واکنش های بین المللی «ناهمسو» به گام دوم برجامی ایران

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، همان طور که انتظار می رفت دیروز یکشنبه ۱۶ تیرماه گام دوم ایران در مسیر عقب گرد از برجام برداشته شد. در حالی که تهران در گام نخست، میزان ذخایر اورانیوم غنی شده خود را از مرز مشخص در توافق یعنی ۳۰۰ کیلوگرم عبور داده بود، در گام دوم بر غنای آن (۳.۶۷ درصد) نیز افزود.

گام دوم ایران همزمان با پایان یابی مهلت دو ماهه ای برداشته شد که شورای عالی امنیت ملی برای اجرای تعهدات طرف های باقی مانده در برجام تعیین نموده بود. بنابراین با اتمام مهلت ضرب الاجل، دیروز یک نشست خبری با حضور رایزنان هسته ای همچون «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی و «سیدعباس عراقچی» معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان به همراه «علی ربیعی» سخنگوی دولت برگزار شد.

در جریان این نشست هر چند به طور دقیق درصد غنای افزایش یافته اعلام نشد اما کمالوندی با بیان اینکه همکارانم کارهای فنی را از دیروز آغاز کرده اند، گفت: افزایش میزان مواد غنی شده به بیش از ۳۰۰ کیلوگرم زمان بر بود، اما افزایش سطح غنی سازی زمان چندانی نمی‌برد و در فاصله چند ساعت انجام شدنی است. کارشناسان آژانس قرار است امروز نمونه گیری کنند که طبعاً ما از ۳ و ۶۷ صدم درصد غنی سازی عبور کرده ایم.

بنابراین در صورت تداوم این روند در آینده ای نزدیک شاهد برداشته شدن گام سوم خواهیم بود؛ گامی که برای رسیدن به آن بازه زمانی دو ماهه تعیین شده است. سخنگوی سازمان انرژی اتمی، غنی سازی ۲۰ درصدی، نصب دوباره سانتریفیوژهای «IR2» یا «IR۲M» و همچنین افزایش تعداد سانتریفیوژهای فعال در آبشارهای غنی سازی را از دیگر گزینه‌های مطرح در گام سوم کاهش تعهدات برجامی اعلام کرده است.

در پی برگزاری کنفرانس مذکور و رسانه ای شدن محتوای اقدام دوم ایران، واکنش های گوناگونی به این اقدام ایران از سوی تک تک اعضای تروئیکای اروپا گرفته تا اسرائیل و آمریکا صورت گرفت.

مواضعی که اتحادیه اروپا و قدرت های اثرگذار آن همچون فرانسه، آلمان و بریتانیا اتخاذ کرده اند، بیشتر جنبه هشداری و توصیه ای دارد. آنها ضمن ابراز نگرانی از ایران تقاضا کرده اند تا از فعالیت های بیشتر خودداری کرده و به تعهدات خود در برجام بازگردد.

یکی از اظهارنظرهایی که توجه رسانه های جهان را به خود جلب کرد، موضع گیری رسمی اتحادیه بود. سخنگوی «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در بیانیه ای ضمن ابراز نگرانی شدید از افزایش غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران از تهران خواست به نقض برجام ادامه ندهد و هر چه سریع‌تر سطح غنی‌سازی را به میزان تعیین شده در برنامه جامع اقدام مشترک کاهش دهد.

مواضع مقامات آلمان، فرانسه و بریتانیا نیز تشابه قابل ملاحظه ای با بیانیه رسمی اتحادیه داشت. البته خبرهایی نیز از مذاکرات درون اتحادیه ای بین سه قدرت اروپا برای اقدام یکپارچه و هماهنگ به گوش می رسد. کارشناسان بر این باورند آنها بیش از آنکه به اقدامات متقابل و تنبیهی تمرکز کنند به اجرای سازوکار مالی خود می اندیشند تا هر چه سریعتر به این تنش ها پایان داده و ایران را از برداشتن گام سوم بازدارند.

موضع گیری منعطف و به دور از تنش مقامات اتحادیه را آشکارا می توان در اظهارات مقامات فرانسوی مشاهده کرد. «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه که یک روز قبل از برداشته شدن گام دوم برجامی تهران با حجت الاسلام «حسن روحانی» مکالمه ای یک ساعته داشت، باز هم در این قضیه محتاطانه و سنجیده عمل کرد.

در بیانیه ای که دولت فرانسه انتشار داده تاکید شده است «مکانیسم ماشه» در قبال ایران اجرا نمی شود؛ مکانیسم ماشه بر پایه بند ۳۷ برجام به ساز وکاری اطلاق می‌شود که در آن عدول ایران از تعهداتش باعث می شود تحریم های سازمان ملل به صورت خودکار مجدداً علیه تهران فعال شوند.

بنابراین پاریس و دیگر اعضای اروپایی برجام، هر از گاهی از این بند برای هراساندن و اعمال فشار بر ایران استفاده می کنند ولی از اعمال آنکه به معنای مرگ برجام است، به شدت پرهیز می کنند.

جدا از موضع گیری های سران اتحادیه، واکنش های آمریکا و متحدان منطقه ای واشنگتن نیز به چشم می خورد؛ واکنش هایی که به هیچ عنوان با یکدیگر همخوانی و هسمویی ندارند.

کشورهای عرب منطقه در قبال گام دوم هسته ای ایران سکوت اختیار کرده اند. «دونالد ترامپ» هم به این چند جمله کوتاه بسنده کرده که «بهتر است که ایران مراقب باشد…ایران در حال مرتکب شدن چیزهای بدی است. ایران هیچ گاه یک سلاح هسته‌ای نخواهد داشت.»

همان طور که انتظار می رفت، «بنیامین نتانیاهو» پرچمدار اعتراض شدید به این اقدام هسته ای ایران بود. او اقدام هسته ای جمهوری اسلامی را «یک حرکت بسیار خطرناک» توصیف کرده و از کشورهای اروپایی خواسته تا بار دیگر ایران را تحریم کنند.

نتانیاهو از همان روزهای نخست مذاکرات هسته ای بین ایران و ۱+۵ تلاش های زیادی را بکار بست تا از آنها را از دستیابی به توافق بازدارد و حتی بدون هماهنگی با «باراک اوباما» رئیس جمهوری قبلی آمریکا عازم آمریکا شد و در کنگره علیه ایران به سخنرانی پرداخت؛ تلاش های دو ساله ای که نتیجه بخش نبود.

ناظران و کارشناسان حوزه بین الملل بر این باورند در پی کاهش تدریجی تعهدات برجامی از سوی تهران، نتانیاهو بهترین فرصت را برای تکرار اتهام زنی ها به دست آورده تا ایران را به تلاش برای ساخت سلاح های هسته ای متهم سازد؛ اتهام زنی هایی که در صورت موفقیت با ایجاد اجماع بین المللی و اعمال مجدد تحریم ها علیه تهران همراه خواهد بود، ضمن اینکه در رقابت های انتخاباتی داخلی اسرائیل نیز به عنوان برگه برنده ای در دستان نتانیاهو قرار خواهد گرفت.