المانیتور: چین به تجارت با ایران ادامه می دهد

به گزارش روز سه شنبه ایرنا، 'محسن شریعتی نیا' استاد مطالعات منطقه ای دانشگاه شهید بهشتی در نوشتاری كه با عنوان 'آیا چین می تواند در كاهش تحریم های ایران نقش آفرین باشد؟' در تارنمای خبری تحلیلی آمریكایی المانیتور درج شده، افزود: در میان فشارهای شدید دولت 'دونالد ترامپ' بر ایران و تمدید نشدن معافیت های تحریم نفتی برای برخی مشتریان بزرگ نفتی ایران، تنش های تهران و واشنگتن به بالاترین سطح در دهه های اخیر رسیده است.
از این رو ایران ممكن است دیگر بر روی چین به عنوان یكی از مهمترین خریداران نفتی خود تكیه نكند. با این حال، پكن می تواند نقش كلیدی برای تهران در كاهش آسیب های ناشی از تحریم های آمریكا بازی كند.
این استاد داشگاه شهید بهشتی در ادامه مطلب خود افزود :دلایل بسیاری وجود دارد كه چین یك متحد ارزشمند برای ایران است؛ چین بزرگترین شریك تجاری ایران است، بزرگترین سهم صادرات خام ایران را دریافت می كند و عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد است. از همه اینها گذشته، چین یكی از امضاء كنندگان برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) و یكی از متحدان سیاسی اصلی تهران است.
روابط ایران و چین در دهه های اخیر بیشتر سه جانبه بوده تا دوجانبه، زیرا ایالات متحده حضور خود را برای شكل دادن به این روابط به طرق مختلفی تحمیل كرده است.
هرچند فشار واشنگتن به پكن باعث محدودیت این روابط شده، اما نگرانی های مشترك در مورد سیاست خارجی ایالات متحده نیز ایران و چین را به هم متصل كرده و زمینه را برای همكاری بیشتر فراهم آورده است.
اما باید خاطرنشان كرد، اقدامات ایالات متحده برای به حداقل رساندن تعاملات میان ایران و چین تازگی ندارد.
چنین سیاست هایی به دهه 80 میلادی بر می گردد؛ زمانی كه واشنگتن بی رحمانه با فروش سلاح های چینی به ایران مخالفت كرد، زیرا ایران مشغول جنگی طولانی با عراق بود.
فشار آمریكا بر چین در اواسط دهه 90 میلادی در مورد همكاری های هسته ای با ایران در نهایت سبب توقف این همكاری ها شد.
با این حال، علیرغم فراز و فرودهای بسیار، چین و ایران یك رابطه كلی نزدیك را حفظ كرده اند.
تحت شرایط كنونی، مثلث ایالات متحده - ایران - چین دوباره تغییر شكل داده است.
پكن و واشنگتن برای حل و فصل جنگ تجاری میان خود به یكدیگر نزدیك تر شده اند، كه این موضوع برای چین مهم است. دستور كار این مذاكرات شامل درخواست ایالات متحده برای توقف خرید نفت ایران است كه در صورت موافقت چین، رابطه تهران و پكن ضربه محكمی می خورد. اما با تغییر مواضع اخیر ایالات متحده و چین در مذاكرات تجاری، پایان سریع جنگ تجاری آنها بعید است.
با این حال، باز هم شرایط بستگی به این دارد كه چین چگونه شرایط ایالات متحده برای نخریدن نفت از ایران را برآورده می كند.
پكن سابقه پیچیده ای در پاسخ به بحران های بین المللی دارد، به ویژه زمانی كه پای آمریكا در میان باشد. آخرین مثال، موضع چین نسبت به ترامپ در قبال مساله كره شمالی بود.
به لحاظ فنی، تعلیق واردات نفت از ایران یك تصمیم ساده برای چین نخواهد بود.
این امر با منافع چین در ارتباط است؛ زیرا ایران در زمان بحران های بین المللی یه تامین كننده مهم نفت خام برای چین بوده است.
از سوی دیگر وضعیت داخلی تولیدكنندگان دیگر نفت مانند لیبی مناسب نیست. در دیگر نقاط، الجزایر از بی ثباتی رنج می برد؛ تحریم های ایالات متحده در ونزوئلا بازار نفت را پیچیده تر كرده و واردات نفت از آنگولا كه بخشی از تقاضای چین را تامین می كند، در حال كاهش است.
