و ترجمه هاي غلط و مغلوط در اين حوزه بيشتر است».
وي افزود: ما مخاطبان خودمان را پيدا كرده ايم تعدادشان خيلي زياد نيست ولي مي دانيم كه هستند و كارها را مي خوانند. اولش اينگونه نبود و رفته رفته به اينجا رسيديم. برخلاف اين كه به نظر مي رسد بيشتر كساني كه سينما را دنبال مي كنند، علاقه مند به سينماي بدنه (هاليوود و سينماي تجاري) هستند اما اينگونه نيست؛ به خصوص نسل جوانتر نسلي بسيار باهوشند و مي دانند دنبال چه هستند. اتفاقا بيشتر مخاطبان ما در خارج از تهران و در شهرستان ها و حتي شهرستانهاي بسيار كوچكي هستند كه شايد خيلي به اطلاعات خاصي دسترسي ندارند. با اين وجود اما بسيار مطلع و آگاه هستند. و يكي از دلايل موفقت ما همين در نظر گرفتن مخاطبانمان بوده است.
«طيف مخاطبان ما خيلي گسترده هستند و از آدم هايي بدون كوچكترين تحصيلاتي به صورت عام تا دانشجويان و هنرجويان دانشكده هاي سينمايي را در بر مي گيرد؛ دانشجوياني كه بعضا بسيار از نظام آموزشي دلزده هستند و علايقشان را در جايي ديگر جستجو مي كنند. ما خيلي وقت ها كه داريم كار مي كنيم و تاليف و ترجمه انجام مي دهيم، شايد فكر كنيم بيشتر از مردمي كه قرار است اثر را بخوانند دانش داريم درصورتي كه اصلا اينگونه نيست و اصلا نبايد مخاطب را دست كم گرفت».
پژوهشم**9480**1552
تهران-ايرنا- يكي از مهمترين نكاتي كه در تهيه وتدوين كتاب آن هم در شرايط سخت امروز بايد مورد توجه ناشران قرار گيرد، بحث شناسايي مخاطب و نيازهايش و نيز احترام به هوش و شعور او است.
