گام تازه در پروسه کاهش تعهدات برجامی ایران همزمان با پایان مهلت ۶۰ روزه به اروپا، آغاز شده و ذخیره اورانیوم ۳.۶۷ درصدی ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم عبور کرد.
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه روز گذشته در حاشیه مراسم ترحیم نماینده فقید نطنز با تأیید این خبر گفت: «طبق آنچه بنده اطلاع پیدا کردم ایران طبق برنامه‌اش از مرز ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده عبور کرده و این را قبلاً هم اعلام کرده بودیم. براساس آنچه اعلام شده خیلی شفاف گفته‌ایم چه کار کرده و بر اساس آن عمل می‌کنیم؛ این را از حقوق خودمان در داخل برجام می‌دانیم.»
آژانس بین المللی انرژی اتمی هم که تعهدات ایران در قبال برنامه هسته‌ای را مورد رصد قرار می‌دهد روز گذشته (دوشنبه) در بیانیه‌ای عبور ایران از ذخایر اورانیوم غنی شده طبق توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ را تأیید کرد.
افزایش ذخیره غنی سازی اورانیوم از نخستین نشانه‌های لبریز شدن صبر جمهوری اسلامی ایران و نقطه عطفی در فراز و نشیب‌های توافق برجام است. صبر ایران از ۱۸ اردیبهشت ۹۷ و با خروج آمریکا از برجام، بازگشت تحریم‌های هسته‌ای و غیر آرام رو به کاهش گذاشت و سرانجام با عبور ذخیره اورانیومی از مرز توافقی لبریز شد. چهار کشور باقی مانده در برجام هم با وجود تمام وعده‌های حمایتی از این توافق نتوانستند در برابر زیاده خواهی‌های کاخ سفید کاری از پیش ببرند و ایران بر اساس اختیارات خود در توافق هسته‌ای و بند ۳۶ آن؛ اقدامات خود را آغاز کرد.
هشدار این اقدام روز ۱۸ اردیبشهت و در بیانیه شورای عالی امنیت ملی به طرف‌های برجام داده شد و مسؤولان ایرانی بارها به بهانه‌های مختلف تاکید کردند که ایران از حقوق قانونی و مندرج خود در برجام برای حفظ منافع ملی استفاده خواهد کرد و خویشتنداری جمهوری اسلامی نباید به ابزاری برای زیاده خواهی غرب تبدیل شود.
**واکنش‌های داخلی و خارجی به افزایش میزان اورانیوم غنی شده ایران
همزمان با تأیید خبر افزایش ذخیره اورانیوم غنی شده در ایران این موضوع در صدر خبرها و تحلیل‌های روز رسانه‌ای قرار گرفت. بسیاری از مقامات و مسؤولان کشورها و همچنین نهادهای بین المللی به این اقدام ایران واکنش نشان دادند.
در نخستین اظهارنظرها در این زمینه «جرمی هانت» وزیر خارجه انگلیس گفت: به شدت از اعلامیه ایران نسبت به شکستن تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای نگرانم. انگلیس همچنان به حفظ توافق متعهد است و از تمام ابزار دیپلماتیک خود برای کاهش تنش در منطقه استفاده خواهد کرد. من از ایران می‌خواهم دیگر اقدامی مغایر با برجام اتخاذ نکند و بار دیگر پایبندی خود را از سر بگیرد.»
«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه هم روز دوشنبه در واکنش به خبر عبور اورانیوم غنی‌سازی شده ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم، گفت: «از آن جایی که ایران از مدت‌ها پیش در این‌باره هشدار داده بود، این مسأله جای تعجب ندارد. عبور از مرز محدوده ۳۰۰ کیلوگرمی جای تأسف دارد؛ اما نباید آن را بیش از حد دراماتیک کرد. باید به این اقدام به عنوان پیامد برخی رویدادهای پیشین نگریست.»
«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد بی آنکه به سابقه بدعهدی‌های آمریکا و ناتوانی اروپا در زمینه حفظ برجام اشاره‌ای کند بر ضرورت پایبندی ایران به توافق هسته‌ای تاکید کرد.
اتحادیه اروپا هم در واکنش به تصمیم جمهوری اسلامی از ایران خواست این تصمیم را به عقب برگرداند و از انجام گام‌های بیشتری که به «تضعیف توافق هسته‌ای» منجر می‌شود، خودداری کند.
نخست وزیر رژیم صهیونیستی که از مخالفان سرسخت توافق هسته‌ای است؛ اکنون با استقبال از هرگونه تنش میان ایران و جهان ادعا کرد این رژیم به ایران اجازه نخواهد داد به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.
«بنیامین نتانیاهو» همچنین از کشورهای اروپایی خواست تا تحریم‌های خودکار را علیه ایران آغاز کنند.
