حدود يك سال قبل جان بولتون و مايك پمپئو به جاي هربرت مك مستر و ركس تيلرسون به‌عنوان مشاور امنيت ملي كاخ سفيد و وزير خارجه وارد دولت ترامپ شدند. بولتون و پمپئو نسبت به اسلاف خود در برابر ترامپ، حداقل مقابل دوربين ها مطيع تر و انعطاف پذيرتر بودند و همان ابتدا لقب «محور وفاداران» به آنها داده شد؛ اما اكنون ترامپ بيش از آنكه به وفاداران نياز داشته باشد، مي‌خواهد افرادي در كنارش باشند تا با سياست ها و تصميم هاي او همراهي كنند و تنش در داخل دولت را به حداقل برسانند.
رئيس جمهور آمريكا در حالي مي‌خواهد سياست ها و رويكردهاي متفاوتي را در قبال كره شمالي، ايران، سوريه و نيز تجارت با چين در پيش بگيرد كه در گام اول بايد در ارتباط با اين اقدامات با بولتون، مشاور امنيت ملي خود و نيز مايك پمپئو وزير خارجه‌اش بجنگد. نكته كليدي براي درك تنشي كه ميان ترامپ و اين دو مهره كليدي دولتش ايجاد شده، در رابطه بولتون و پمپئو است.
اغلب ناظران مي‌گويند جان بولتون و مايك پمپئو دو نيمه سيبي هستند كه با اعمال فشار بر ترامپ، ديدگاه افراطي مورد نظر خود در سياست خارجي را به او القا مي‌كنند. حتي برخي با اشاره به حضور بولتون و پمپئو عنوان «كابينه جنگ» را براي كابينه ترامپ برگزيده‌اند؛ اما اگر نگاهي دقيق تر به تحولات اخير در حوزه سياست خارجي آمريكا بيندازيم، درمي‌يابيم كه اين دو چهره بيش از آنكه همفكر باشند، رقيب هم هستند.
** وفاداري پمپئو
در هفته‌هاي اخير با بالاگرفتن تنش ميان ايالات متحده و ايران، اختلاف نظر ميان بولتون و پمپئو، نمايان‌تر از هر زمان ديگري شده است. مقام‌هاي نزديك به كاخ سفيد مي‌گويند مايك پمپئو و برايان هوك، نماينده ويژه آمريكا در امور ايران بارها تأكيد كرده‌اند كه هدف واشنگتن براي افزايش فشار بر ايران، متقاعد‌كردن تهران براي مذاكره مجدد است؛ اما جان بولتون به چيزي كمتر از درگيري نظامي و تغيير حكومت ايران راضي نمي‌شود.
بولتون اعتقاد دارد ايران در برابر حمله نظامي ايالات متحده حتي اگر مختصر باشد، نمي‌تواند مقاومت كند و به پيروزي برسد؛ اما اگر دو كشور دوباره مذاكره كنند، ايران خواسته‌هاي خود را مي‌تواند به طرف مقابل تحميل كند. مغايرت خواسته بولتون با تصميم ترامپ فقط درباره ايران نمايان نشد. در ماه‌هاي گذشته و پس از آنكه ترامپ تصميم به خروج فوري نظاميان آمريكايي از سوريه گرفت، بولتون مخالف سرسخت چنين تصميمي بود و در نهايت هم موفق شد تا حدي بر تصميم رئيس‌جمهور آمريكا تأثير بگذارد و مانع خروج فوري نظاميان آمريكايي از سوريه شود.
در حدود 14 ماهي كه از حضور پمپئوي 55ساله در وزارت خارجه آمريكا مي‌گذرد، اين سناتور سابق كانزاس نشان داده وفاداري و همراهي بيشتري در مقايسه با بولتون با ترامپ دارد؛ اما بولتون 70ساله نزديك به دو دهه در رده‌هاي بالاي سياسي آمريكا حضور داشته كه درخورتوجه‌ترين آن به دولت بوش پسر بازمي‌گردد كه به‌عنوان نماينده دائم آمريكا در سازمان ملل فعاليت مي‌كرد و يكي از حاميان حمله نظامي آمريكا به عراق بود.
در روزهاي اخير و پس از آنكه گزارش هايي در رسانه‌ها مبني بر بروز اختلاف در تيم سياست خارجي آمريكا بر سر رويكرد واشنگتن در قبال تهران منتشر شد، ترامپ بلافاصله براي جلوگيري از ايجاد تنش بيشتر در دولت خود با تكذيب اين گزارش‌ها اعلام كرد كه تمام توصيه ها و مشورت‌ها درباره ايران را مي‌شنود و در نهايت تصميم اصلي را مي‌گيرد. بااين‌حال رويكرد افراطي بولتون در قبال ايران به‌روشني با ابراز تمايل ترامپ و پمپئو براي مذاكره با رهبران اين كشور در تضاد است.
