در این ایام شهر کامفیروز و روستاهای این محدوده چنان در طول روز خالی از سکنه شده است که هر مسافری با این وضعیت مواجه شود قطعاً حس تعجبش برانگیخته خواهد شد.
مصوبه دولت و محدودیت‌های کشت
بر اساس مصوبه ۹ آبان ۹۷ هیأت وزیران کاشت شلتوک به جز در استان‌های گیلان و مازندران تابع محدودیت‌هایی است و موضوع و ملاک کاهش سطح زیر کاشت برنج است که بر اساس این مصوبه، در خارج از استان‌های گیلان و مازندران، خشکه کاری برنج مشروط به آبیاری تحت فشار و نصب کنتور توسط متقاضی و یا تحویل حجمی و استفاده از حداکثر ۷ هزار مترمکعب آب در هکتار طی یک دوره کشت است.
بر این اساس کشت برنج به جز گیلان و مازندران مشروط به آبیاری تحت فشار و نصب کنتور می‌شود و شالی کاران سایر استان‌ها با شرایط خاص مجاز به این کار خواهند بود. اینکه این موضوع چقدر در استان فارس رعایت می‌شود قطعاً هنوز به نقطه ایده آل نرسیده‌ایم.
هیأت وزیران در جلسه نهم آبان به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی، وزارت جهاد کشاورزی را مکلف کرد تا نسبت به معرفی کشت‌های جایگزین برنج در خارج از استان‌های گیلان و مازندران اقدام کند و با فعالیت‌های ترویجی و اعطای کمک‌های فنی و اعتباری، حمایت‌های لازم را به عمل آورد.
همچنین ارائه هرگونه حمایت و خدمات مرتبط با کشت برنج اعم از یارانه، نهاده‌های تولید، خرید توافقی، بیمه، تسهیلات، احداث و توسعه کارخانه شالی کوبی صرفاً در استان‌های گیلان و مازندران مجاز خواهد بود.
وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت نیز مکلف شدند کمک‌های فنی و اعتباری و تسهیلاتی لازم را برای تغییر خطوط تولیدی کارخانه‌های فعال شالی کوبی در غیر از استان‌های مازندران، گیلان و مناطق مشروط مندرج در تبصره‌ها ارائه کنند.
خبرنگار ایرنا در روزهای اخیر بازدیدی از این شهر و روستاهای این محدوده داشت و با تعطیلی فروشگاه‌ها و واحدهای صنفی، توزیعی و خدماتی در روزی که تعطیل عمومی نبود مواجه شد و زمانی که علت آن را از جمعیت اندک موجود در این شهر پیگیری کرد با این پاسخ مواجه شد که امسال به دلیل بارندگی‌های اخیر همه ساکنین کامفیروز اعم از بازاری، خانه دار و … کشت برنج را که در سه الی چهار سال گذشته به تعطیلی رفته بود از سر گرفته‌اند و اغلب ساکنین از زن و مرد گرفته تا کوچک و بزرگ در این زمان که فصل شلتوک کاری است در طول روز در مزارع خود مشغول کارند و یا در اراضی دیگران به صورت روز مزد برنج می‌کارند.
شهر تعطیل است
با فاصله گرفتن از منازل مسکونی شهر کامفیروز صحت این گفته مشخص شد که امسال در این فصل، زندگی نه در شهر بلکه در مزارع کشت برنج کامفیروز جریان دارد.
زن و مرد، کوچک و بزرگ مشغول کشت برنج در دشت‌های اطراف کامفیروز هستند و هر زمین مسطحی که در این محدوده قرار دارد غرق آب و به شلتوک کاری اختصاص داده شده است.
کامفیروز از دیرباز یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری طبیعی استان فارس بشمار می رفته زیرا در دامان جنگل‌های بلوط واقع شده و عبور رودخانه کر از میان این منطقه بر زیبایی آن افزوده اما اکنون از یک سمت آزادراه شیراز-اصفهان تیشه به ریشه جنگل‌های بلوط آن زده و از سمت دیگر مزارع برنج کام آن را به سمت خشکی هدایت می‌کند.
برخی اهالی کامفیروز می‌گویند که در دو سه سال گذشته بارها شاهد این مساله بوده‌اند که کوه، جنگل و درختان بلوط کهنسال این منطقه با خروارها کیلو باروت و مواد منفجره به هوا پرتاب و به هزاران تکه تبدیل و نابود شده است.