واکنش ایالات متحده آمریکا هم به افزایش ذخیره اورانیوم غنی شده ایران قابل پیش بینی بود. «دونالد ترامپ» که با خروج از توافق هسته‌ای با ایران، برپا کننده آتش و تنش بوده است، مدعی شد ایران با افزایش ذخیره اورانیوم خود در حال بازی با آتش است.
«مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا هم در واکنش به افزایش ذخایر غنی سازی اورانیوم ایران گفت: جمهوری اسلامی در هیچ سطحی نباید غنی سازی اورانیوم داشته باشد.
نمایندگان همفکر ترامپ در کنگره و سنا از وی خواسته‌اند تا پیام قوی که همان افزایش تحریم هاست به ایران ارسال کند. دموکرات‌ها اما ضمن انتقاد از سیاست‌های تاجر کاخ سفید از او خواسته‌اند به توافق خود با ایران بازگردد.
«جان بولتون» مشاور امنیت ملی ترامپ و از مخالفان سرسخت برجام در واکنش به تصمیم ایران برای افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده در توافق برجام مدعی شد: «هیچ دلیلی وجود ندارد که ایران غنی سازی خود را افزایش دهد مگر آنکه این اقدام بخشی از تلاش‌ها برای کاهش زمان گریز برای تولید تسلیحات هسته‌ای باشد.»
مضحک ترین واکنش اما در بیانیه کاخ سفید نمود یافت. سخنگوی کاخ سفید در بخشی از بیانیه خود مدعی شد: «شکی نیست پیش از این توافق هم ایران در این باره در حال نقض تعهدات بود.» جمله‌ای عجیب که با واکنش پاسخ کنایه آمیز وزیر امور خارجه ایران مواجه شد. ظریف در صفحه شخصی خود در توئیتر با انتشار متن بیانیه کاخ سفید که در آن ادعا شده است ایران پیش از انعقاد توافق هسته‌ای با کشورهای ۱+۵ در حال نقض آن بوده است؛ در یک کلمه نوشت: «جدا!؟»
در کنار واکنش‌های خارجی به افزایش ذخیره اورانیوم ایران؛ بیشترین واکنش‌های داخل کشور در راستای حمایت از این اقدام بود. وزیر امور خارجه روز گذشته و در مراسم ترحیم نماینده نطنز و در جمع خبرنگاران درباره تصمیم ایران مبنی بر افزایش ذخیره اورانیوم خود گفت: «همانطور که بعد از جلسه اعلام کردیم اقدامات اروپایی‌ها کافی نبوده و در نامه رئیس جمهوری هم صراحتاً بیان شده که اگر آنها اقدامات لازم را برای اجرای تعهداتشان انجام دهند، اقدامات ما قابل بازگشت است اما اگر اقدامات لازم را انجام ندهند ما بر اساس ماده ۳۶ برجام این حق را از سال گذشته داشتیم که اقدامات خود را انجام دهیم.»
«کاظم غریب‌آبادی» نماینده دائم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی اقدام ایران در افزایش ذخایر اورانیوم را منطبق بر توافق هسته‌ای دانست و گفت: در صورتی که اروپایی‌ها به تعهدات خود به ویژه در رابطه با مسائل مالی و خرید نفت عمل کنند، اقدامات ایران نیز متناسب با آن، قابل بازگشت خواهد بود.»
بیشتر روزنامه‌های منتقد دولت هم در شماره امروز خود از این تصمیم استقبال کردند و منتقدان دولت هم آن را در شرایط کنونی تصمیم عقلایی توصیف کردند. در رسانه‌های اغلب حامی دولت نیز این اقدام بازتاب یافت و مورد تحلیل قرار گرفت.
میان واکنش‌های داخلی و خارجی به افزایش ذخیره غنی سازی اورانیوم ایران؛ نگرانی از آینده توافقی که بسیاری از تنش‌ها را در جهان کاهش داد می‌تواند دغدغه قابل قبولی هم از سوی مردم ایران و هم افکار عمومی جهان باشد. برجام بیش از هر زمان دیگری در معرض تهدید قرار گرفته تهدیدی که آغازگر آن؛ نه ایران که آمریکا است؛ از دشواری‌هایی که با تحریم‌ها علیه ایران به وجود آورده است تا تعرض به حریم هوایی ایران. انفعال اروپا در حمایت از برجام؛ در کنار تروریسم اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران را برای پایبندی به برجام با چالش‌های جدی مواجه کرده است. با این وجود و بر اساس تاکید مکرر جمهوری اسلامی ایران به ویژه وزیر امور خارجه اقدامی خلاف برجام انجام نداده و واکنش‌های ایران متناسب با اقدامات دیگر طرف‌ها بوده و مفاد برجام به ایران اجازه چنین واکنش‌هایی داده است.
نظر شما