در همین حال، با پایان دادن به خرید نفت از ایران، چین حمایت از یك بازیكن اصلی در بخش امنیت انرژی منطقه را به خطر می اندازد. علاوه بر این، در میان تامین كنندگان خاورمیانه ای نفت چین، ایران تنها كشوری است كه خارج از شعاع نفوذ آمریكا قرار دارد.
از این رو افزایش رقابت شدید راهبردی واشنگتن - پكن، به ویژه برای ایران امتیاز ویژه ای بشمار می رود.
از سوی دیگر، كاهش صادرات نفت ایران می تواند با سایر پیامدهای سیاسی و امنیتی همراه باشد، از جمله تنش های تازه در خاورمیانه، به ویژه در خلیج فارس و تنگه راهبردی هرمز.
چین نزدیك به نیمی از نفت خود را از خلیج فارس وارد می كند، به این معنی كه هرگونه اختلال در انتقال نفت خام در این منطقه، هزینه بسیاری بر پكن تحمیل می كند.
از طرفی این امر می تواند تعادل قدرت در خاورمیانه را علیه چین تغییر دهد.
بی ثباتی در منطقه، بر سهم پكن از طرح های بزرگ بین المللی خود یعنی 'راه ابریشم جدید' كه شامل تعدادی از كشورهای خاورمیانه می شود، تاثیر می گذارد.
در مقیاس بزرگتر، ممنوعیت صادرات نفت ایران به عنوان یك اقدام یك جانبه، منافع چین را تهدید می كند.
به موازات سیاست ممنوعیت خرید نفت ایران، واشنگتن با اعمال فشار بر كشورهای مختلف سعی دارد مانع تجارت 'هوآوی' یك غول فناوری چینی كه به عنوان نماد اقتصاد صادراتی كشور عمل می كند و به این ترتیب فشار بر چین را افزایش داده است.
واشنگتن همچنین به شركای چین در برابر مشاركت در طرح راه ابریشم جدید، هشدار داده است.
اما از سوی دیگر، پكن با حفظ واردات نفت از ایران، اما در سطح پایین، می تواند اهرم فشار بیشتری در برابر تهران داشته باشد. اما اگر این واردات به طور كامل متوقف شود، پكن موضع خود را به عنوان شریك تجاری برتر تهران از دست می دهد و نفوذش هم كاهش خواهد یافت.
علاوه بر این، ادامه واردات نفت ایران از سوی چین می تواند به عنوان تشویقی برای جمهوری اسلامی در راستای ماندن در برجام بشمار رود؛ برجامی كه ارزش بسیاری برای سیاست خارجی چین دارد.
با در نظر گرفتن این چارچوب و نادیده گرفتن فشار ایالات متحده، چین در ماههای اخیر تصمیم گرفته خرید نفت خود را از ایران افزایش دهد.
با این وجود، در میان مدت و بلند مدت، ایران نمی تواند برای كاهش فشار تحریم های ایالات متحده، تنها بر چین تكیه كند. تهران فقط 1٪ كل تجارت خارجی پكن را تشكیل می دهد، در حالیكه ایالات متحده بزرگترین شریك تجاری چین است و همچنان بزرگترین بازار جهان را در اختیار دارد. علاوه بر این، فشار دولت ترامپ در همكاری با ایران، بر روی شركت های چینی تاثیرگذار بوده است.
اما با وجود همه این فشارها، تهران هنوز هم می تواند از پكن انتظار داشته باشد تا بخش مهمی از راهبرد تهران علیه فشار زیاد واشنگتن باشد.
چین احتمالا اقدامات تنبیهی ایالات متحده را در رابطه با تجارت با ایران نادیده می گیرد و تجارت با ایران را در سطحی كه بداند مجازاتی در پی ندارد، ادامه می دهد.
بنابراین همانگونه كه گفته شد ایران می تواند همچنان به چین به عنوان یك دریچه اطمینان نگاه كند هرچند ممكن است این امیدواری به اندازه ای كه انتظار می رود، نباشد.
تارنمای المانیتور از فوریه 2012 توسط 'جمال دنیل' یكی از عرب‌های آمریكایی تبار در واشنگتن دی.سی با هدف جمع‌آوری گزارش و تجزیه و تحلیل در مورد خاورمیانه تاسیس شد.
این تارنما با رسانه‌های بزرگ خبری در خاورمیانه نیز همكاری می‌كند.
اروپام ** 7276 ** 1071