هفته های اخیر موج حملات تروریستی و انتحاری توسط گروه طالبان در شهرهای مختلف این کشور افزایش یافته است و با وجود جاری بودن روند مذاکرات صلح و فرایند انتخابات، طالبان اعلام کرده است که بر شدت این عملیات خواهد افزود.
موضوع مذاکرات صلح میان طالبان و نمایندگان ایالات متحده آمریکا که هفت دور آن در دوحه قطر برگزار شده و همچنین پیشرفتهای نظامی طالبان در برخی جبهه ها بخصوص در شمال افغانستان، بر چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری افغانستان سایه انداخته است. فرایند مذاکرات صلح بین افغانی به میزبانی کشور قطر که هنوز نتایج آن مشخص نیست و اخبار متفاوتی از پیشرفت در مذاکرات به گوش می رسد نیز پرسشهای دیگری در زمینه انتخابات و لزوم اولویت دادن به نهایی کردن فرایند مذاکرات صلح یا برگزاری انتخابات ایجاد کرده است.
برخی از چهره های سیاسی در افغانستان تاکید کرده اند که دولت این کشور نباید بیش از این برگزاری انتخابات را به تعویق اندازد و ادامه کار دولت را فاقد مشروعیت می دانند. برخی از مردم افغانستان نیز با بیان دیدگاه خود در رسانه های اجتماعی تاکید کرده اند که انتخابات باید در موعد اعلام شده خود برگزار شود زیرا صلح با طالبان معنا ندارد. این شهروندان افغانستانی بر این باورند که طالبان یک گروه منسجم نیست و همه افراد درون این گروه خواهان صلح نیستند و این به این معنا خواهد بود که صلحی جامع و پایدار در گفتگو با طالبان حاصل نخواهد شد. از سوی دیگر، برخی فعالان سیاسی افغانستان می گویند برگزاری انتخابات پیش از توافق صلح با طالبان به معنی ادامه جنگ و خونریزی با شدت بیشتر برای مدت ۵ سال دیگر است.
قرار است تا دو ماه دیگر در (ششم مهر) انتخابات ریاست جمهوری افغانستان برگزار شود. از امروز تا ۴۸ ساعت قبل از شروع روز انتخابات مکان های کارزارهای انتخاباتی برای این نامزدها تعیین شده است.
در انتخابات پیش‌رو رو ۱۸ نفر از جمله محمد اشرف غنی و عبدالله عبدالله رهبران حکومت وحدت ملی افغانستان نامزد هستند.
دیگر افراد نامزد در انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان و به ترتیب حروف الفبا «احمد ولی مسعود، حکیم تورسن، رحمت الله نبیل، زلمی رسول، سید نورالله جلیلی، شیدا محمد ابدالی، عبدالله عبدالله، عنایت‌الله حفیظ، غلام فاروق نجرابی، فرامرز تمنا، گلبدین حکمتیار، لطیف پدرام، محمد ابراهیم الکوزی، محمد اشرف غنی، محمد حنیف اتمر، محمد شهاب حکیمی، نورالحق علومی، و نور رحمان لیوال» هستند.
تعیین سقف هزینه های انتخاباتی برای هر نامزد ۵ میلیون دلار
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان سقف هزینه دو ماه کارزار انتخاباتی برای هر نامزد ریاست جمهوری این کشور حدود ۴۴۲ میلیون افغانی (حدود ۵ میلیون دلار) تعیین کرده است که نسبت به انتخابات پیشین بیش از ۴۰ برابر افزایش دارد.
ذبیح‌الله سادات، سخنگوی کمیسیون انتخابات افغانستان به رسانه ها گفت که به دلیل پابند نبودن تعدادی از نامزدان به رقم تعیین شده در انتخابات پیشین، سقف هزینه رقابت ها در این انتخابات افزایش یافت تا جلو تخلفات گرفته شود.
وی افزود: در مجموع برگزاری این انتخابات ۱۴۹ میلیون دلار هزینه پیش بینی شده است که ۹۰ میلیون دلار آن توسط دولت افغانستان و ۵۹ میلیون آن توسط نهادهای بین‌المللی تامین می‌شود.
