کاووس حسنلی در بخشی از سخنرانی که با عنوان «فرهنگ مدارا در ادبیات فارسی» در شهر آدلاید استرالیا ایراد کرد، بیان داشت: جهان امروز جهانی دیگرگونه است و مردم امروز جهان، بیش از همیشه به درک متقابل و پذیرش آرای گوناگون نیاز دارند. در گوشه و کنار جهان امروز، کسانی هستند که همچنان با خشک‌مغزی و کوردلی تنها خود را صاحب حق گمان می‌کنند و با خشونت و تعصب و انفجار و انتحار در پی کشتار و نابودی دیگرانند.
وی افزود: صاحبان قدرت و سلطه نیز با آتش‌افروزی‌های پی‌درپی هر روز بر طبل جنگ می‌کوبند و گوشه‌ای از جهان را به آشوب می‌کشند. رسانه‌ها هم بسیار بیش‌تر از آنکه صحنه‌هایی از همدلی و آشتی و مدارا را به نمایش بگذارند، از جنگ‌ها و درگیری‌ها و خشونت‌ها گزارش می‌دهند.
استاد ادبیات فارسی دانشگاه شیراز افزود: بسیاری از اختلاف‌های خانوادگی، قومی، محلی، منطقه‌ای، سیاسی و مانند این‌ها تنها در اثر سوءتفاهم‌هایی بی‌پایه و سطحی‌نگری‌هایی بی‌ریشه پدید می‌آیند.
حسنلی اضافه کرد: اگر زمینه‌های گفت و گو فراهم باشد و درک متقابل پدید بیاید، اگر ظرفیت شنوایی بالا برود، بسیاری از سوءتفاهم‌های خانوادگی و محلی و قومی و سیاسی برطرف می‌شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه فرهنگوران، ادیبان و هنرمندان آشتی را برای آشتی و همدلی را برای همدلی می‌خواهند، ابراز داشت: بسیاری از سردمدارن و سیاست‌مداران جهان ممکن است بر سر زبانشان آشتی و همدلی باشد، اما در میان جانشان اغلب جنگ و دشمنی است.
مدیر مرکز حافظ شناسی گفت: هنر زبانی بین‌المللی دارد. همچنان که ورزش و تجلی آن در مسابقات گوناگون، می‌تواند از ابزارهای کارآمد گفت‌وگو و مفاهمه باشد. امروزه بیش از همیشه به ادبیات و هنر نیازمندیم.
وی با بیان اینکه هنر و ادبیات هرچه متعالی‌تر باشد، ما را متعالی‌تر می‌کند، افزود: اگر علم و تکنولوژی و فناوری ما را به پیش می‌برند، هنر و ادبیات می‌توانند ما را بالا ببرند. اگر تکنولوژی سرعت می‌دهد، هنر و ادبیات جهت می‌بخشند. انسانی که با هنر و ادبیات بی‌ارتباط است، به همان اندازه از ملاطفت، ملایمت، مدارا و سازگاری بی‌بهره می‌ماند.
حسنلی با اشاره به پیام‌های همدلانه و مفاهیم انسان‌دوستانه در متون ادبیات فارسی، گفت: یکی از راه‌های تقویت همدلی و تمرین مدارا، درنگ شایسته در مفاهیم آشتی‌جویانه همین متون ارزشمند است.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: بازگشت به جهان گذشتگان هرگز شایسته مردمان روشن‌اندیش نیست. به‌ویژه آنکه در بهره‌گیری از متون گذشته همواره باید به یاد داشته باشیم که در این متون آموزه‌هایی هم هست که شایسته انسان امروز نیست. نمی‌توان همه پسندها و خواست‌های جهان امروز را از ادبیات گذشته انتظار داشت. برای نمونه حقوق اجتماعی زنان، مفهوم دمکراسی، حق انتخابات آزاد و حقوق شهروندی و مانند این‌ها در متون گذشته غایبند.
حسنلی ادامه داد: امروز ما بدون آنکه گذشته‌گرایی کنیم و مانند واپس‌ماندگان به جهان گذشته بازگردیم و جهان امروز را درنیابیم، می‌توانیم از آن سرمایه‌های ارزشمند متناسب با موقعیت انسان معاصر بهره‌مند باشیم.
دارنده نخستین کرسی پژوهشی حافظ بیان داشت: مردم ایران سخن‌سرایان نامی بسیاری دارند که همواره در هویت‌بخشی و سربلندی آنان نقش داشته‌اند. فردوسی، خیام، عطار، نظامی، مولوی، سعدی، حافظ و دیگران هر کدام بخشی از نیازهای فرهنگی ما را تامین می‌کنند.
مدیر مرکز حافظ شناسی با اشاره به اینکه ادبیات فارسی در مجموع محتوایی انسان‌مدارانه دارد، اظهار کرد: در لابه‌لای متون ادبی پیام‌های گوناگون انسانی و آموزه‌های فراوان معرفتی وجود دارد که می‌تواند برای بسیاری از مخاطبان امروزی هم راه‌هایی از رهایی را نشان بدهد.
حسنلی با بررسی نمونه‌هایی از اشعار فردوسی، مولوی، سعدی و حافظ و پیام‌های آشتی‌جویانه و صلح‌طلبانه آن‌ها، آشنایی و نزدیکی به این متون را موجب تقویت منش سازگاری و خلق و خوی پیوند و صلح و شادی دانست و گفت: در هیچ جای دیوان حافظ به هیچ‌یک از ادیان و آیین‌ها و پیروانشان هیچ سخن ناروا و ناپسندی گفته نشده است. بلکه بر یگانگی و نبود تفاوت میان آن‌ها پای فشرده شده است.
وی همچنین بیان کرد که عدالت‌خواهی، حق‌طلبی و حمایت از مظلوم نیز فضیلتی بسیار ارزشمند است. نمی‌توان به بهانه‌ی مدارا و آشتی، حقوق ستمدیده را فروگذاشت و به سمت ستمگر غلتید.
۹۸۸۵ /۱۸۷۶