در سالهای اخیر به واسطه خشکسالی‌های پیاپی اقدامات ویژه ای برای کاهش سطح زیرکشت برنج در تمام استان‌های کشور بجز گیلان و مازندران در دستور کار دولت قرار گرفته است.
اقداماتی که در سال گذشته به کاهش شلتوک کاری در فارس نیز منجر شده بود اما اینگونه که از شواهد و اظهارات متویان امر پیدا است در سال جاری همه چیز به یکباره به فراموشی سپرده و برنجکاری افزایشی چشمگیر داشته است. مسأله‌ای که برخی مسولان و کارشناسان امر گرانی قیمت برنج و رهاسازی آب سدها را عامل اصلی آن می‌دانند.
براساس آمار رسمی، کاشت برنج در سالهای ۹۱ و ۹۲ در استان فارس در گستره‌ای به وسعت ۴۰ هزار هکتار از اراضی این استان بوده اما در سال ۹۶ و متأثر از خشکسالی، این محصول تنها در حدود ۲۸ هزار هکتار از اراضی استان کاشته شد.
این رقم در سال ۹۷ به حدود ۱۸ هزار هکتار کاهش یافت و برنامه ریزی های سازمان‌های متولی در این استان حاکی از تداوم این شرایط در سال جاری داشت اما به یکباره بارندگی‌های ابتدای سال ۹۸ و مهمتر از آن رهاسازی آب سدهای فارس و جاری بودن آب در رودخانه‌های این استان شلتوک کاران را ترغیب به کشت این محصول پر آب بر کرده است.
اینگونه که از شواهد پیدا است امسال سطح قابل توجهی از اراضی کشاورزی فارس زیر کشت برنج رفته و شیب کاهشی کشت این محصول که در سالهای اخیر شاهد آن بوده‌ایم به یکباره برعکس شده و روند تند صعودی به خود گرفته است.
بیشترین کشت برنج در استان فارس در مناطق کامفیروز شهرستان مرودشت، بیضا در شهرستان سپیدان، ممسنی و رستم، فیروزآباد و سیمکان شهرستان جهرم صورت می‌گیرد.
نام کامفیروز در بین اهالی استان فارس نوعی برنج مرغوب، خوش عطر و طعم که به شاخصی ویژه در این استان تبدیل شده است را تداعی می‌کند، این نام آنقدر در بین اهالی این استان طرفدار دارد که حتی برنج تولید شده در سایر شهرستانهای فارس نیز با نام برنج کامفیروزی به فروش می‌رود.
خبرنگار ایرنا در روزهای اخیر بازدید میدانی از مرکز تولید برنج مرغوب استان فارس در شهر کامفیروز داشته که در پی آن کشت بی رویه این محصول در این منطقه که برخی حتی تا پنج برابر میزان سال گذشته می‌دانند مشاهده شد.
یکی از کشاورزان کامفیروز به خبرنگار ایرنا گفت: طی سه الی چهار سال گذشته آبی برای کشت برنج در این منطقه وجود نداشت و همین مساله به شدت روی میزان کشت تأثیر منفی گذاشته بود.
حمدالله فتحی با اشاره به اینکه امسال وضعیت آب در این منطقه کمی بهتر شده افزود: من نیز مانند بسیاری دیگر از کشاورزان کامفیروزی امسال کشت گندم را انجام دادم و قصدی برای برنجکاری نداشتم اما با افزایش بارندگی‌ها در ماه‌های اخیر اغلب کشاورزان این منطقه برداشت زودرس گندم را انجام داده و سریعاً کشت برنج را جایگزین کردند.
پیشه پدری، جایگزینی ندارد
وی ادامه داد: کامفیروز حدود ۳۰ هزار نفر جمعیت دارد که بخش اعظم ساکنین از دیرباز بصورت موروثی در زمینه کشت برنج فعال بوده‌اند و اکنون نمی‌توانند این پیشه را که از کودکی با آن خو گرفته‌اند رها کنند.
وی اضافه کرد: هیچ شغل دیگری وجود ندارد که اهالی به واسطه آن بتوانند کسب درآمد کنند و به همین دلیل یا باید همین کار را ادامه دهند و یا به شهرهای بزرگ‌تری مانند شیراز مهاجرت کنند.