ثبت نام ۹.۶ میلیون نفر برای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان
براساس آمار کمیسیون انتخابات افغانستان حدود ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر برای انتخابات مهر ماه این کشور ثبت نام کرده‌اند. این رقم برای انتخابات پارسال مجلس این کشور حدود ۹ میلیون نفر بود.
** نگاهی به پیشینه انتخابات ریاست جمهوری افغانستان
سال گذشته، کمیسیون انتخابات تقویمی را منتشر کرد که براساس آن در ۳۱ فروردین ماه سال ۱۳۹۸ روز رفتن مردم به پای صندوق های رای دهی تعیین شده بود که این مهلت ابتدا به خرداد و سپس برای مهر ۹۸ به تعویق افتاد.
در پی حملات ۱۱ سپتامبر به آمریکا و متعاقب آن حمله نیروهای خارجی به رهبری آمریکا در پاییز سال ۱۳۸۰به افغانستان و سرنگونی حکومت طالبان، اولین انتخابات افغانستان در سال ۱۳۸۳ برگزار و حامد کرزی به ریاست جمهوری انتخاب شد. کرزی بار دیگر در انتخابات سال ۱۳۸۸ به پیروزی رسید. سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در در دو دور در فروردین و خرداد ماه سال ۱۳۹۳ برگزار شد که این انتخابات در دور دوم با ادعای تقلب از طرف دو نامزد پیشتاز به بحران کشیده شد و در نهایت با مداخله وزیر خارجه وقت آمریکا حکومتی شکل گرفت که ساختار دولتش در قانون اساسی و انتخابات افغانستان تعریفی ندارد.
امور دولتی در افغانستان بر اساس قانون اساسی مصوب سال ۱۳۸۲ خورشیدی ساماندهی شده است که در آن قدرت دولت بر محور رئیس جمهوری است و وظایف و اختیاراتش در بخش های اجرایی، قانون گذاری و امور قضایی مطابق به آن قانون مادر برای پنج سال از بعد هر انتخاب دوام دارد.
ماده ۶۰ قانون اساسی افغانستان در رابطه با رئیس جمهوری این کشور می گوید که این جایگاه اجرایی دارای دو معاون اول و دوم است و نامزد ریاست جمهوری همزمان با حضورش در رقابت های انتخاباتی باید معاونانش را هم معرفی کند که در حقیقت انتخاب او از سوی مردم مجوز کار معاونان رئیس جمهوری نیز هست.
نامزد ریاست جمهوری افغانستان باید ۷۵ روز قبل از انتخابات از وظایف دولتی خود استعفا کرده باشد و با همراه داشتن تصاویر شناسنامه هوادارانش که تعداد آن را کمیسیون انتخابات تعیین می کند می تواند برای ثبت نام مراجعه کند و باید ۵۰ هزار افغانی که به نرخ امروز معادل ۶۶۰ دلار است برای تضمین پرداخت نماید.
مانند دیگر کشورهای دارای ریاست جمهوری؛ در افغانستان نیز رئیس جمهوری برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری در نوبت دوم خود که آخرین نوبت برای اشغال این سمت در سنوات متوالی است؛ از قاعده استعفا از شغل دولتی مستثناست. پول ضمانتی که نامزد انتخابات به حساب تعیین شده کمیسیون واریز می کند در صورتی به او عودت می شود که یا برنده انتخابات شود یا حداقل ۱۵ درصد آراء مردم را بدست آورد.
در افغانستان نیز هر نامزد که بیش از ۵۰ درصد آرای شرکت کنندگان درانتخابات ریاست جمهوری را کسب کند؛ برنده این رقابت است و اگر نامزدی در دور اول برنده نشود، رقابت بین دو نامزد پیشتاز ادامه می یابد که طبق قانون از روز اعلام نتایج دور اول کمیسیون انتخابات دو هفته فرصت دارد روند انتخابات را تکرار کند که در این مرحله شخصی برنده است که فارغ از نسبت مجموع آرا؛ بیشترین رای را به دست آورده باشد.
