"عبدالصمد رحیمی مقدم" از فیروزه تراشان قدیمی و باسابقه بازار رضا(ع) مشهد است، این بازار که جنب حرم مطهر رضوی قرار گرفته به عنوان محل فروش انواع سوغات زائران علی ابن موسی الرضا (ع) شناخته می شود، بخشی از این سوغات، زیورآلات ساخته شده با سنگهای قیمتی از جمله فیروزه، عقیق و لاجورد است.
او و بسیاری از سنگ تراشان یا فیروزه تراشان قدیمی مشهد، سالها در این بازار به کسب و کار مشغول بوده و از این راه امرار معاش کرده اند، دیگر هر زائری می داند که برای خرید بهترین سنگهای تراش خورده به کدام بازار مشهد مراجعه کند.
رحیمی مقدم علاوه بر اینکه از بازاریان و فیروزه تراشان قدیمی مشهد است، مسئولیت اتحادیه صنف فیروزه تراشان این شهر را نیز برعهده دارد از این رو به مغازه اش رفتیم و از نزدیک جویای احوال کسب و کار فیروزه تراشی مشهد شدیم.
سابقه صنعت فیروزه تراشی
رحیمی مقدم می گوید: معدن فیروزه نیشابور، قدیمی ترین معدن فعال دنیاست و شواهد باستان شناسی نشان می‌دهد که از شش هزار و ۷۰۰ سال قبل آثار باقیمانده از استخراج فیروزه از این معدن وجود داشته و با اینکه خیلی از معادن قدیمی پس از استخراج متروکه شده اند اما معدن فیروزه نیشابور همچنان فعال است.
وی افزود: هم اینک مسئولیت این معدن برعهده یک شرکت تعاونی است که سهامداران آن خود روستاییان و ساکنان شهر فیروزه هستند و آنان علاوه بر بهره مند شدن از سود استخراج مواد معدنی خود نیز در این معدن اشتغال دارند.
او اظهار داشت: به موازات استخراج مواد معدنی از معدن فیروزه در نیشابور، فیروزه تراشی نیز در مشهد اندک اندک رونق گرفت، چنانکه در زندگی نامه فردوسی آمده است سال ۳۳۲ هجری قمری، وقتی فردوسی را به مکتب خانه آوردند این مکتب خانه در محله فیروزه تراشان واقع در سمت بست پایین حرم مطهر رضوی کنونی قرار داشت.
اشکال کار فروش فیروزه در معدن
رحیمی مقدم در ادامه سخنان خود ایراداتی به نحوه فروش فیروزه توسط شرکت تعاونی معدن فیروزه وارد دانست و گفت: اینکه معدن در اختیار یک شرکت تعاونی است و روستاییان در آن به کار گرفته شدند و استخراج فیروزه نیز به نحو مطلوبی انجام می گیرد از مزیت های این شرکت است اما این کار اشکالاتی نیز دارد.
وی ادامه داد: متاسفانه شرکت تعاونی معدن فیروزه، سنگی که از معدن خارج می کند را به حراج می گذارد، در این نوع فروش هر کس قیمت بالاتری بدهد، فیروزه به او تعلق می گیرد لذا حق و حقوق مردم پایمال می شود و فقط نفع شرکت تعاونی در نظر گرفته می شود و اشکال شرعی هم دارد.
رئیس اتحادیه صنف فیروزه تراشان مشهد گفت: زمانی که "آیت الله میرزا ابوالحسن شیرازی" امام جمعه مشهد بودند من در حوزه معدن مسئولیتی داشتم و اعتراض خود را نسبت به حراج مواد معدنی یکی از معدن کاران به امام جمعه اعلام کردم.
رحیمی مقدم اظهار داشت: امام جمعه مشهد در جمع معدن کاران گفت که حراج مواد معدنی از نظر شرعی درست نیست و باید این کار متوقف شود.
وی اضافه کرد: اشکال دیگر کار حراج فیروزه در کنار معدن این است که به محض فروش آن، سنگ توسط فیروزه تراشان همان منطقه تراش می شود و سنگها کمتر به دست فیروزه تراشان مشهدی می رسد که این مهم کسب و کار آنان را برهم می زند.
