چایخانه روشن و دود گرفته‌ای میان دو شهر بزرگ واقع در دره فَرغانه وجود دارد که به منظور کسب درآمد از ترافیک و رانندگان میان این دو شهر بنا شده است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی «اندیجان» و «اوش» هر یک به کشوری مختلف یعنی ازبکستان و قرقیزستان تعلق پیدا کردند و منجر به ایجاد یک پست مرزی در این نزدیکی شدند.
در سال ۲۰۰۵، مقامات ازبک به طرز وحشیانه تظاهرات ضد دولتی در اندیجان را سرکوب کرده و مرز را مسدود کردند، تجارت در این منطقه را متوقف و خانواده‌های بسیاری را از یکدیگر جدا کرند. از این رو چایخانه بسته شد.
سال ۲۰۱۶ میلادی با مرگ «اسلام کریموف» رهبر ازبکستان، «شوکت میرضیایف» جانشین وی در روند اصلاحات اقتصادی مرزها را باز کرد و چایخانه دوباره بازگشایی شد و رونق گرفت.
در اواخر سال ۲۰۱۶ به دستور رئیس جمهور بخش زیادی از اختیارات سازمان امنیت ملی به وزارت کشور ازبکستان منتقل شدند.
این فضای متشنج، یادآور بازگشایی اقتصادی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بود؛ در ازبکستان اما کمونیسم هرگز سقوط نکرد. این درحالی بود که همسایگان این کشور همچون قزاقستان پذیرای رژیم سرمایه گذاری بود و به تمایل زیادی به ورود سرمایه گذاران خارجی به این کشور بود.
کریموف اقتصاد ازبکستان را به طور کامل تحت تأثیر دولت قرار داده بود. بخش خصوصی محدود به خرده فروشی و سایر خدمات بود و مقامات فاسد همه تعاملات با دولت را تسریع کردند. حدود ۲ میلیون ازبک برای یافتن شغل به روسیه مهاجرت کردند. دولت خود را با صادرات انحصاری گاز طبیعی و پنبه، که توسط کار اجباری استخراج شده بود، تأمین مالی می‌کرد.
نشریه اکونومیست در گزارشی درباره ازبکستان نوشت، اگرچه میرضیایف هرگز به صورت عمومی اقدامات کریموف را نقد نکرده بود اما این در طول این چند سال برخلاف تمامی اقدامات وی عمل می‌کرد. میرضیایف بهمن سال گذشته میلادی دو فرمان، یکی در مورد برکناری «رستم عنایت اف» از سمت ریاست سازمان امنیت ملی و دیگری در مورد انتصاب وی به سمت مشاور ارشد سیاسی و حقوقی ریاست جمهوری ازبکستان را امضا کرد.
استعفای «عنایت اف» از سمت ریاست سازمان امنیت ملی ازبکستان اتفاقی غیر عادی نبود بلکه بیشتر جنبه نمادین داشت چرا که طی سال گذشته میلادی روند تغییر و تحول تدریجی در این سازمان دنبال شد که کاهش اختیارات و حوزه‌های مسئولیت این ساختار را در پی داشت. مقامات می‌گویند که هزینه‌های حقوق و دستمزد از میزان مؤثر ۷۰ درصد تا حدود ۳۰ درصد کاهش یافته بود.
معاون وزیر اقتصاد ازبکستان می‌گوید که ما ۲۰ سال را از دست داده ایم و مسائل زیادی وجود که باید به آنها دست یابیم.
به گفته «جمشید کوچکاروف» وزیر امور مالی ازبکستان، تعداد تجارت‌های ثبت شده طی یک سال گذشته دو برابر شده است؛ با وجودی که رشد اقتصادی با کاهش مواجه بوده است، اما سرمایه گذاری‌های خارجی افزایش یافته اند.
افزایش قیمت وسایل، اصلاحات و خصوصی سازی شرکت‌های دولتی و تلاش برای بهبود بهره وری از کشاورزی، که برای یک سوم کارگران شغل فراهم می‌کند، بسیار بحث برانگیز خواهد بود. علاوه بر این، نیمی از جمعیت زیر ۳۰ سال، به سرعت نیاز به ایجاد شغل دارند.
بیشتر زمین‌های زراعی این کشور صرف کاشت پنبه و گندم شده است. این دو محصول آب فراوانی نیاز دارد اما در مقابل سود بسیار بالایی ندارد؛ از این رو دولت کشاورزان را تشویق به کاشت میوه و سبزیجات می‌کند. به گفته مقامات این کشور، یک هکتار زمین زراعی پنبه تنها دو شغل ایجاد می‌کند اما یک هکتار زمین زراعی برای کاشت کوجه فرنگی ۲۰ شغل ایجاد می‌کند. خریداران بزرگی همچون چین و روسیه و که خواهان گیلاس و گوجه ازبکستان هستند، در نزدیکی همین کشور قرار دارد.
دولت ازبکستان، یارانه بسیاری از پنبه کاران را لغو کرده است و برای محصولاتشان قیمتی نزدیک قیمت بازار می‌دهد.
در عین حال، در حال تلاش برای ایجاد یک صنعت نساجی داخلی و محدود کردن صادرات پنبه خام است. صادرات پارچه این کشور از ۱۰۰ میلیون دلار در ۱۰ سال گذشته به ۱.۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ میلادی افزایش یافته است؛ دولت امیدوار است که این مبلغ تا سال ۲۰۲۵ به ۷ میلیارد دلار برسد.
بر اساس گزارش کمیته دولتی آمار ازبکستان میزان تولید ناخالص داخلی این کشور در سه ماهه نخست امسال با ۵.۳ درصد رشد به ۹۱ تریلیون و ۹۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون سوم رسیده است.
بر این اساس بخش تولیدات صنعتی ۶.۸ درصد، کشاورزی، جنگلداری و پرورش ماهی ۲.۵ درصد، بخش ساخت و ساز ۵.۹ درصد، بخش حمل و نقل ۴.۶ درصد، ارتباطات راه دور ۲.۷ درصد و بخش خدمات ۵ درصد رشد کرده است.
چندی پیش در نشستی ویدئویی میرضیایف بر ضرورت جذب منابع جدید سرمایه برای توسعه زمینه‌های مختلف اقتصادی ازبکستان تاکید کرد.
وی گفت: «استانداران برای کاهش بیکاری باید در زمینه جذب سرمایه گذاری‌ها و واردات فناوری فعالیت کنند.»
میرضیایف همچنین افزود: «مردم را بیکاری و عدم اطمینان به آینده آزار می‌دهد و به همین دلیل به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند. در هر خانواده ازبک باید یک نفر در حوزه کارآفرینی فعالیت داشته باشد برای مثال در استان اندیجان چند کارخانه برای اشتغال جوانان ایجاد شده که برای شهروندان این منطقه کافی نیست.»
چندی پیش نیز اعلام شد که در چارچوب سفر رئیس جمهور ازبکستان به آمریکا حدود ۲۰ قرارداد دوجانبه در زمینه‌های نفت، پتروشیمی، انرژی، داروسازی، بهداشت، کشاورزی، ماشین سازی و هواپیمایی به امضا رسیده است.
نظر شما