این روزها جنگل‌ها و مراتع زاگرس که در سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی‌های متمادی بخش‌هایی از گستره خود را از دست داده است، به دلیل بارش‌های کم سابقه و رویش مراتع غنی با جرقه‌ای کوچک چون انباری از باروت منفجر می‌شود و شرایط اقلیمی همچون بادهای شدید مزید بر علت می‌شود تا خسارت‌ها بیشتر شود.
وضعیت جنگل‌های زاگرس به روایت آمار
از وسعت ۶ میلیون هکتاری جنگل‌های منطقه زاگرس به دلایل مختلف یک میلیون هکتار آن از بین رفته است.
۷۰ درصد از گونه‌های جنگلی زاگرس شامل بلوط‌ها می‌شود که در ۱۲ استان کشور پراکنده شده است.
این جنگل‌ها بر اساس مطالعات پالینولوژی در حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار سال قبل با درختان پراکنده بلوط و بنه تشکیل شده و از پنج هزار سال پیش جنگل‌های متراکم و نیمه متراکم بلوط بطور کامل در این منطقه ایجاد شده است.
بر اساس مطالعات انجام شده در جنگل‌های زاگرس ۲ هزار و ۳۷۲ گونه گیاهی شناسایی شده است.
کارشناسان می‌گویند: ۶۱ گونه پستاندار، ۲۷ گونه ماهی، ۱۶۷ گونه پرنده و ۳۷ گونه خزنده در جنگل‌های زاگرس زیست می‌کنند که آتش سوزی‌ها تعدادی از آنها را از بین برده است.
اهمیت جنگل‌های زاگرس
بر پایه تحقیقات، ۴۰ درصد آب شیرین ایران در محدوده زاگرس تولید می‌شود و اگر این جنگل‌ها از بین بروند، ضمن کاهش منابع آبی، گستره بالایی از خاک این منطقه که در طول هزاران سال گذشته تشکیل شده است، در اثر سیلاب از نابود خواهد شد.
بسیاری از رودخانه‌های پرآب و مهم کشور از جمله کارون، سیروان، کرخه، سیمره و دز از زاگرس سرچمشه می‌گیرند و نابودی زاگرس سبب خشک شدن این رودخانه‌های مهم و حیاتی کشورمان نیز می‌شود.
کمبود تجهیزات اطفای حریق
جنگل‌ها و مراتع استان کهگیلویه و بویراحمد که یکی از استان‌های زاگرس نشین کشور است به دلیل محدود بودن نیروی انسانی و تجهیزات برای حفاظت و آتش سوزی‌های پیاپی در معرض خطر جدی است.
هم اکنون ۷۴ قرقبان کار صیانت از یک و میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی کهگیلویه و بویراحمد را به عهده دارد که با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد.
کارشناسان می‌گویند: این استان رویشگاه بیش از ۲ هزار گونه گیاهی است که از این تعداد ۴۵۰ گونه آن دارویی است.
این در حالی است که متخصصان می‌گویند: بیش از ۴۰ گونه گیاهی استان کهگیلویه و بویراحمد به دلایل مختلف از جمله بوته کنی و خشکسالی‌های پیاپی سال‌های گذشته در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.
کارشناسان می‌گویند: از بین رفتن ذخیره‌گاه‌های ژنتیکی، فرسایش خاک و کاهش نفوذپذیری آب به درون زمین از جمله آثار زیانبار تخریب پوشش گیاهی در این خطه از زاگرس است.
آتش سوزی بلای جان جنگل‌ها و مراتع کهگیلویه و بویراحمد
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد معتقد است: در زمان حاضر آتش سوزی‌ها مهمترین چالش جنگل‌ها و مراتع استان است.
غلامحسین حکمتیان می‌گوید: امسال ۲۸۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع کهگیلویه و بویراحمد طعمه حریق شده است.
وی صاعقه و خطاهای انسانی چون گردشگران و آتش زدن پسماندهای مزارع را از عمده ترین دلایل آتش سوزی‌های امسال در جنگل‌ها و مراتع این استان در سال جاری ذکر کرد.
