* بدرود رمضان
آرازمراد یزدانی از اهالی منطقه مرزی جرگلان از توابع شهرستان ترکمن نشین رازو جرگلان می‌گوید: در ۳ شب پایانی ماه مبارک رمضان، بزرگ و کوچک در مساجد نشسته و تعدادی از بزرگترها، اشعار خاصی از مولانا و همچنین ذکرهای قرآنی را به صورت شعر می‌خوانند و مردم نیز تکرار می‌کنند.
وی با بیان اینکه این اشعار در وصف ماه مهمانی خدا است، اظهار می‌کند: در بین خواندن این اشعار، کسانی که در مسجد حضور دارند با گفتن «الوداع الوداع یا رمضان»، با این ماه عزیز خداحافظی می‌کنند.
وی می‌افزاید: در این روزها مساجد اهل سنت و ترکمن‌ها شبانه روز باز است.
* باش پیطره
پرداخت فطریه از دیگر مراسم مذهبی است که معمولاً در چند روز آخر ماه رمضان و تا قبل از نماز عید سعید فطر انجام می‌شود.
آیتک آنا از بانوان ترکمن بجنورد به خبرنگار ایرنا می‌گوید: بنا به گفته علمای ترکمن، پرداخت فطریه با آغاز ماه مبارک رمضان جایز است و وقت واجب برای پرداخت آن، تا قبل از ادای نماز عید فطر است که پرداخت فطریه اهمیت خاصی در بین ترکمن‌ها دارد.
وی با بیان اینکه سه روز قبل از فرارسیدن عید فطر، بانوان ترکمن به نظافت و خانه تکانی می‌پردازند، می‌افزاید: در روز عید فطر بانوان ترکمن اقدام به پخت نان‌های روغنی به نام‌های چاپات، پوستیق، مس که فتیر و بیشمه کرده و آن‌را بین همسایگان و خویشاندان پخش می‌کنند.
به گفته این بانوی ترکمن آرد گندم و روغن حیوانی و دنبه مواد اصلی در تهیه این نان هاست و خمیر این نان‌ها گاهی در تنور و گاه در روغن پخته می‌شود و گاه نیز در داخل این نان‌ها گوشت گوسفند و گاو و انواع سبزیجات قرار داده می‌شود.
وی با بیان اینکه نان‌های روغنی با خاکه قند و شکر شیرین می‌شوند، ادامه می‌دهد: در خمیر برخی از انواع نان‌هایی که پخته می‌شوند گاه شکر و روغن به کار برده می‌شود.
وی در ادامه خاطرنشان می‌کند: زنان ترکمن در ماه مبارک رمضان غذاهای مخصوصی از جمله «قایش» تهیه می‌کنند که با خمیر پخته می‌شود و سپس ترکیبی از پیاز، روغن، گوجه فرنگی، سیب زمینی و ادویه مخصوص بر روی این خمیرها می‌ریزند.
*آی گورمک
دیدن هلال ماه شوال (آی گورمک) از آیین‌هایی است که نزد ترکمن‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است و کوچک و بزرگ سعی می‌کنند در ایام پایانی ماه رمضان بر بام رفته و آن‌را به چشم ببینند.
این بانوی ترکمن می‌افزاید: حتی افراد کهنسال نیز می‌کوشند با دیدن هلال ماه نو چشمان خود را جلا دهند.
آیتک آنا می‌گوید: با رؤیت هلال ماه شوال و اعلام حلول عید سعید فطر، ترکمن‌های خراسان شمالی در ابتدا زکات فطریه خود را آماده کرده و آنگاه لباس‌های نو و پاکیزه خود را پوشیده و به ملاقات اقوام و برادران خود می‌روند تا با یکدیگر برای برپایی نماز عید فطر به عیدگاه بروند.
این بانوی ترکمن می‌افزاید: در روز عید صبح اول وقت، مردان ترکمن با پوشیدن بهترین لباس، سواره و پیاده به سمت عیدگاه می‌روند تا در نماز عید فطر شرکت کنند و پس از پایان یافتن نماز، همگی به سمت ردیف‌های جلو می‌روند تا ضمن دست دادن با امام جماعت و دیگر آخوندها و نمازگزاران، عید را به آنها تبریک بگویند زیرا ترکمن‌ها عقیده دارند که دست دادن به روحانی‌ها در عیدگاه ثواب بسیار دارد و باعث قبولی بیشتر طاعات می‌شود.
یکی از ترکمن‌های بجنورد هم عید فطر را روز شادی و به ویژه برای ترکمن‌ها، روز برپایی جشن‌ها به ویژه جشن‌های عروسی و کورس‌های اسبدوانی و مسابقات گورش می نامد.
رشید کرمی بیان می‌کند: هم اکنون در جرگلان خبر عروسی‌ها و کورس‌های بهاره و مسابقات کشتی دهان به دهان می چرخد و با آمدن عید فطر همه در این جشن‌ها و آئین‌های شادی شرکت می‌کنند.
* آیین‌هایی که ثبت می‌شوند
کارشناس موزه مردم شناسی مفخم بجنورد در مورد آئین‌های قوم ترکمن خراسان شمالی که به ثبت رسیده، می‌گوید: با توجه به اینکه برخی آئین‌های ترکمنان در استان گلستان هم عمومیت دارد این آئین‌ها در گستان به عنوان آثار ناملموس ثبت شده‌اند.
علی حسین پناه می‌افزاید: به عنوان مثال مراسم آق قویون و پرخانی ترکمن‌ها به شکل منطقه‌ای ثبت شده اما آیین‌هایی نیز مختص جرگلان است مانند ابریشم بافی و اسب عصاری که ثبت ملی هم شده است.
خراسان شمالی ۸۶۳ هزار نفر جمعیت دارد. بیشترین تمرکز جمعیتی ترکمن‌ها و اهل سنت این استان در شهرستان راز و جرگلان، مانه و سملقان و سپس بجنورد مرکز خراسان شمالی است.
۱۰ درصد از جمعیت این استان را اهل سنت تشکیل می‌دهند.
ب / ۵۱۳۲
نظر شما