او پیشنهاد داد که شرکت تعاونی معدن فیروزه، فروش به صورت حراج را متوقف کند، برای فیروزه قیمت پایه تعیین کند و آن را به مزایده کتبی بگذارد در این صورت هم امکان عرضه فیروزه بیشتری میسر می شود و هم شغل فیروزه تراشی در مشهد از بین نمی رود.
ممنوعیت واردات سنگهای قیمتی و کسادی بیشتر بازار فیروزه تراشان
رئیس اتحادیه صنف فیروزه تراشان مشهد گفت: شهر مشهد نزدیک به سه سال است که از سوی سازمان ملل به عنوان شهر جهانی سنگ های قیمتی یا گوهرسنگ ها معرفی شده است.
رحیمی مقدم افزود: این نامگذاری بیشتر به سنگ تراشان ماهر شهر مشهد به ویژه فیروزه تراشان بازمی گردد زیرا سالهاست که فیروزه کشورهایی مانند مصر، آمریکا و چین به مشهد می آید و تراش داده می شود و از این شهر به فروش می رسد.
وی اضافه کرد: فیروزه نیشابور در دنیا بی نظیر است، نبض فیروزه جهان در دست ایران است به همین دلیل اغلب تاجران کشورهای دنیا حتی تراشیده سنگهای قیمتی را از مشهد خریداری می کنند.
او اضافه کرد: از اردیبهشت ماه سال گذشته، دولت واردات سنگهای قیمتی از جمله فیروزه به کشور را ممنوع کرده و در کنار سهم ناچیز فیروزه تراشان مشهدی از فیروزه معدن نیشابور، توقف واردات سنگهای قیمتی نیز، به کلی کسب و کار فیروزه تراشان را مختل کرده است.
وی اظهار داشت: از هزار و ۲۰۰ واحد فیروزه تراشی و فیروزه فروشی در مشهد، ۴۸۰ واحد، کارگاه فیروزه تراشی است که بعد از اعلام دولت مبنی بر توقف واردات سنگهای تزئینی، نیمی از این کارگاه ها تعطیل شده اند.
رحیمی مقدم ادامه داد: این شرایط باعث شده من کارگاه فیروزه تراشی ام را تعطیل کنم و فقط به کار صادرات بپردازم.
رئیس اتحادیه صنف فیروزه تراشان مشهد گفت: پیشتر دولت خروج فیروزه از کشور را ممنوع کرد که تدبیر خوبی برای حفظ اشتغال و تولید ملی بود اما این که واردات سنگهای قیمتی نیز ممنوع شود کاری غیرکارشناسی و باعث از بین رفتن فرصت های شغلی می شود.
مشکلات صادرات فیروزه
این صادرکننده فیروزه گفت: به دلیل قوانین مبارزه با پولشویی در ایران، ارز بیشتر از ۱۰ هزار دلار نباید از کشور خارج شود البته این قانونی است که بیشتر کشورها به منظور حفظ ثروتشان، برای خود وضع کرده اند.
رحیمی مقدم اظهار داشت: اما اشکال کار در این است که وقتی من به عنوان صادرکننده، فیروزه را در کشور دیگری می فروشم دیگر قادر نیستم که پول فیروزه فروخته شده را از آن کشور به ایران آورم حتی اگر همه فیروزه در اختیارم را هم در کشور دیگر بفروشم.
وی افزود: این در حالی است که همه فیروزه در اختیار من نیز به فروش نمی رسد و مجبور به معاوضه آن با سنگهای قیمتی دیگر می شوم.
او ادامه داد: وقتی هم که از روی ناچاری فیروزه را با سنگهای قیمتی دیگر معاوضه می کنم و قصد آوردن آن را به ایران دارم، ممنوعیت واردات سنگهای قیمتی به ایران مانع می شود که سودی از فروش فیروزه عایدم شود.
رئیس اتحادیه صنف فیروزه تراشان مشهد گفت: در شرایط کنونی هیچ واردکننده سنگ قیمتی حتی یک دلار هم از دولت دریافت نکرده است و همه یا با ارز آزاد یا ارز حاصل از صادرات، به کار تجارت سنگهای قیمتی پرداخته اند.
