۱۴ تیرماه به مناسبت روز ملی قلم، از قلم به‌دستان ایرانی سخن می‌گوییم. آنان که نام برایشان نان نیاورده اما آبروی قلم را به هیچ روی نریخته‌اند. نویسندگان پارسی‌نویسی که کلام و کلمه را به خوبی می‌شناسند و نبض زندگی را درون واژه‌ها دیده‌اند. این هفته با ادبیات فارسی زندگی می‌کنیم.
برای او که بلخی است و رومی نیست
این روزها بازار تخیلی‌نویسی پیرامون مولانا بسیار گرم است، نویسندگان از داخل و خارج از ایران، ترکانی که مدعی خویشی با این فرزند نامدار ایران هستند یا حتی فمینیست‌هایی که اندیشه قرن بیست و یک میلادی را در حرمسرای قرن هشتم هجری، خداوندگار بلخی قونیه، می‌جویند اما حقیقت احوال این شاعر نامدار را کجا می‌توان جست؟
کدام پژوهشگر ادبی می تواند به این حقیقت دست پیدا کند؟
پاسخ، یکی از نخستین استادان ادبیات فارسی دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۴، شاعر سنت‌گرای پارسی‌گوی، بدیع‌الزمان فروزانفر است. کتاب زندگی مولانا جلال الدین محمد بلخی مشهور به مولوی در حقیقت پایان نامه دکترای این استاد نامدار است که با دقت ویژه‌ای نوشته شده، شاید بگویید از ۱۳۰۵ تا امروز، پژوهش‌های بسیاری درباره مولانا انجام شده و این کار قدیمی است؛ اما در همه پژوهش‌هایی که همین امروز درباره مولانا صورت می‌گیرد، این کتاب مستدل‌ترین و مستندترین اثری است که به آن رجوع می‌شود.
فروزانفر برای نوشتن این کتاب منابع دسته اول بسیاری از نسخ خطی و کتاب‌های تاریخی مطالعه کرده و حتی پس از نگارش این کتاب هم بیش از چهل سال زندگی خود را بر سر تحقیق در احوال و آثار مولانا گذاشته است.
زندگی مولانا جلال الدین محمد بلخی مشهور به مولوی، پاسخ به بسیاری از سوالات درباره مولاناست و حتی عنوان آن تلاشی است تا اثبات کند پسوند رومی، برای نام شاعر پارسی‌گویی که در آشوب مغولان مهمان شهر قونیه بود، واژه‌ای نابجا و ناسزاست.
زندگی مولانا جلال الدین محمد بلخی مشهور به مولوی را نخستین بار نشر زوار در سال ۱۳۶۶ منتشر کرده و آخرین چاپ آن نیز در ۲۲۵ صفحه در دسترس علاقه‌مندان است.
اگر دل دلیل است...
«دل هم دلایلی دارد که عقل از آن خبر ندارد.» پاسکال این جمله را می‌گوید ولی هنوز بسیاری فیلسوفان معتقدند می‌توانند ایمان را به گونه‌ای ایجابی برای مومنان اثبات کنند!
الهیات، علمی خداوندی است که گاهی برای درک آن باید به شهود متوسل شد چون آن‌چه دل می‌فهمد را عقل نمی‌داند. بهاالدین خرمشاهی، معتقد است فلاسفه که در رد وحی و فرشته و هر چه در ملکوت است سخن می‌گویند نه تنها از دل بی‌بهره‌اند که عقل را هم به یک ابزار برای سنجش، تقلیل داده‌اند. کتاب دل هم دلایلی دارد، توضیحی در این تفکر است که چگونه فلاسفه با سنجش عقلانی خود، ایمان را دست انداخته‌اند و معرفت و شناخت را جز از راه عقل نمی‌دانند.
بهاءالدین خرمشاهی در مقدمه این کتاب می‌نویسد: نقد فلسفه نیز خود نوعی فلسفه انتقادی است. پس چه جای نگرانی است. این رساله موضوعا در حوزه فلسفه دین جای می‌گیرد و می‌خواهد اندکی در فعال ما یشا بودن فلسفه و وعده رنگین حل هر مشکل دادن را که فلسفه می‌دهد، یا این گونه وانمود می‌شود شک کند.
دل هم دلایلی دارد، تالیف بهاءالدین خرمشاهی، توسط نشر ناهید، در ۱۷۲ صفحه منتشر شده است.
عطر یاس
جمال میرصادقی را تقریباً همه اهالی ادبیات در ایران می‌شناسند، نویسنده و قصه‌شناسی که نظریه‌هایش درباره داستان، به اصلی‌ترین ریشه‌های نقد داستان در ایران تبدیل شده است، آثار پژوهشی چون راهنمای داستان نویسی، عناصر داستان، شناخت داستان و بسیاری دیگر، بنیان‌های درک داستانی در ادبیات فارسی است.
میرصادقی داستان‌های بلند و کوتاه بسیاری هم نوشته اما تازه‌ترین اثر او در داستان کوتاه این روزها به بازار نشر آمده. بوی خوش یاس‌های امین الدوله و داستان‌های دیگر، مجموعه‌ای از حدود ۲۰ داستان کوتاه است که می‌تواند درس نوشتن برای نویسندگان تازه‌کار باشد، در این کتاب هم چون دیگر آثار میرصادقی، تمام ویژگی‌های داستانی که نظریه‌هایش مطرح کرده رعایت شده اما بیانی تازه‌تر و امروزی‌تر برای بیان داستان برگزیده است.
بوی خوش یاس‌های امین الدوله و داستان‌های دیگر، نوشته جمال میرصادقی، در ۱۳۶ صفحه توسط فرهنگسرای میردشتی به چاپ رسیده است.
نظر شما