کسب و کارهای شکننده و رونق برندهای داخلی

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، بررسی‌های میدانی پژوهشگر ایرنا نشان می‌دهد که بازار بلور فروشان با مشکلات متعددی مواجه هستند که در این میان مشتریان نیز متضرر می‌شوند

بسیاری از شهروندان در این بازار از کمبود جنس گلایه می‌کنند. فروشندگان نیز در پاسخ به پرسش خریداران تکرار می‌کنند: «فعلا موجود نیست». به دلیل کمبود اجناس در بازار، شماری از مغازه‌ها یا تعطیل شده‌اند و یا با کمبود شدید برخی از اجناس مواجه هستند.

کالاهایی همچون ظروف چینی و ظروف کریستال اغلب جز فهرست ۱۳۳۹ کالایی هستند در سال گذشته به دلایلی همچون وجود تولیدات مشابه داخلی واردات آن‌ها ممنوع شده است و به اصطلاح جزو گروه چهارم کالاهای وارداتی قرار می‌گیرند. زمانی این کالاها ممنوع شدند که برخی وارد کنندگان در تلاش برای واردات این کالا بودند.

مغازه داری در پاسخ به سوال پژوهشگر ایرنا درباره کمبود اجناس می‌گوید: «گمرک اجازه ترخیص کالاهای وارد شده را نمی‌دهد و از همین رو کمبود کالا به شدت به چشم می‌خورد». فروشنده دیگری نیز در پاسخ به چرایی کمبود کالا می‌گوید: «من مدت‌ها پیش کالاهای خود را وارد کرده‌ام که در اکنون در گمرک یکی از شهرهای جنوبی کشور انبار شده است و از همین رو ناچارم پول انبار و رسوب کالای خود را هم بدهم». وی مدعی است که «مسؤولان گمرک تاکید کرده‌اند اجازه ترخیص گروه کالایی ما را نمی‌دهند؛ زیرا باعث افزایش قیمت ارز خواهد شد و به صورت علنی به ما گفته‌اند ترخیص این کالاها ممنوع بوده و خط قرمز ما است».

فروشنده دیگری نیز با تأیید همین مطلب می‌گوید: «حتی اگر کالاها ترخیص شوند، قیمت‌ها آنقدر بالا رفته‌اند که دیگر امکان خرید آن برای عموم مشتریان ممکن نیست. بطور مثال ۶ عدد لیوان کریستال آلمانی که سال گذشته، ۹۰ هزار تومان قیمت داشت، در صورتی که در بازار پیدا شود، حدود ۳۰۰ هزارتومان قیمت خواهد داشت. قیمت کالاهای تولید کشورهایی همچون چین و ترکیه نیز ۳ برابر شده است».

بازاری دیگری نیز می‌گوید: «خرید کالاهایی نظیر ظروف چینی یا کریستال کاهش یافته است تا جایی که فروشندگان که سرمایه چندانی ندارند، ناچار هستند مغازه‌های خود را تعطیل کنند».

قاچاق، جایگزین روندها قانونی ورود کالا

پس از ممنوعیت ورود برخی از کالاهای چینی، بلور و کریستال و ایجاد محدودیت در خصوص آزاد شدن این کالاها از گمرک، برخی بازاریان از رونق قاچاق از مبادی غیرقانونی می‌گویند. یکی از توزیع کنندگان عمده بلور و چینی مدعی است: «از زمانی که قوانین گمرکی باعث شده‌اند تا اجازه ترخیص به گروه کالایی ما داده نشود؛ بسیاری از کاسبان به سراغ مبادی غیرقانونی و کولبرها می‌روند و اکنون کالاهای خارجی این بازار از طریق مبادی غربی کشور در حال تأمین است».

از همین رو است که بسیاری از بازاریان این راسته، دیگر از امکان ترخیص کالای خود از طریق مبادی گمرکی ناامید شده و به سراغ مبادی دیگر برای وارد کردن کالاهای مورد نیاز در بازار شده‌اند و اغلب برای ماه‌های آینده وعده می‌دهند که کالاهای نایاب به بازار خواهند رسید. کالاهایی که بطور حتم و در صورت ورود از طریق مبادی غیرقانونی، بدون پرداخت هرگونه تعرفه به بازار وارد می‌شوند.