این کشاورز کامفیروزی در پاسخ به این سوال که آیا الگوهای کشت جایگزین برنج در این منطقه ارئه شده، گفت: وعده‌هایی در این باره داده اما هیچگاه عملیاتی نشد و کمک و حمایتی عملی در این باره صورت نگرفت.
او عنوان کرد: از ماه گذشته تاکنون بیش از هزار هکتار از اراضی روستای علی آباد علیا (بی مور) در منطقه کامفیروز جنوبی زیر کشت برنج رفته است.
فتحی با اشاره به اینکه سال گذشته سطح زیر کشت برنج در این منطقه بسیار کاهش داشته، گفت: سال گذشته تعداد زیادی از کشاورزان کامفیروزی به دلیل کم آبی از کشت برنج صرفنظر کردند و حتی برخی که اقدام به این کار کرده بودند در میانه کار به کمبود آب اراضی خود را رها کردند.
وی عنوان کرد: برخی کشاورزان کامفیروزی مجوز برداشت آب از چاه دارند اما بسیاری دیگر از دیرباز حق برداشت آب از رودخانه کر را داشته‌اند.
نکاشتن برنج بدون راهکار عملی ممکن نیست
این کشاورز به تأکیدات مسولان مبنی بر عدم کشت برنج اشاره کرد و گفت: باید به کشاورز راهکاری عملی و اقتصادی برای جایگزین کردن پیشه پدری که قدمتی بیش از دو هزار ساله در کامفیروز دارد ارائه کرد تا دست از شلتوک کاری بردارد نه اینکه مسولان تنها بگویند که برنج نکارید اما در مقابل جایگزینی مناسب با اقلیم منطقه که اقتصادی هم باشد و کفاف مخارج خانواده‌ها را بدهد ارائه نشود.
او در ادامه صحبتهای خود کار اغلب اهالی کامفیروز را شلتوک کاری عنوان و اضافه کرد: اغلب اهالی در سال جاری به دلیل تداوم خشکسالی گندم کشت کردند اما در ادامه با افزایش بارندگی‌ها و جاری بودن آب در رودخانه کُر اقدام به جایگزینی این کشت با برنج کردند بگونه ای که گندم را زودتر از موعد برداشت و بقایای آن را آتش زده و شروع به آماده سازی زمین برای شلتوک کاری کردند.
او تاکید کرد: امسال بعد از حدود ۴ تا ۵ سال گذشته بیشترین سطح زیر کشت این منطقه به برنج اختصاص پیدا کرده است.
فتحی عنوان کرد: کشت برنج بصورت ماشینی تا ۳۰ خرداد امکان پذیر و کشت این محصول با روش دستی نیز حداکثر تا ۱۵ تیرماه ممکن است و بعد از آن کشت برنج بی فایده و اگر هم انجام شود محصول به دست آمده بی کیفیت خواهد بود.
وی در ادامه به مشکلات کشاورزان این منطقه اشاره کرد و گفت: کشاوزران در زمینه تأمین تجهیزات و ادوات کشاورزی اکنون با مشکل مواجه هستند.
او ادامه داد: برای خرید یک دستگاه تراکتور ماه‌ها زمان صرف و به ادارات و دستگاه‌های مختلف مراجعه کردم اما تاکنون نتوانستم تسهیلات مورد نیاز برای خرید این تجهیزات را فراهم کنم.
سند روستایی سند نیست
این کشاورز استان فارسی اظهار داشت: هیچکدام از بانک‌های عامل اسناد مالکیت کشاورزان در روستاها را بعنوان ضمانت وام قبول نمی‌کنند که این مساله جای سوال دارد که اسناد مالکیت رسمی در روستا و شهر چه تفاوتی با یکدیگر دارد که اسناد روستایی را بانک‌ها قبول ندارند؟
از کندی گازرسانی تاجاده های خاکی
وی به برخی مشکلات دیگر این منطقه اشاره کرد و افزود: علیرغم وعده‌های داده شده از سوی نماینده شهرستان مرودشت در مجلس شورای اسلامی اما تاکنون گازرسانی به مردم منطقه کامفیروز انجام نشده و همچنین اغلب جاده‌های این منطقه فرسوده و غیر استاندارد است و در بسیاری نقاط نیز هنوز از جاده خاکی استفاده می‌شود.