رحیمی اضافه کرد: در وضعیت کنونی، مغازه های بازار رضا(ع) مشهد که زمانی محل تراش سنگهای قیمتی بود فقط تبدیل به فروشگاه سنگ شده است و کسانی هم که سنگ خام گیرشان بیاید دیگر آن را در کارگاه تراش نمی دهند بلکه سنگ را در خانه خود توسط دستگاه می تراشند و تولیدات خود را در بازار می فروشند.
وی افزود: از زمانی که دولت، واردات سنگ های قیمتی را ممنوع کرده است من ۳۷۳ کیلوگرم از فیروزه خامی که در اختیار داشتم را با سنگهای دیگر در مشهد تعویض کردم زیرا دیگر تراش آنها برای من فایده ای ندارد.
مقررات جدید، بازدارنده تجارت فیروزه و سنگهای قیمتی
رئیس اتحادیه صنف فیروزه تراشان مشهد گفت: پارسال آقای شریعتمداری، وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت سفری به مشهد کرد و طی این سفر نشستی با حضور وزیر و فعالان اقتصادی در اتاق بازرگانی مشهد برگزار شد و در آن نشست مشکلات فیروزه تراشان مورد بحث قرار گرفت و وزیر قول پیگیری موضوع را داد.
رحیمی مقدم اظهار داشت: در آن زمان نامه ای برای پیگیری رفع ممنوعیت واردات سنگهای قیمتی به سازمان صمت خراسان رضوی دادم اما دو هفته بعد از این موضوع وزیر صنعت، معدن و تجارت تغییر کرد.
وی اضافه کرد: به آقای رحمانی، وزیر صنعت معدن و تجارت جدید نیز نامه ای مبنی بر رفع ممنوعیت واردات سنگهای قیمتی نوشتم که هنوز پاسخی دریافت نکرده ام.
رئیس اتحادیه صنف فیروزه تراشان مشهد گفت: اخیرا بخشنامه ای از سوی شورای پول و اعتبار به بانک مرکزی ارسال شده مبنی بر اینکه ارزشگذاری سنگهای قیمتی برای صادرات و واردات به سازمان های صمت در استانها واگذار شود و بانک مرکزی فقط فلزاتی مثل طلا و نقره و پلاتین را ارزشگذاری کند.
رحیمی مقدم اظهار داشت: بیشتر فعالیت فیروزه تراشان و سنگ تراشان مشهدی بر ساخت زیورآلات و به کار بردن سنگهای قیمتی در آنها متمرکز است پس چگونه می شود که نرخ گذاری سنگ قیمتی توسط سازمان صمت و نرخ گذاری طلا و نقره و پلاتین توسط بانک مرکزی انجام شود؟ این اقدام منطقی نیست.
فیروزه تراشان مشهدی را دریابید
رئیس اتحادیه صنف فیروزه تراشان مشهد گفت: مشهد کانون سنگهای ایران است و فعالیت در این حوزه نه تنها ارزبری ندارد بلکه ارزآوری زیادی برای کشور به همراه می آورد.
وی اظهار داشت: اگر توقف واردات سنگهای قیمتی ادامه پیدا کند و به فیروزه تراشان فشار بیشتری وارد شود تقاضا برای سنگ خام افزایش یافته و قیمت آن در بازار روند تصاعدی پیدا می کند و اندک اندک قاچاق سنگهای قیمتی شکل می گیرد.
رئیس اتحادیه صنف فیروزه تراشان مشهد گفت: سنگهای قیمتی از جمله سوغات ویژه مشهد است که علاوه بر اشتغال، ایجاد ارزش افزوده کرده و توجه زائران بیشتری را به خود جلب می کند لذا باید در مورد سنگهای قیمتی مانند فیروزه تصمیمات بهتری اتخاذ شود.
رحیمی مقدم از دولت خواست برای حفظ صنعت فیروزه تراشی در مشهد واردات سنگهای قیمتی را آزاد کند.
۷۴۸۹/۱۹۲۲
نظر شما