حکمتیان با قدردانی از نیروهای محلی در اطفای حریق در جنگل‌ها و مراتع کهگیلویه و بویراحمد افزود: مردم هم برای راهنمایی و رساندن امدادگران در کمترین زمان ممکن به محل وقوع آتش سوزی و هم برای خاموش کردن آتش مشارکت خوبی دارند.
یک کارشناس محیط زیست می‌گوید: تولید اکسیژن، پناهگاه حیات وحش، تبدیل قطرات باران به منابع آب زیرزمینی به جای سیلاب و جلوگیری از فرسایش خاک از کارکردهای جنگل‌ها و مراتع است که از بین رفتن آنها تهدید جدی برای موجودات زنده است.
عبدال دیانتی نسب با اشاره به اینکه بخشی از آتش سوزی‌ها در عرصه‌های ملی به دلایل خطاهای انسانی صورت می‌گیرد اظهار داشت: آتش سوزی‌های طبیعی چون صاعقه اجتناب ناپذیر است اما برای کاهش خسارت‌های ناشی از خطاهای انسانی باید پویشی فراگیر در استان‌های زاگرس نشین شکل گیرد.
وی بیان کرد: آگاهی از کارکردهای جنگل به ویژه نقش آن در سلامت انسان از طریق کاهش آلایندگی هوا به کاهش سهل انگاری‌های که منجر به آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع می‌شود، کمک می‌کند.
جوامع محلی صدای مظلومیت جنگل‌ها را شنیده‌اند
یکی از اهالی جوامع محلی که چند روز پیش برای خاموش کردن آتش به کوه کاردی در نزدیکی روستای دیل در جنوب گچساران رفته می‌گوید: شعله‌های سرخ آتش مظلومیت جنگل‌ها و مراتع را فریاد می‌زند.
محمد مهدی علی پور اظهار داشت: اهالی روستاهای نزدیک به جنگل‌ها با استفاده از امکانات اولیه مانند شاخه درختان اقدام به خاموش کردن شعله‌های آتش همگام با مسئولان می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه فوران‌های آتش گاهی آنچنان سرکش است که تا فاصله سه متری امکان نزدیک شدن انسان به آن وجود ندارد با نشان دادن دست‌های تاول زده‌اش اظهار داشت: به هر قیمتی اجازه نمی‌دهیم جنگل‌ها خاکستر شود.
وی بیان کرد: تلاش برای خاموش کردن آتش با کمترین امکانات در دمای بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد و در شرایطی که گاهی ارتفاع شعله‌های آتش تا سه متر می‌رسد کاری طاقت فرساست.
علی پور با اشاره به اینکه وزن هر یک از دستگاه‌های دمنده خاموش کننده آتش ۱۰ کیلوگرم است گفت: حمل این دستگاه‌ها در شرایطی که گاهی نیاز به پنج ساعت پیاده روی در هوای گرم دارد انرژی برای اطفای حریق باقی نمی‌گذارد و اگر مردم کمک نکنند خسارت‌ها بسیار بیشتر است.
وی گفت: در صورت وجود بالگرد اعزام نیرو و تجهیزات از طریق بالگرد انجام می‌شود و خسارت آتش سوزی‌ها به حداقل خواهد رسید.
هم اکنون برای اطفای حریق جنگل و مراتع کهگیلویه و بویراحمد در مواقع بحرانی و سخت از بالگرد استان خوزستان یا شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران استفاده می‌شود.
مخاطرات دیگری که عرصه‌های ملی کهگیلویه و بویراحمد را تهدید می‌کند
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: ۱۵۰ هزار هکتار از مراتع این استان در شهرستان‌های گرمسیری گچساران و بهمئی در معرض بیابانی شدن است.
گودرز باقری افزود: هم اکنون ۴۰ هزار هکتار از مراتع شهرستان‌های گچساران و بهمئی تبدیل به بیابان شده است.
وی با اشاره به فرسایش خاک و امکان ایجاد کانون‌های گرد و خاک در صورت انجام نشدن طرح‌های بیابان زدایی تصریح کرد: احیای این منابع طبیعی نیازمند همت مضاعف مسئولان استانی و ملی برای تخصیص اعتبار و تأمین نیروی انسانی متخصص است.