سیلاب زمین‌های کشاورزی را با خود برد
فاطمه مظفری یکی از اهالی بومی این منطقه که در زمین‌های کشاورزی کامفیروز مشغول نشاکاری است به خبرنگار ایرنا گفت: در پی بارندگی‌های فروردین ماه امسال بسیاری از زمین‌های کشاورزی که در حاشیه رودخانه کر قرار دارد را سیلاب با خود برد که زمین کشاورزی ما نیز دچار این وضعیت شده است.
وی ادامه داد: در پی این وضعیت اکنون من به همراه همسرم ناچار به کار کردن برای دیگران و دریافت حقوق کارگری که روزانه حدود صد هزار تومان است شده‌ایم.
خانم مظفری مدعی است او و برخی دیگر از ساکنین کامفیروز که زمین کشاورزی شأن را سیلاب با خود برده اسناد مالکیت زمین‌ها را در اختیار دارند.
او اضافه کرد: احیا این زمین‌ها هزینه سنگینی دربردارد که از عهده اغلب ساکنین خارج است و حتی منابع طبیعی نیز اجازه احیا این اراضی را نمی‌دهد و به همین دلیل کسانی که قادر به تأمین هزینه‌های این کار هستند بصورت شبانه اقدام به این کار می‌کنند.
رشد سه برابری هزینه‌های کشاورزی
یکی دیگر از کشاورزان کامفیروزی گفت: زارعین این منطقه اکنون در تهیه کود و سموم کشاورزی من جمله کود دی آمونیوم با مشکل مواجه هستند.
علی بابا کشوری افزود: یک کیسه کود دی آمونیوم اکنون ۲۷۰ هزار تومان است که به نسبت سال گذشته سه برابر گران‌تر شده و برای یک هکتار ۴ کیسه از این نوع کود نیاز است و جز این مورد کود و سموم دیگری نیز باید خریداری شود که گرانی دو تا سه برابری قیمت مواد مصرفی مشکلاتی را برای کشاورزان ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: هزینه کشت برنج در سال جاری به نسبت سال گذشته حدود سه برابر افزایش داشته است بگونه ای که تنها هزینه نشاکاری در سال گذشته برای هر هکتار حدود ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان بوده اما امسال بین یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تا دو میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است.
کشوری اظهار داشت: موضوع کشت جایگزین برنج در منطقه کامفیروز مسأله‌ای است که به نظر عملیاتی نخواهد شد زیرا به دلیل خصوصیات آب و هوایی این منطقه کشت محصولات دیگر نوبر و در نتیجه اقتصادی و به صرفه نیست.
وی عنوان کرد: مسولان اگر به دنبال کشت جایگزین برنج هستند باید ساماندهی بازار فروش محصولات را نیز انجام دهند تا زمانی که محصول کشاورز کامفیروزی که در فصل اشباح بازار به دست می‌آید با ضرر همراه نشود.
وی عنوان کرد: در سال جاری کشت برنج در منطقه کامفیروز حدود پنج برابر افزایش یافته و غالباً نیز از آب‌های سطحی و رودخانه مجاور برای آبیاری استفاده می‌شود.
سه برابر برنج تولید شده در کامفیروز از مناطق دیگر وارد می‌شود
این کشاورز کامفیروزی معتقد است که سه برابر برنج تولید شده در این منطقه از خارج از کامفیروز وارد و به نام محصول این منطقه به فروش می‌رسد.
او ادامه داد: به دلیل برند بودن برنج کامفیروز برنج تولید شده در سایر مناطق استان فارس من جمله بیضا و فیروزآباد وارد کامفیروز می‌شود و به نام برنج تولید شده در این محل به فروش می‌رسد.
کشوری اظهار داشت: برنج مرغوب کامفیروزی در بازار مشتری بیشتری دارد و قیمت آن نیز حدود دو برابر برنج‌های تولید شده در سایر مناطق استان فارس است.
فرحناز مقیمی یکی از فعالین اجتماعی شهر کامفیروز به خبرنگار ایرنا گفت: کشت برنج در این منطقه سابق ای طولانی دارد که برخی آن را تا دو الی سه هزار ساله می‌دانند و فعالین فرهنگی و اجتماعی این شهر نیز اکنون به دنبال ثبت میراث معنوی برنجکاری کامفیروز هستند.