** تك روي بولتون
موضوع تحريم نفتي ايران هم ديگر موردي بود كه وزارت خارجه ايالات متحده و مشاور امنيت ملي كاخ سفيد بر سر آن اختلاف نظر اساسي داشتند. برايان هوك كه منصوب مايك پمپئو در وزارت خارجه آمريكاست، به‌روشني گفته بود واشنگتن قصد دارد معافيت هشت كشور از تحريم نفتي ايران را تمديد كند؛ اما نفوذ بالاي بولتون در كاخ سفيد و بازي منفعلانه هوك باعث شد ترامپ خواسته بولتون را كه لغو معافيت نفتي اين كشورها بود، تأييد كند.
تجربه بيشتر بولتون در رده‌هاي مختلف دولتي در مقايسه با پمپئو باعث شده نفوذ مشاور امنيت ملي تندروي ترامپ بيش از وزير خارجه‌اش باشد. يكي از مقام‌هاي وزارت خارجه آمريكا به پوليتيكو مي‌گويد: «جان بولتون برخلاف هربرت مك مستر، مشاور امنيت ملي سابق كاخ سفيد، فردي نيست كه اعتقاد چنداني به همكاري و تعامل داشته باشد. او علاقه‌مند است تصميم‌هاي خود را به‌صورت انفرادي و بدون مشاوره با ديگران بگيرد. بولتون تجربه‌اش را برگ برنده خود مي‌داند؛ اما پمپئو تمام تصميم‌ها را با هماهنگي كاخ سفيد مي‌گيرد».
به گفته اين مقام وزارت خارجه آمريكا كه نامي از او برده نشده، «پمپئو بارها نزد ترامپ نسبت به توييت‌هاي جنجالي بولتون اعتراض كرده است. به اعتقاد وزير خارجه آمريكا، نمي‌توان سياست خارجي آمريكا را در توييتر تعيين كرد. اين اقدام علاوه بر جنجال‌آفريني مي‌تواند منافع واشنگتن را هم به خطر بيندازد».علاوه بر جنجال‌آفريني‌هاي گاه و بيگاه در توييتر، يكي ديگر از تفاوت هاي بولتون با اسلافش را مي‌توان در سفرهاي او مشاهده كرد. معمولا مشاوران امنيت ملي كاخ سفيد به‌ندرت به كشورهاي خارجي سفر مي‌كنند؛ اما بولتون براي اعمال فشار بر رقبا و دشمنان ايالات متحده و مستحكم‌تركردن پيوندهاي ائتلاف با متحدان بارها به اسرائيل، تركيه، روسيه و آمريكاي لاتين سفر كرده است.
مارك دوبوويتز يكي از چهره‌هاي سياسي نزديك به ترامپ كه رابطه نزديكي هم با او و پمپئو دارد و درحال‌حاضر مديريت مؤسسه دفاع از دموكراسي‌ها را بر عهده دارد، برخلاف اغلب رسانه‌ها و كارشناسان اعتقاد دارد كه اختلاف نظر قابل توجهي ميان بولتون و پمپئو وجود ندارد و هر‌چه هست به تفاوت تاكتيك‌هاي آنها برمي‌گردد. رويكردهاي متفاوتي كه بولتون و پمپئو درباره ايران دارند، موضوع جديدي نيست و در 40 سال گذشته از همه اين تاكتيك‌ها استفاده شده است. بولتون و پمپئو هر دو معتقدند بايد فشارها بر ايران افزايش يابد؛ اما هركدام روش ها و تاكتيك هاي مورد نظر خود را براي آن اعمال فشار در نظر مي‌گيرند. ترديدي نيست كه پمپئو و بولتون در سياست‌هاي واشنگتن در قبال ايران كاملا هم‌راستا و هماهنگ هستند.
منبع: روزنامه شرق؛ 1398،02،28
گروه اطلاع رساني **9117**2002
تهران- ايرنا- اولين دوره رياست‌جمهوري دونالد ترامپ به پايان نرسيده اما ظاهرا بايد در انتظار دومين سري تغييرات در مهم‌ترين سمت هاي مرتبط با سياست خارجي دولت او باشيم. شايد اگر اين‌بار «محور بالغان» در كنار ترامپ حضور داشتند، رئيس جمهور آمريكا نيازي نمي‌ديد تا دوباره به فكر تغيير مشاور امنيت ملي يا وزير خارجه خود يا هر دو باشد.