شخصی که برای پست ریاست جمهوری نامزد می شود، باید تبعه افغانستان، مسلمان و مولود والدین افغان باشد و تابعیت کشور دیگری را نداشته باشد. نامزد ریاست جمهوری افغانستان باید در روز ثبت نام برای انتخابات ۴۰ سال کامل سن داشته باشد و از طرف هیچ دادگاهی به جرم ارتکاب جرایمی مانند اقدام ضد بشری، انجام جنایت های حقوقی و قضایی محکوم نشده یا سابقه محرومیت از حقوق مدنی نداشته باشد.
همانظور که رئیس جمهوری در افغانستان برای دو دوره است و هیچ فردی بیش تر از دو بار متوالی نمی تواند خود را نامزد ریاست جمهوری کند و معاونین او هم از همین قاعده پیروی می کنند. نامزدی که رئیس جمهوری را برده است یک ماه پس از اعلام نتایج انتخابات وظیفه خود را شروع می کند و قبل از نشستن برصندلی خود باید طبق دستورالعملی که قانون بیان داشته سوگند یاد کند.
** وظایف ریاست جمهوری افغانستان
وظایف رئیس جمهوری در قانون اساسی افغانستان چنین تعیین شده که علاوه بر مراقبت از قانون اساسی باید تعیین خطوط اساسی سیاست کشور و ابلاغ مصوبات مجلس را هم انجام دهد و هدایت نیروهای مسلح کشور و وظیفه اعلام جنگ یا صلح را نیز با تائید مجلس بر عهده دارد.
اتخاذ تصمیم لازم برای دفاع از تمامیت ارضی و حفظ استقلال؛ فرستادن قوای مسلح به خارج از افغانستان با تائید مجلس؛ دایر کردن «لویه جرگه» یا «مجلس بزرگان» را بر اساس قانون و تمام انتصابات دولتی را به تفکیک قانون با تائید مجلس نمایندگان از وظیفه رئیس جمهوری دانسته اند.
رئیس جمهوری نمی تواند در زمان انجام وظیفه ازمقام خود به ملاحظات زبانی، حزبی، قومی، مذهبی و منسوبین استفاده کند و درصورت استعفا، عزل یا وفات رئیس جمهوری یا مریضی بدون درمان که مانع اجرای وظیفه شود، معاون اول رئیس جمهوری وظایف وی را بر عهده می گیرد.
رئیس جمهوری استعفای خود را به مجلس نمایندگان اعلام می کند و در این حالت در مدت سه ماه انتخابات به منظور تعیین رئیس جمهوری جدید برگزار می شود و معاون اول رئیس جمهوری در این مدت به عنوان رئیس جمهوری موقت امور کشور را به پیش می برد.
پس از سال ۲۰۰۱ میلادی و حمله نظامی آمریکا با همپیمانان غربی که با ادعای مبارزه با تروریسم در افغانستان منجر به سقوط حکومت طالبان شد، دولت های گذشته از سال ۲۰۰۱ به ریاست حامد کرزی که دوره موقت، انتقالی و انتخابات آغاز شد تا سال ۲۰۱۴ ادامه یافت و در انتخابات سال ۱۳۹۳ مطابق با ۲۰۱۴ میلادی پس از انتخابات و ادعای تقلب که می رفت کشور را به بحران ببرد با میانجیگری وزیر وقت خارجه آمریکا دولت وحدت ملی تشکیل شد که زمان آن در خرداد ماه سال ۱۳۹۸ به پایان رسید اما با حکم دادگاه عالی این کشور تا زمان تعیین ریاست جمهوری جدید به کار خود ادامه می دهد. برای انتخابات امسال نیز حدود ۹ میلیون نفر برای رأی دادن ثبت نام کرده اند، اما اتهاماتی همچنان وجود دارند که برخی از آنها رای دهندگان "خیالی" هستند. برخی از نامزدها تهدید کرده اند که انتخابات را تحریم کنند و ادعا می کنند دولت اشف غنی از موقعیت خود برای انتخابات استفاده سوء می‌کند؛ اتهامی که سخنگویان ریاست‌جمهوری همواره آن را رد کرده اند.
نظر شما