مقیمی عنوان کرد: به دلیل کمبود منابع آبی بخش دولتی به دنبال کاهش سطح زیرکشت برنج در این منطقه است اما می‌توان این پیشه پدری که سابقه‌ای چند هزار ساله در کامفیروز دارد را در بخش کوچکی از این منطقه نگه داشت تا بعنوان ظرفیت گردشگری مورد استفاده قرار گیرد.
وی ادامه داد: در کامفیروز ارتفاعات زاگرس، جنگل‌های بلوط و سایر جاذبه‌های طبیعی گردشگری از جمله آداب و رسوم قومیتی وجود دارد که این موارد ظرفیتی عظیم در حوزه گردشگری و بوم گردی بشمار می‌رود که باید با حمایت و کمک دستگاه‌های مختلف و آموزش کافی به اهالی، گردشگری این منطقه توسعه یابد که در کنار آن شغل‌های متناسب با آن ایجاد و حرفه جایگزین کشاورزی و برنجکاری برای مردم ایجاد شود.
وی اضافه کرد: آزاد راه شیراز-اصفهان از منطقه کامفیروز عبور می‌کند که این مساله نیز کمک شایانی به رونق صنعت گردشگری این منطقه خواهد کرد.
عضو شورای اسلامی روستای علی آباد علیا به خبرنگار ایرنا گفت: جمعیت این منطقه حدود دو هزار نفر است که بخش قابل توجهی از آن در سالهای اخیر به دلیل خشکسالی به مرودشت و شیراز مهاجرت کرده‌اند.
زواره سعیدی افزود: شغل اغلب ساکنین این منطقه کشاورزی و کشت برنج است که در سالهای گذشته به دلیل کمبود آب کاهش چشمگیری پیدا کرد اما امسال و در پی بارندگی‌ها، دوباره ظرف رونقی تازه پیدا کرده است.
سعیدی با بیان اینکه هیچ‌گونه صنعت و کارخانه‌ای در این منطقه وجود ندارد، ادامه داد: برنجکاری شغل اکثریت اهالی کامفیروز است و موضوعی معیشتی محسوب می‌شود و به این سادگی نمی‌توان جلوی آن را گرفت.
وی با بیان این نکته که باید شغلی مناسب جایگزین شلتوک کاری اهالی کامفیروز شود تا بتوان مردم را از این کار منصرف کرد، گفت: خاک و موقعیت آب و هوایی این منطقه به گونه‌ای است که کشت کلزا، گندم و سایر مواردی که جهاد کشاورزی فارس در این منطقه دنبال کرده به صرفه نیست و تنها کشت برنج در این محل اقتصادی است.
او در ادامه عنوان کرد: بطور میانگین هر خانواده در این منطقه حدود نیم هکتار زمین برای کشت برنج در اختیار دارد و در این مساحت هیچ نوع محصول دیگری جز برنج نمی‌تواند کفاف مخارج زندگی یک خانوار را بدهد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا راهکاری برای احیا زمین‌های کشاورزی که در سیلاب اخیر نابود شده وجود دارد؟ گفت: این زمین‌ها مستثنیات املاک روستا بوده که از گذشته در اصلاحات اراضی سند به نام برخی اهالی ثبت شده است و اکنون برخی از این مالکین که زمین‌هایشان را سیلاب با خود برده سند اصلاحات ارضی در اختیار دارند.
عضو شورای اسلامی روستای علی آباد علیا افزود: مجموعاً حدود ۵۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی اطراف رودخانه در این روستا در سیلاب اخیر نابود شد که این به جز تخریب‌هایی است که در سایر روستاهای اطراف و این منطقه وارد آمده است.
وی عنوان کرد: منابع طبیعی شهرستان مرودشت نیز اکنون مانع احیا بعضی زمین‌های کشاورزی که در سیل نابود شده است و اعلام کرده که بعضی از این زمین‌ها در حریم رودخانه واقع شده است.
سعیدی اظهار داشت: دستگاه‌های دولتی همکاری لازم برای احیا زمین‌های کشاورزی که در سیلاب نابود شده را دارد اما برخی اهالی اکنون توانایی مالی این کار را ندارند که ضروری است ارگان‌های متولی تسهیلات کم بهره‌ای با هدف حمایت از این افراد درنظر بگیرد.
