سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی ابلاغ شد

به گزارش روز دوشنبه خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا، متن کامل این مصوبه که توسط سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس شورای توسعه قرآنی ابلاغ شد، به این شرح است:

به منظور اجرایی‌سازی ماده ۴ قانون برنامه پنجم توسعه کشور و جزء جیم ماده ۳۷ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور، پشتیبانی از مواد و بندهای مرتبط در نقشه جامع علمی کشور، نقشه مهندسی فرهنگی، سند راهبردی کشور در امور نخبگان و سند دانشگاه اسلامی، شورای توسعه فرهنگ قرآنی، در جلسات ۳۵ و ۴۳ شورای توسعه فرهنگ قرآنی، "سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور" (مصوب جلسه ۲۶ مورخ ۰۸/‏۰۲/‏۱۳۹۷‬ کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور) به شرح زیر به تصویب رسید:

چشم انداز افق ۱۴۰۴
شکل‌گیری جنبش علمی قرآنی در زمینه تربیت نیروی انسانی و تولید دانش در حوزه های مختلف الهیات و معارف اسلامی، علوم انسانی و هنر در راستای تأمین نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی

اصول حاکم
۱. محوریت نص قرآن و تبیین پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) در پژوهش و آموزش عالی قرآنی
۲. مسئله محوری نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی در جهت رفع نیازهای جامعه
۳. تعامل سازنده کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور با سایر نهادهای سیاستگذار علوم اسلامی، انسانی و هنر
۴. پرهیز از تصدیگری دبیرخانه کمیسیون در اجرای اقدامات سند و بهره مندی حداکثری از ظرفیت دانشگاه ها و حوزه های علمیه
۵. اعمال سیاست‌ها و اجرای تصمیم ها از طریق ساختارهای رسمی آموزش عالی و پژوهش کشور

اهداف
۱. تحقق شایستگی‌های لازم در فراگیران دوره‌های رسمی و غیررسمی قرآنی برای انجام فعالیت‌های قرآنی و جهت‌دهی به فعالیت‌های علمی و پژوهشی این دوره‌ها برای تأمین نیازهای جامعه بر اساس آموزه‌های قرآنی
۲. قرآن محور دروس اولویت‌دار در رشته‌های الهیات و معارف اسلامی و ادبیات عرب و جهت‌دهی به فعالیت‌های علمی و پژوهشی این دوره‌ها برای تأمین نیازهای جامعه بر اساس آموزه‌های قرآنی
۳. جاری‌سازی آموزه‌های قرآنی در برنامه های درسی رشته‌های علوم انسانی و هنر و جهت دهی به فعالیت‌های علمی و پژوهشی این دوره‌ها برای تأمین نیازهای جامعه بر اساس آموزه‌های قرآنی

راهبرد ملی ۱

استقرار و ارتقای نظام سیاستگذاری، هماهنگی، نظارت و ارزیابی پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور

اقدام‌های ملی
۱. اصلاح و بهینه سازی ساختار و فرایندهای مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور و بسترسازی حقوقی و انگیزشی برای تأمین و ارتقای مستمر نیروی انسانی مرکز جهت ایفای نقش راهبری اجرای سند
۲. طراحی نظام تصمیم سازی مشارکتی در جهت بهرهگیری از نظرات علمی و تجربی صاحب نظران
۳. طراحی سازوکارهای برنامه‌ریزی و بودجه ریزی عملیاتی و نظارت بر اجرای سند در دبیرخانه کمیسیون
۴. طراحی و استقرار نظام ارزیابی، سطح بندی و رتبه بندی مراکز و گروه‌های پژوهشی و آموزش عالی قرآنی و دستگاه‌های عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی با مشارکت دانشگاه و حوزه
۵. بازطراحی ضوابط برنامه‌ریزی و گسترش آموزش عالی قرآنی منطبق با نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی
۶. طراحی و پیاده سازی سازوکارهای گسترش فرهنگ وقف و خیریه و مشارکت مردمی در توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی با اولویت آموزش عالی غیررسمی و پژوهش‌های کاربردی
۷. تدوین و ارائه پیشنهادهای قانونی جهت ایجاد امتیازهای ویژه در قوانین و مقررات پژوهش و آموزش عالی کشور در راستای حمایت از اقدامات تأمین‌کننده نیازهای توسعه فرهنگ قرآنی
۸. طراحی و اجرای برنامه معرفی و ترویج سند و اقدامات آن در سطوح تخصصی و عمومی
۹. استقرار شبکه نظارت اجتماعی خبرگان حوزوی و دانشگاهی نسبت به فعالیت‌های نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور

راهبرد ملی ۲

طراحی و ارتقای برنامه‌های درسی قرآنی نظام آموزش عالی دانشگاهی و حوزوی

اقدام‌های ملی

۱. نیازسنجی، طراحی و به روزرسانی رشته‌های قرآنی دانشگاهی و حوزوی در مقاطع مختلف متناسب با نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی با جلب مشارکت حداکثری گروه‌ها و اساتید صاحب نظر و اجرای آن
۲. حمایت از تأسیس انجمن علمی مشاغل قرآنی و سایر تشکل‌های مورد نیاز در پژوهش و آموزش عالی قرآنی و طراحی سازوکارهای اثرگذاری آنها در برنامه‌های درسی آموزش عالی رسمی و غیررسمی و سایر بخش‌های مقتضی
۳. حمایت از گروه‌های آموزشی رشته‌های الهیات و ادبیات عرب، علوم انسانی و هنر برای بازنگری، تدوین و اجرای برنامه‌ها و واحدهای درسی چندرشته‌ای و بینا رشته‌ای قرآنی
۴. استانداردسازی و ارتقای برنامه‌های درسی آموزش عالی غیررسمی قرآنی با حمایت و همکاری کمیسیون‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی

راهبرد ملی ۳

ارتقای نظام شناسایی، جذب، هدایت و توانمندسازی سرمایه انسانی نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی

اقدام‌های ملی:
۱. طراحی و اجرای برنامه‌ها و دوره‌های مجازی دانش‌افزایی و کسب مهارت‌های پژوهشی قرآنی
۲. طراحی و تصویب سازوکارهای تحصیل همزمان دانشجویان رشته‌های مختلف در رشته‌های قرآنی با اولویت مقطع کارشناسی
۳. طراحی و تصویب سازوکارهای تحصیل در دوره‌های فشرده رشته‌های مختلف برای استادان و دانشجویان رشته‌های قرآنی
۴. طراحی و برگزاری جشنواره‌های دوره‌ای نقد و مناظره دانشجویی در موضوعات علمی توسعه فرهنگ قرآنی
۵. هدایت ظرفیت‌های فعال دانشجویی در حوزه قرآن و عترت به سمت فعالیت‌های آموزش عالی و پژوهش قرآنی
۶. طراحی و اجرای برنامه‌های فرهنگ‌سازی قرآنی در جامعه دانشگاهی و حوزوی کشور
۷. شناسایی نخبگان و نهادهای قرآنی دانشگاهی و حوزوی جهان، ایجاد و تقویت شبکه همکاری آنان از طریق تعریف و اجرای دوره‌های آموزشی و طرح‌های پژوهشی مشترک، تبادل استاد، دانشجو و طلبه درقالب طرح جامع تعاملات علمی بین‌المللی قرآنی

راهبرد ملی ۴

توسعه مطالعات و رویدادهای علمی و پژوهشی تأمین‌کننده دانش فرهنگ سازی و نظام‌سازی قرآنی

اقدام‌های ملی:
۱. تعیین و اعلام اولویت‌های پژوهشی نظام توسعه فرهنگ قرآنی به صورت دورهای با مشارکت صاحب نظران، دستگاه‌ها و گروه‌های ذیربط
۲. اجرای شیوه‌نامه حمایت از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های قرآنی دانشجویان و طلاب و ترویج موارد برتر
۳. طراحی الگوی ساماندهی، ارتقا و ارزشیابی نیاز محور مقالات، نشریات و رویدادهای علمی قرآنی و حمایت از اجرای آن
۴. حمایت از گروه‌ها و انجمن‌های علمی رشته‌های مختلف دانشگاهی و حوزوی جهت برگزاری رویدادهای علمی قرآنی (سخنرانی، نشست، مناظره‏، همایش‌، کرسی‌های نقد و بررسی و نظریه‌پردازی)
۵. تعریف و اجرای طرح‌های مشترک پژوهشی قرآنی میان پژوهشگران داخلی و خارجی به ویژه کشورهای جهان اسلام
۶. طراحی و اجرای جایزه منشور توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه پژوهش و آموزش عالی
۷. فعال‌سازی ظرفیت جشنواره‌های علمی مختلف در حمایت از پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآنی
۸. اجرای آیین‌نامه حمایت از تعاملات علمی بین‌المللی قرآنی
۹. حمایت از پژوهش‌های قرآنی در راستای ارتقای قرآن‌محور نظام‌های تبلیغات دینی و تعلیم و تربیت

