کاهش توجه به زبان مازندرانی در قرن بیستم

به گزارش خبرنگار ایرنا، حبیب برجیان یکشنبه شب در نشست مسائل پژوهشی در زبان تبری در ساری افزود: گیلکی خواهر زبان مازندرانی و نزدیکترین زبان از نظر دستوری به این زبان است.
وی با استناد به پژوهش های زبان شناسی " دونالد استیلو "، گستره زبان مازندرانی را از رود چالوس تا گرگان دانست و گفت: البته در برخی مناطق علامت سئوال‌هایی وجود دارد که حدود زبان مازندرانی تا کجاست.
نویسنده کتاب متون تبری، زبان های رایج در جنوب دریای خزر را " منطقه زبانی کاسپی " نامید و گفت: تمام کسانی که در حوزه زبانی کاسپی زندگی می‌کنند از وضعیت ممتاز زبانی، تقویم مشترک و جشن‌های مشترک برخوردارند.

برجیان افزود: مطالعه زبان‌های کاسپی، زودتر از همه زبان‌های ایرانی در نیمه دوم قرن نوزدهم توسط روس‌ها شروع و منتج به نخستین دانشنامه ایرانی شد ولی در قرن بیستم توجه به مازندرانی کاهش یافت و تقریباً هیچ توجهی نشد چون بحث زبان‌های دیگر پیش آمد تا اینکه دونالد استیلو در این زمینه وارد شد.

این پژوهشگر با اظهار اینکه برخی گویش‌های مازندرانی برای بقیه مفهوم نیست، از شهرهای ساری، بابل، آمل و نکا به عنوان مناطق یکدست در حوزه زبان مازندرانی و مازندران خاص نام برد و گفت: البته تفاوت زبانی این مناطق با سایر شهرهای دشت مازندران بیشتر در حروف اضافه است.

زبان های پیرامونی مازندران

برجیان با تاکید بر اهمیت نکات دستور زبان، گفت: شهمیرزاد، قصران و ساوجبلاغ، طالقان و الموت و کلاردشت و تنکابن یا کاسپی مرکزی گونه‌های زبانی پیرامون مازندران محسوب می شوند.

وی افزود: زبان شهمیرزادی از نظر لغوی، لهجه و دستوری به زبان‌های سمنانی گرایش داشته و تأثیر لهجه‌ای سمنانی را پذیرفته است.

برجیان با اظهار اینکه در دسته‌بندی زبان‌های فارسی، زبان مازندرانی در ردیف زبان‌های شمال غرب لحاظ می‌شود، گفت: زبان ساکنان طالقان و الموت زبان شبه تبری است.

رسوم مشترک حوزه زبانی کاسپی
این پژوهشگر زبان تبری علاوه بر زبان، رسوم مشترک را هم دیگر ویژگی ساکنان حوزه زبان کاسپی دانست و گفت: آیین تیرماه سیزده شو از ویژگی‌های مشترک گیلان و مازندران است: مردم طالقان و الموت هم از این جشن سخن می‌گفتند.

برجیان درباره الگوهای به دست آمده از زبان کاسپی، گفت: از نظر دستوری، کاسپی مرکزی ویژگی‌های منحصر به خود دارد، در خصوصیات واج‌شناسی، گذر تدریجی از مازندرانی به گیلکی و در واژگان، وضعیت دو قطبی یا همپوشی در کاسپی مرکزی است ضمن اینکه الگوی شعاعی یا موجی هم موضوعی است که در کاسپی مرکزی باید بر روی آن پژوهش شود.

وی در پاسخ به پرسش یکی از پژوهشگران مبنی بر اینکه برای زبانی مانند مازندرانی از چه املایی باید استفاده کرد، اظهار داشت: این مساله‌ای است که پژوهشگران باید به اتفاق نظر برسند چون در بین زبان‌های ایرانی فقط فارسی است که با سابقه یکهزار و ۲۰۰ سال، املاء دارد.

۹۹۲۷/‏۱۶۵۴