در این استان افزایش دارد
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان فارس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: پیرو مصوبات هیئت دولت در این استان نیز صورتجلساتی مبنی بر کاهش سطح زیر کشت برنج طی سه سال در کارگروه‌های استانی آن تدوین شد.
احمد دهقان با بیان اینکه در حال حاضر به دلیل شروع کشت برنج آمار دقیقی از مساحت آن در این استان در دست نیست، افزود: براساس مصوبات هیأت دولت و کارگروه‌های استانی در سال ۹۸ باید ۲۰ درصد سطح زیرکشت برنج در این استان به نسبت سال قبل کاهش داشته باشد اما به دلیل عواملی از جمله افزایش قیمت برنج به نظر نه تنها این امر محقق نخواهد شد بلکه این پیش بینی می‌شود که سطح زیرکشت در فارس امسال افزایش چشمگیری نیز خواهد داشت.
کماکان کمبود آب در فارس هست
وی در پاسخ به این سوال که آیا بارندگی‌های اخیر در افزایش سطح زیر کشت برنج در این استان تأثیرگذار بوده یا خیر گفت: اکنون آب در استان فارس به جز شهرستانهای رستم و ممسنی فراون نیست و در سایر نقاط استان کمبود آب کماکان احساس می‌شود.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان فارس ادامه داد: وضعیت آب در کامفیروز نسبت به سال قبل بهتر است اما مشکلات ناشی از خشکسالی هنوز در این منطقه وجود دارد اما ۳۵ میلیون متر مکعب رها سازی آب از سد ملاصدرا برای کشاورزان و شلتوک کاران این محدوده تخصیص داده شده ولی در مجموع در این منطقه کماکان مشکل کمبود آب وجود دارد.
وی حدود ۸۰ درصد آبیاری کشت برنج در منطقه درودزن را به واسطه استفاده از آب چاه عنوان کرد و اظهار داشت: سطح زیر کشت برنج در استان فارس در سال ۹۷ حدود ۲۱ هزار هکتار بوده است.
وی اضافه کرد: هرچند که امسال برنامه ریزی برای کاهش سطح زیر کشت برنج در این استان بوده اما پیش بینی می‌شود که با توجه به عواملی مانند افزایش قیمت این محصول کشاورزی در سال جاری سطح زیرکشت برنج در فارس افزایش دارد.
دهقان اظهار داشت: سال گذشته هیچ‌گونه رهاسازی آبی از سد ملاصدرا برای کشت برنج در منطقه کامفیروز انجام نشد و همین مساله روی کاهش سطح زیرکشت در این منطقه تأثیر گذاشته و به همین دلیل کاهش چشمگیری در این باره صورت گرفت.
کشت گندم بهترین جایگزین برنج کامفیروز
وی در ادامه سخنان خود عدم توجه به کشت جایگزین برنج در منطقه کامفیروز را از سوی سازمان جهاد کشاورزی نادرست عنوان کرد و گفت: طی چند ماه گذشته اغلب کشاورزان منطقه کامفیروز اقدام به کشت گندم کرده و عملکرد و برداشت این محصول در کامفیروز نیز خوب بوده و کشاورزان کامفیروزی حدود هشت تن گندم در هر هکتار برداشت می‌کنند اما طی دو تا سه هفته گذشته بسیاری از کشاورزان این منطقه به دلیل رهاسازی آب سد و افزایش قیمت برنج اقدام به برداشت زودهنگام گندم و جایگزین کردن آن با کشت برنج کرده‌اند.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان فارس با بیان اینکه در سال جاری به دلیل خنکی هوا برداشت گندم نسبت به سال گذشته حدود دو هفته با تأخیر انجام می‌شود، گفت: این تأخیر بوجود آمده در کشت گندم باعث شده که کشاورزان برای جایگزین کردن کشت برنج برداشت زودهنگام گندم را انجام دهند.
وی ادامه داد: در شرایط کمبود آب اولویت اول زراعت زمستانه است که بخشی از نیاز آبی بواسطه بارندگی‌ها تأمین شود، همانگونه که امسال با توجه به بارندگی‌هایی که بوده حداقل سه بار تعداد مرتبه آبیاری مزارع گندم نسبت به سال گذشته کمتر بوده و در هر هکتار مزرعه گندم این استان سه هزار مترمکعب آب کمتری مصرف شده است.