در عین حال برخی بازاریان امیدوار هستند که شرایط به زودی و با رایزنی‌های مکرر تغییر کند و حداقل آنان این فرصت را به دست آورند تا کالاهایی که پیش از این وارد و حقوق آن را نیز پرداخت کرده‌اند را ترخیص نمایند.

برندهای ایرانی و آغاز یک راه دشوار

نکته‌ی دیگری که این روزها در راسته بلورفروشان تهران، جلب توجه می‌کند، رونق گرفتن برخی برندهای جدید ایرانی است. برندهایی که به نظر می‌رسد با انتخاب نام‌های مناسب و تلاش برای بازاریابی، می‌توانند سهمی بیش از گذشته از این بازار را کسب کنند.

مسؤول یکی از این برندهای تازه تأسیس که در حوزه تولید سینی‌های استیل، فعالیت خود را آغاز کرده است، به پژوهشگر ایرنا گفت: «ما تا سال گذشته، خود وارد کننده سینی‌های استیل بودیم. اما با تغییر شرایط و محدودیت واردات تصمیم گرفتیم دست به کار تولید بزنیم. هرچند که تولید کالا ریسک خود را دارد و مشخص نیست که بتوانیم در این بازار جایگاهی را که انتظار داریم را بدست آوریم؛ اما مطمئن باشید که کالای ما کیفیت کالاهای خارجی را خواهد داشت».

وی در ادامه افزود: «مشکل اصلی ما گرانی مواد خام است. بطور مثال ورق‌های استیل و سرب خام ناگهان قیمتی چند برابر پیدا کرده‌اند و به همین دلیل ما نیز ناچار شدیم که قیمت‌های خود را افزایش دهیم. در این حالی است که انتظار داشتیم مواد خام اندکی ارزان‌تر به ما فروخته شود یا لااقل دولت از ما بیشتر حمایت کند و این موارد با قیمت‌هایی بهتر در اختیار ما گذاشته شوند».

یک تولید کننده جدید ظروف شیشه‌ای در همین بازار نیز با اشاره به آغاز فعالیت برند ایرانی خود گفت: «ما تازه راه خود را آغاز کرده‌ایم. بطور مثال ما پس از مدتی تولید ظروف شیشه‌ای دریافته‌ایم که در صورت تولید ظروف تک رنگ، قالب‌های بکار رفته، تنها ظرف سه ماه، غیرقابل استفاده می‌شوند. ما هنوز علت آن را نمی‌دانیم و از همین رو تصمیم گرفتیم به جای ظروف تک رنگ، ظروف چند رنگ تولید کنیم، هرچند که مشتریان ما ظروف تک رنگ را بیشتر می‌پسندند. از همین رو ما در وضعیت فعلی ناچاریم گاهی آزمون و خطا کنیم».

آمارها چه می‌گویند؟

آمارهای رسمی نیز نشان می‌دهند که مشکلاتی در مسیر تولید کالاهای این بازار وجود دارد. آمارهای منتشر شده توسط وزارت «صنعت، معدن و تجارت» نشان می‌دهند که اگرچه میزان تولید «ظروف چینی» در سال ۱۳۹۷ به صورت کلی نسبت به سال ۱۳۹۶، حدود ۶.۷ درصد رشد داشته است؛ اما میزان تولید این کالا در اسفندماه ۱۳۹۷ نسبت به بهمن ماه ۱۳۹۷، حدود ۶.۹ درصد کاهش یافته است.

در مورد میزان تولید «ظروف شیشه‌ای» نیز وضعیت به همین شکل است. میزان تولید این کالا در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۶، ۱۱.۶ درصد رشد داشته است؛ اما آمارهای تولید این نوع کالا در ماه اسفند ۱۳۹۷ نسبت به ماه بهمن ۱۳۹۷، ۱.۱ درصد کاهش را نشان می‌دهند.

در عین حال با توجه به ممنوعیت ورود کالاهای گروه چهارم، واردات رسمی این گروه از کالاها به صفر رسیده است و وزارت صنعت، معدن و تجارت در نظر دارد تا جای ممکن کالاهای ایرانی را جایگزین نمونه خارجی آن‌ها نماید و از این طریق فرصت را برای رونق تولید فراهم کند.

