تحریم ظریف، نقض کنوانسیون وین

"محمد جواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران به عنوان یکی از شناخته ترین سیاستداران ایرانی  ، دولتمردی که با یک و نیم میلیون دنباله کننده در فضای مجازی، حضوری فعال و مثبتی هم در عرصه دیپلماتیک و هم در عرصه فضای رسانه ای و مجازی دارد . دکتر ظریف را بیشتر مردم، ناظران سیاسی و پژوهشگران حوزه های مطالعات منطقه ای و بین المللی با توافق برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) می شناسند.

توافقی که پس از نزدیک به دوسال مذاکره روز سه‌شنبه 23 تیر 1394 (14 ژوئیه 2015) در وین  میان ایران و گروه 1+5 (شامل چین، فرانسه، روسیه، انگلیس، آمریکا و آلمان) به امضا رسید.

اما اقدامات ظریف دیپلماسی ایران تنها به برجام ختم نمی شود؛ اقدامات او در حوزه سیاست داخلی آمریکا، سازمان های بین المللی به ویژه سازمان ملل متحد و دیپلماسی پسا آمریکایی برجام توانسته است منافع ملی ایران را چارچوب سه اصل عزت، حکمت و مصلحت پیش ببرد.

اقدامات ظریف چنان در فضای بین المللی و سیاسی داخلی آمریکا قدرتمندانه تاثیرگذار بود که مقام های بلندپایه آمریکا همچون "جان بولتون" مشاور امنیت ملی کاخ سفید و "مایک پمپئو" وزیر امورخارجه آمریکا بارها به شکست سیاست خارجی خود در قبال این اقدامات اعتراف کرده اند.

حتی "دونالد ترامپ" رییس جمهوری امریکا در توییتی نوشت که "ایرانی ها در هیچ جنگی پیروز و در هیچ مذاکره ای بازنده نبوده اند".

در نهایت  یک ماه هیاهو و  فضاسازی رسانه‌ای ، سرانجام نام محمدجوادظریف وزیر خارجه  ایران در فهرست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری امریکا قرار گرفت. 

وزیر امور خارجه ایران نیز در توییت هایی جداگانه به این اقدام امریکا که در قالب سیاست فشار حداکثری قابل تعریف است، واکنش نشان داد.

ظریف در یکی از این توییت ها نوشت : «ایالات متحده می‌گوید مرا به عنوان «سخنگوی اصلی ایران در سراسر جهان» تحریم کرده است. واقعیت آنقدر دردناک است؟ این تحریم بر من یا خانواده من هیچ اثری ندارد، چراکه من خارج از ایران، هیچ دارایی یا منافعی ندارم. متشکرم که مرا چنین تهدید بزرگی برای اهداف‌تان می‌پندارید.»

البته پس از اعلام تحریم وزیر امورخارجه ایران از سوی وزارت خزانه داری آمریکا واکنش های زیادی به این اقدام دولت ترامپ انجام شد.

آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل گفت:"من مرتبا خصوصی و علنی این پیام را به رهبران کشورها داده‌ام. این پیام در یک کلام خلاصه می شود، خویشتن داری حداکثری."

اتحادیه اروپا روز پنجشنبه اقدام آمریکا را محکوم و اعلام کرد این اتحادیه به همکاری با ظریف ادامه خواهد داد. کارلوس مارتین روئیز سخنگوی فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا  تصریح کرده است که این اتحادیه به همکاری با ظریف ادامه خواهد داد.

وزارت خارجه فرانسه نیز تاکید کرد که پاریس با تصمیم دولت آمریکا در تحریم «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه ایران مخالف است.

همچنین یکی از سخنگویان وزارت امور خارجه انگلیس گفت دولت لندن از قراردادن رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در فهرست تحریم های آمریکا حمایت نمی‌کند.

واکنش های سیاسی در کنار اصول حقوقی ناظر بر رواط بین المللی به ما می گوید که دولت ترامپ اساسا به روندهای حقوقی پایبند نیست.

برآوردهای اولیه حقوقی حاکی از آن است که این اقدام دولت آمریکا ناقض ماده 31 کنوانسیون وین(1963) در روابط دیپلماتیک حاکم بر نحوه توافق کشورها برای برخورد با خارجی ها است.

ماده 31 کنوانسیون وین اشاره به مصونیت اماکن و شخصیت های کنسولی ازهرگونه اقدام دیگر کشورها دارد. همچنین درچارچوب قراردادی که میان سازمان ملل متحد و آمریکا در سال 1945میلادی به امضا رسیده، دولت ترامپ باید شرایط ورود وزیر امورخارجه ایران را به آمریکا فراهم کند.

ورای مباحث حقوق بین المللی به نظر می رسد که هرچه به انتخابات ریاست جمهوری 2020 در آمریکا نزدیک تر می شویم ما شاهد اقدامات تبلیغاتی بیشتری از سوی کارگزاران کنونی کاخ سفید و شخص ترامپ خواهیم بود و بیشتر اقدامات  آن را می توان یک اقدام انتخاباتی اما در چهارچوب سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی ایران تفسیر کرد.

در حوزه بین المللی نیز اعلام تحریم وزیر امور خارجه ایران در حالی که مذاکرات میان ایران و طرف دیگر برجام درحال برگزاری است و فضای گفت و گو به سمت یک راه حل برد- برد میان ایران و اروپا حرکت می کند، اقدام دولت ترامپ را می توان محدودسازی دیپلماسی ایرانی دانست. این درحالی است که دیپلماسی آمریکا در دوران ترامپ ظرفیت اجماع سازی و ائتلاف سازی خود را به دلیل اقدامات یکجانبه از دست داده است.

در چنین فضا و روندی که دیپلماسی به کار ویژه اصلی کاهش تنش ها تبدیل شده است، تحریم وزیرخارجه ایران به یک ژست سیاسی می ماند که کارایی عملیاتی در سطح منطقه ای و بین المللی برای محدود کردن صدای دیپلماسی ایرانی نخواهد داشت.