وی اضافه کرد: کشت صیفی تنها در مناطقی که آب به اندازه کافی وجود دارد و مشکل کم آبی نیست امکان پذیر است.
دهقان در بخش دیگری از سخنان خود بر تبعیت از سیاست‌های کلی کشور تاکید کرد و گفت: در حالی که برنامه ریزی برای اساس کاهش سطح زیرکشت برنج تنظیم شده ولی در چند سال اخیر هر اندازه که تلاش در این خصوص در استان فارس انجام شده کمترین نتیجه‌ای حاصل نشده است.
وی عنوان کرد: براساس مصوبه هیئت دولت در سال ۹۸ نیز می‌بایست کاهش تدریجی برنج طی برنامه ریزی سه ساله انجام گیرد که پیرو آن بایستی امسال ۲۰ درصد کاهش کشت برنج در این استان به نسبت سال گذشته صورت پذیرد که به نظر می‌رسد نه تنها ۲۰ درصد کاهش عملیاتی نشود بلکه افزایش کشت برنج هم صورت پذیرد.
وی ادامه داد: در منطقه رستم وضعیت آب مناسب است و در سال جاری هم آب سطحی و هم چشمه روان در این منطقه ایجاد شده اما در منطقه کامفیروز که افزایش سطح زیرکشت برنج صورت گرفته کماکان مشکل کم آبی وجود دارد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا رهاسازی آب عامل اصلی توسعه کشت برنج در منطقه کامفیروز در سال جاری است؟ گفت: رهاسازی آب سد ملاصدرا بسیاری از کشاورزان منطقه کامفیروز را ترغیب به کشت این محصول پرآب بر کرده و عملاً این کار مهر تائیدی بر کشت برنج در این منطقه است.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان فارس در ادامه سخنان خود بیان کرد: اقدامات سازمان آب در خصوص پرکردن چاه‌های آب غیرمجاز نیز امر مهمی است که باید پیگیری شود هرچند که چاه‌هایی پر شده اما گویا دوباره این چاه‌ها تخلیه و کار را از سر گرفته‌اند که ضروری است کنترل در این باره افزایش یابد.
مصوبه‌ای که نادیده گرفته شده
او در پاسخ به این سوال که راه حل عملیاتی کاهش کشت برنج چیست؟ گفت: عمل به مصوبات هیئت دولت و دستورالعملی که در این باره تدوین شده یکی از راه حل های عملی کاهش سطح زیرکشت برنج و محصولات پر آب بر است.
وی ادامه داد: براساس مصوبات هیئت دولت و دستورالعمل‌های تدوین شده کسی که اقدام به کشت برنج می‌کند باید در قدم اول بر دهانه چاه کنتور نصب کند و این نشان از اولویت دادن به کنتور گذاری و تحویل حجمی آب است.
دهقان اضافه کرد: اگر چاه‌های غیرمجاز به خوبی کنترل و پر شود و مابقی چاه‌ها نیز به کنتور حجمی مجهز و میزان دبی که سازمان آب مجوز به برداشت داده کنترل شود بعید است دیگر آبی برای کشت برنج باقی بماند و خود به خود کشت این محصول کاهش خواهد یافت.
برداشت آب از چاه‌ها کنترل نمی‌شود
وی اظهار داشت: در حال حاضر نسبت به برداشت آب کنترلی صورت نمی‌گیرد و هرکس به اندازه‌ای که توان داشته باشد از آب‌های زیرسطحی برداشت می‌کند و تنها راه نظارت بر این روند کنترل میزان برداشت آب است.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان فارس در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه کنتورهایی که در حال حاضر در این استان مورد استفاده قرار گرفته تنها میزان مصرف برق را کنترل می‌کند، افزود: مصوبه هیئت دولت بر نصب کنتور حجمی آب تاکید کرده که در هر فصل از هر حلقه چاه چه میزان آب برداشت شود.
وی با بیان اینکه تاکنون تعداد قابل توجهی کنتور حجمی بر روی چاه‌های استان فارس نصب نشده، گفت: تا یکسال گذشته اعلام می‌شد که شرکت‌های داخلی توان ساخت کنتور حجمی ندارند اما اخیراً بسیاری از شرکت‌های داخلی اعلام کرده‌اند که توان ساخت کنتورهای حجمی رصد میزان برداشت آب از چاه‌ها را داشته و عملاً اکنون فناوری ساخت این محصول در ایران وجود دارد.