راهکارهای مقابله با گسترش بیابان زایی
باقری از مسئولان خواست با هدف اختصاص اعتبارات بیابان زدایی، این استان را در ردیف مناطق بیابانی کشور قرار دهند.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: وزش بادهای شدید، پوشش گیاهی فقیر و ناچیز، شور شدن خاک و اختلاف‌های شدید دمای شب و روز از عوامل مهم بیابانی شدن عرصه‌های طبیعی در استان است.
وی افزود: اجرای طرح‌های آبخیزداری، احیا و کاشت جنگل و هماهنگی و بهره برداری، مشارکت جوامع محلی و سازمان‌های مردم نهاد، ایجاد کمپینگ های حفاظت از منابع طبیعی و بهره‌برداری مناسب از نقش سازمان‌ها و دستگاه‌های مختلف اجرایی و خدماتی از مهمترین راهکارهای مقابله‌ای در این زمینه است.
وی بیماری خشکیدگی بلوط را از دیگر تهدیدهای جنگل‌های این استان دانست و گفت: براساس آخرین آمار در سال‌های گذشته ۱۰۰ هزار هکتار از جنگل‌های بلوط کهگیلویه و بویراحمد دچار خشکیدگی شده است.
کمبود امکانات اطفای حریق
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: کاهش خسارت‌های آتش سوزی در جنگل و مراتع استان و مهار آن نیازمند اختصاص تجهیزات، تأمین اعتبار و کمک‌های فوری است.
وحید محمدی تبار با اشاره به بارندگی‌های امسال و مراتع انبوه و بی احتیاطی برخی گردشگران و کشاورزان و وقوع آتش سوزی‌های پی در پی در عرصه‌های ملی اظهار داشت: با وجود پای کار بودن همه مسئولان و مسئولیت پذیری تعدادی از طبیعت دوستان اما به دلیل کمبود تجهیزات و اعتبار احتمال خسارت‌های گسترده به جنگل‌ها و مراتع کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به کمبود شدید نیروهای آموزش دیده در دستگاه‌های اجرایی منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست گفت: بکارگیری نیروهای متخصص اطفای حریق برای پیشگیری از وقوع بحران در جنگل‌ها و مراتع نیاز نخست صیانت از جنگل‌ها و مراتع استان است.
محمدی تبار گفت: تأمین تجهیزات خودرویی، دستگاه‌های دمنده و لباس مخصوص برای مهار آتش از دیگر نیازها برای مدیریت آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع کهگیلویه و بویراحمد است.
وی بیان کرد: تأمین اعتبار فوری برای خرید تغذیه و خدمات پشتیبانی نیاز دیگری است که باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن مورد توجه مسئولان باشد.
محمدی تبار از مسئولان خواست تا به هر یک از فرمانداری‌های هشت گانه کهگیلویه و بویراحمد در مرحله نخست حداقل ۵۰۰ میلیون ریال برای انجام خدمات پشتیبانی مانند تغذیه و سوخت خودروها به امدادگران اختصاص یابد.
وی با اشاره به اینکه عوامل طبیعی مانند صاعقه، سهل انگاری کشاورزان در آتش زدن پسماند مزارع و غفلت گردشگران باعث آتش سوزی‌های امسال شده است از مسئولان خواست تا برخورد جدی تر با عوامل انسانی آتش سوزی در عرصه‌های ملی داشته باشند و دستگاه‌های اجرایی نظیر جهاد کشاورزی و منابع طبیعی ملزم به معرفی متخلفان به دستگاه قضائی شوند.
کهگیلویه و بویراحمد با بیش از ۱۵ هزار کیلومتر مربع مساحت در جنوب غربی ایران قرار دارد و ۳۰ درصد کل گونه‌های گیاهی کشور را در خود جای داده است.
این استان با حدود ۷۲۰ هزار نفر جمعیت دارای یک درصد مساحت و یک درصد جمعیت کشور است.
کهگیلویه و بویراحمد با ۲ اقلیم متفاوت و مناظر بکر و طبیعی دارای هشت شهرستان، ۱۷ شهر و یک هزار و ۶۷۶ روستای دارای سکنه است.
۸۱۴۳/
نظر شما