افزایش قیمت‌ها، بلای جان خانواده‌ها

اغلب مشتریان این بازار، زنان و مردانی بودند که می‌خواستند برای دختران خود جهیزیه تهیه کنند. این شهروندان اغلب از افزایش ناگهانی کالاها گلایه داشتند. یکی از آنان به پژوهشگر ایرنا گفت: منطقی نیست من برای کالایی که پارسال ۵۰۰ هزارتومان هزینه می‌کردم، امسال ناچار باشم ۲.۵ میلیون تومان هزینه کنم. این میزان از افزایش قیمت قابل قبول نیست».

شهروند دیگری نیز گفت: «زمانی که به قیمت‌ها اعتراض می‌کنیم، مغازه‌دارها می‌گویند با همین قیمت بخرید که معلوم نیست فردا این کالا در بازار موجود باشد. تا حدی راست هم می‌گویند. من از پارسال تا امسال که درگیر خرید کالا هستم می‌بینم که بعضی کالاهایی که پارسال موجود بودند، امسال دیگر در بازار یافت نمی‌شوند».

شهروند دیگری نیز می‌گوید: «متاسفانه کالای با کیفیت خارجی دیگر در بازار پیدا نمی‌شود و فروشندگان نیز تمایلی ندارند کالاهای با کیفیت خارجی به بازار وارد کنند؛ زیرا آنقدر قیمت‌ها افزایش یافته است که هیچکس حاضر به خرید کالاهای اروپایی نیست یا توان آن را ندارد و به غیر از کالای ایرانی، تنها کالاهای تولید کشورهای چین یا ترکیه در بازار دیده می شوند».

بلاتکلیفی، بزرگترین درد بازار

به نظر می‌رسد مهمتر از گرانی یا کمبود در این بازار، بلاتکلیفی است. از یک سو بازاریان نمی‌دانند وضعیت موجود تا چه زمانی ادامه می‌یابد و آیا آنان با کمی صبر می‌توانند منتظر تغییر در بازار باشند یا آنکه وضعیت فعلی برای مدتی طولانی تداوم خواهد یافت. اغلب فروشندگان از تردید خود در برای ترخیص کالاهای موجود در گمرک می‌گویند و برخی از آنان همچون یکی از بزرگترین فروشندگان بلور بازار، تاکید دارند: «بالاخره ما کالای خودمان را وارد گمرک کرده‌ایم. پول آن را هم داده‌ایم. این کالا برای ما است. نمی‌شود که کالای ما را تا ابد در گمرک نگاه دارند. بالاخره این کالاها آزاد خواهند شد». در مقابل فروشنده دیگری می‌گوید: «هیچ امیدی نیست. من که ترجیح می‌دهم به جای گمرک و مبادی رسمی، به سراغ مبادی دیگر بروم یا از این شغل خداحافظی کنم و سرمایه خود را در راه دیگری بکار بیاندازم»

این وضعیت برای مشتریان نیز آزار دهنده است. یک مشتری می‌گوید: «هیچکس از آینده مطمئن نیست. بعضی می‌گویند به زودی کالاها تأمین می‌شوند و جنس‌ها ارزان، گروهی از فروشندگان هم تاکید می‌کنند بخرید که گران‌تر می‌شود. ما هم نمی‌دانیم بالاخره صبر کنیم یا بخریم».

در عین حال فروشندگانی که به کار تولید روی آورده‌اند هم نگران هستند که با آزاد سازی ناگهانی ورود کالا و کاهش قیمت دلار، به زودی سیلی از کالاهای خارجی وارد بازار شوند و کالاهای تولید شده توسط آن‌ها روی دستشان بماند.

حال باید دید در آینده چه تصمیماتی برای این بازار اتخاذ می‌شود و آیا ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های فعلی در آینده نزدیک، تغییر خواهند کرد یا خیر؟ و آیا تولیدکنندگان ایرانی می‌توانند کمبودهای موجود در بازار را به صورتی کامل جبران نمایند یا آنکه کمبود برخی کالاها همچنان به چشم خواهد خورد.