وی اظهار داشت: براساس موارد قانونی مشخص شده، الگوی کشت باید توسط سازمان جهاد کشاورزی انجام گیرد و تخصیص آب نیز براساس الگو کشت ارائه شده توسط وزارت نیرو و سازمان آب انجام شود.
تخصیص آب براساس الگو کشت
دهقان عنوان کرد: براساس سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و برنامه ششم توسعه و همچنین جایگاه هر استان از گذشته در تولید محصولات زراعی، حجم تولید هر میزان محصول در هر منطقه مشخص شده است و همچنین در فارس نیز برای تولید هر میزان محصول در هر شهرستان برنامه ریزی انجام شده که برای عملیاتی کردن این برنامه‌ها باید سازمان آب براساس این الگوها آب تخصیص دهد.
وی با اشاره به اینکه چهار سال است که در فارس اعلام می‌شود که کشت برنج در این استان با توجه به منابع آبی هیچ جایگاهی ندارد، گفت: با توجه به این موارد اما باز برداشت و تحویل آب به کشاورزان انجام می‌شود و عملاً این سیاست نیز نادیده گرفته شده و بدین شکل الگو کشت در سطح این استان هرگز پیاده سازی نخواهد شد.
اما در این بین برخی اهالی کامفیروز نیز هستند که از پیشه پدری و کشت برنج فاصله گرفته و کسب و کاری جدید در حوزه‌های دیگر نظیر گردشگری برگزیده‌اند.
محمدعلی کریمی پور یکی از این افراد است که اقامتگاه بوم گردی در این منطقه با نام عمارت خانه کامفیروز ایجاد کرده است، او به خبرنگار ایرنا گفت: پیشه قریب به اتفاق ساکنین این منطقه کشاورزی تک محصولی و کشت برنج است.
کریمی پور بیان کرد: این منطقه ظرفیت گردشگری مناسبی دارد که تاکنون کمتر مورد توجه اهالی واقع شده است.
وی ادامه داد: در حال حاضر مراحل ساخت اقامتگاه بوم گردی ام در این منطقه را طی می‌کنم که در نظر دارم در کنار آن مرکز برگزاری دوره‌های فرهنگی-هنری و همچنین جشنواره‌های مختلف نیز ایجاد شود.
کریمی پور ایجاد جشنواره شالیزار در کامفیروز را یکی از برنامه ریزی هایی دانست که آن را به جد دنبال می‌کند.
وی اضافه کرد: کشت گیاهان دارویی نیز یکی از ظرفیت‌هایی است که می‌توان جایگزین کشت برنج در این منطقه شود.
باران‌های بهاری و غفلت از محدودیت منابع آب
در عین حال استاندار فارس و همه مسوولان و مدیران حوزه آب و کشاورزی استان تاکید دارند که بارش‌های بهاری سال جاری نباید عاملی برای فراموش کردن شرایط دشوار و بحرانی خشکسالی و محدودیت منابع آب‌های زیر زمینی باشد رعایت الگوی بهینه مصرف آب کشاورزی در فارس همچنان یک اولویت است.
عنایت الله رحیمی استاندار فارس اخیراً در نشست شورای حفاظت از منابع آب استان فارس گفت: همگان در این استان باید بر رعایت قانون و مقررات در این عرصه و اجرای تعهدات برای محدود کردن کاشت برخی محصولات کشاورزی پایبند باشند.
استاندار فارس با اعلام مصوبه این شورا برای رها کردن ٣٥ تا ٤٠ میلیون مترمکعب آب برای کاشت برنج در سطح پنج هزار هکتار از اراضی پایین دست سد ملاصدرا گفت: این میزان آب رها شد اما همچنان بر کاهش سطح زیرکشت برنج در استان طبق مصوبه هیئت وزیران و مصوبات شورای حفاظت از منابع آب تاکید می‌شود.
منطقه کامفیروز در فاصله ۱۳۶ کیلومتری شمال شیراز و ۹۸ کیلومتری شمال مرودشت قرار دارد.
۹۸۷۳/۶۱۱۳
گزارش از محمدامین افشارپور