راهبرد ملی ۵

توسعه فضا، تجهیزات و فناوری‌های مورد نیاز توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی

اقدام‌های ملی:
۱. حمایت از توسعه کیفی و به‌روزرسانی مأموریت گروه‌ها، مؤسسات پژوهشی و آموزش عالی قرآنی متناسب با ظرفیت‌های موجود و نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی
۲. حمایت از افراد و گروه‌های مستعد جهت تأسیس مراکز رشد، کارورزی، پارک‌های علم و فناوری و مؤسسات دانش‌بنیان در جهت تولید آثار و محصولات قرآنی
۳. راه‌اندازی سامانه جامع نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور با زیرسامانه‌های لازم برای اجرای اقدامات سند

چارچوب نهادی و الزامات اجرایی سند
۱. مسئولیت سیاست‌گذاری کلان و ارزیابی و نظارت راهبردی بر اجرای سند و تصویب اقدامات جدید پیشنهادی کمیسیون بر عهده شورای توسعه فرهنگ قرآنی است.
۲. مسئولیت برنامه‌ریزی و هماهنگی، نظارت و ارزیابی عملیاتی و تدوین و تصویب سیاست‌های اجرایی، بر عهده کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور است.
۳. کارگروه‌های تخصصی کمیسیون مسئولیت نظارت و ارزیابی برنامه‌های اجرا شده توسط دستگاه‌های اجرایی را در چارچوب این سند برعهده دارند و دستگاه‌های مشارکت‌کننده موظف هستند در دوره‌های یک‌ساله، نتایج حاصل از اجرای برنامه‌ها را به کمیسیون گزارش کنند.
۴. تمام دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی‏ و همچنین مؤسسات و نهادهای مردمی مورد حمایت، موظف به همکاری با دبیرخانه کمیسیون تخصصی در اجرای سند هستند.
۵. مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی به عنوان دبیرخانه کمیسیون موظف است پس از تصویب سند، با تشکیل کمیته راهبری اجرای سند، جزئیات اقدام‌های ملی منتخب را به تدریج در قالب شناسنامه اقدام شامل: تعیین دستگاه‌های همکار، افق زمانی، اهداف کمّی، شاخص‌های عملکردی، الزامات و سایر توضیحات مورد نیاز اقدام، با همکاری دستگاه‌های مربوط تدوین کند. شناسنامه‌های اقدام پس از تصویب در کمیسیون، با امضای رئیس کمیسیون، به دستگاه‌های ذیربط ابلاغ می‌شود.
۶. مسئولیت بررسی برنامه‌های حوزه پژوهش و آموزش عالی قرآنی دستگاه‌ها و نهادهای مختلف دولتی‏، عمومی و مردمی برای استفاده از اعتبارات اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی و نظارت عام و مرحله‌ای بر اجرای آن، بر عهده کمیسیون است.
۷. کمیسیون موظف است گزارش سالانه وضعیت پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور را به شورای توسعه فرهنگ قرآنی ارائه کند.
۸. تمام اقدامات مربوط به اجرای سند در حوزه‌های علمیه با مدیریت و نظارت شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی حوزه های علمیه در چارچوب مصوبات کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور انجام می‌شود.
۹. به منظور تحقق اهداف مصوب آموزش عمومی قرآن کشور در جامعه دانشگاهی و حوزوی و فضاسازی فرهنگی برای انس با قرآن و تدبر در آن، اقدامات فرهنگ‌سازی قرآنی و شناسنامه اقدامات مربوطه بر اساس سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن و سند راهبردی توسعه فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی کشور و با هماهنگی و تأمین اعتبار کمیسیون‌های مربوطه، در شورای هماهنگی فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی (موضوع مصوبه جلسه ۵۷۵ مورخ ۱۳۸۴،۱۰،۰۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی) و شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی حوزه های علمیه تصویب و توسط نهادهای دانشگاهی و حوزوی اجرا می‌شود.

زمان ابلاغ سند
سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور (مصوب جلسه ۲۶ کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) در ۳ هدف، ۵ راهبرد و ۳۲ اقدام ملی در جلسات ۳۵ و ۴۳ چهارم دی ماه ۱۳۹۵ و ۱۵ دی ماه ۱۳۹۷ شورای توسعه فرهنگ قرآنی به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ، لازم‌الاجرا است.
سند در پایان سال سوم اجرا با توجه به بازخوردها و اقتضائات اجرا و نیازهای جدید، بازنگری خواهد شد.